Η γυναίκα και τα πουλιά

 
Λίγο έξω από το Bristol βρίσκεται μια ωραία παραθαλάσσια κωμόπολη, με την ονομασία Severn Beach. Όταν στέκεται κανείς στην παραλία της, όπου εκεί φτάνει η άκρη του Ατλαντικού ωκεανού, βλέπει στο βάθος τη Severn Bridge, που είναι η γέφυρα που ενώνει την Αγγλία με την Ουαλία.
 

Δίπλα από την όμορφη παραλία  υπάρχει ένα ωραίο και πολύ περιποιημένο πάρκο. Σε αυτό θαυμάζουμε αρκετά λουλούδια και πολλές πρασινάδες.
 

Στο κέντρο του εν λόγω πάρκου διακρίνουμε ένα ενδιαφέρον και πρωτότυπο γλυπτό, το οποίο είναι έργο της καλλιτέχνιδος Deborah Aguirre Jones, που δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή.
 

Το γλυπτό δείχνει ένα γυναικείο κεφάλι και το κεφάλι ενός πτηνού ενωμένα. Στην πινακίδα που έχει τοποθετηθεί στη βάση του γλυπτού, διαβάζουμε πως η γυναίκα ενώ άπλωνε τα πλυμένα ρούχα στο σύρμα για να στεγνώσουν στεκόταν στο ένα πόδι της και σφύριζε στα πουλιά.
 

Είναι όντως μια πολύ γλυκιά σκέψη που αποδεικνύει την αέναη διαλεκτική μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης, ειδικά με τα καλλικέλαδα πουλιά, που ομορφαίνουν με το τραγούδι τους τη ζωή των ανθρώπων.

Το ’21 στο Μόναχο

 

Διεθνής διημερίδα του Τμήματος Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου Μονάχου

για τα 200 χρόνια από την έναρξη της ελληνικής επαναστάσεως

 

«Η ελληνική επανάσταση του 1821, η οποία κατέληξε στον επιτυχή απελευθερωτικό αγώνα έναντι της οθωμανικής κυριαρχίας, υποτιμάται ως προς τις συνέπειές της. Κατά βάση απουσιάζει η συνείδηση ότι η μοντέρνα Ευρώπη γεννήθηκε και στην Πελοπόννησο.» Με αυτές τις ενδιαφέρουσες φράσεις σχολιάζει τις περαιτέρω διαστάσεις της επανάστασης ο Κωνσταντίνος Σακκάς σε επίκαιρο άρθρο του στην εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung (08.04.2021) και προσφέρει στο δυτικοευρωπαϊκό κοινό εναύσματα μιας ευρύτερης αποτίμησης της ελληνικής επανάστασης. Αυτό λοιπόν το επετειακό έτος λαμβάνοντας αφορμή και θέλοντας να προβάλλει στην κεντρική και δυτική Ευρώπη (και όχι μόνο) και περαιτέρω συγκεκριμένες επόψεις αφορώσες στις εκκλησιαστικές, θεολογικές και κοινωνικές πλευρές του θέματος, το Τμήμα Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου Μονάχου οργάνωσε μεταξύ 18^ης και 19^ης Ιουνίου 2021 μια διαδικτυακή επιστημονική γερμανόφωνη διημερίδα με εκλεκτούς ομιλητές και με τίτλο: «200 χρόνια ελληνικό κράτος (1821-2021) και ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη νεότερη Ελλάδα».

 

Το μοναδικό στο είδος του στη δυτική Ευρώπη Τμήμα Ορθοδόξου Θεολογίας, το οποίο συμπλήρωσε ήδη 25 χρόνια λειτουργίας ως αυτόνομος κρατικός πανεπιστημιακός θεσμός με πλήρη προγράμματα ορθοδόξων σπουδών σε μη ορθόδοξη δυτικοευρωπαϊκή χώρα, υπηρετεί στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του με ευθύνη δύο βασικούς τομείς: σύνολη την Ορθόδοξη Εκκλησία με όλη την ποικιλία των τοπικών Εκκλησιών που εκπροσωπούνται στην Ευρώπη από τη μια πλευρά και τις διαχριστιανικές και διαθρησκειακές επαφές και συνεργασίες από την άλλη πλευρά. Κατ’ αυτό τον τρόπο προσπαθεί, εκτός των άλλων, με επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες να αναδείξει στο δυτικό κοινό τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες.

 

Επ’ ευκαιρία των 200 χρόνων της έναρξης της εθνικοαπελευθερωτικής επανάστασης των προγόνων μας έγινε προσπάθεια μέσω της διεθνούς αυτής Διημερίδας, η οποία βέβαια έλαβε χώρα παράλληλα με πάμπολλες εκδηλώσεις παγκοσμίως αυτό το έτος, να ερευνηθούν και να προβληθούν μερικές ιδιαίτερες διαστάσεις αυτού του αγώνα και των συνεπειών του μέσα από τους ερευνητικούς φακούς επιστημόνων θεολόγων και ιστορικών. Αναμφισβήτητα το 1821 απετέλεσε ιστορική στιγμή ανόρθωσης του ηθικού των Ελλήνων έναντι στην τουρκική τυραννία και την καταπίεση των «τετρακοσίων χρόνων». Αυτή η επανάσταση έθεσε συνάμα τα θεμέλια, ασφαλώς μέσα σε πολύ επώδυνες καταστάσεις και συνθήκες, για την αναγέννηση του έθνους και την ίδρυση του νέου ελληνικού μας κράτους. Κατά τη διάρκεια αυτής της διημερίδας εξετάστηκαν και παρουσιάστηκαν μέσα από οκτώ κεντρικές διαλέξεις πολλές ενδιαφέρουσες πτυχές της προετοιμασίας, της διεξαγωγής αλλά και των μεταγενέστερων χρόνων του αγώνα μέχρι τη νεότερη Ελλάδα, θέματα χωρισμένα σε δύο μεγάλες ενότητες: α) Ιστορικο-θεολογικές και ιδεολογικές επόψεις και β) Ιστορικο-πνευματικές και ιστορικο-κανονικές επόψεις.

 

Την έναρξη της διημερίδας σηματοδότησε ο γενικός χαιρετισμός και η εισαγωγική ομιλία του κυρίως υπεύθυνου διοργανωτή της, καθηγητού Κωνσταντίνου Νικολακόπουλου, Προέδρου του εν Μονάχῳ Ορθοδόξου Τμήματος, ο οποίος τόνισε τη σημασία της ηρωικής εθνικοαπελευθερωτικής εξέγερσης της 25ης Μαρτίου όχι μόνο για το νεοϊδρυθέν κράτος «Ελλάς», αλλά κυρίως για τον Ελληνισμό ως πηγή αιώνιου πολιτισμού και ιδεών. Περαιτέρω μετέφερε τις ευχές και τους χαιρετισμούς αρκετών ορθοδόξων Ιεραρχών από τις κατά τόπους Μητροπόλεις Γερμανίας και Αυστρίας. Ακολούθησε ένας εμπνευσμένος χαιρετισμός με τονισμό της σημασίας της επαναστάσεως από τον Ιεράρχη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τον Έλληνα Μητροπολίτη Γερμανίας και Έξαρχο Κεντρώας Ευρώπης κ. Αυγουστίνο. Το εναρκτήριο μέρος της εκδήλωσης ολοκληρώθηκε με ολόθερμο χαιρετισμό και σημαντικότατες σκέψεις για το ρόλο της Εκκλησίας μας κατά την επανάσταση του Γενικού Προξένου της Ελλάδας στο Μόναχο, Δρος κ. Βασίλειου Γκουλούση.

 

Το πρώτο πάνελ, το οποίο συντόνισε ο συνάδελφος καθηγητής Αθανάσιος Βλέτσης, περιελάμβανε τρεις διαλέξεις ιστορικο-θεολογικού περιεχομένου: Ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Δημήτριος Μόσχος, παρουσίασε το θέμα «Το ´ποθούμενον´: Χιλιαστικά-εσχατολογικά ερμηνευτικά ρεύματα κατά τον απελευθε

ρωτικό αγώνα και η δημιουργία της νεοελληνικής εθνικής ταυτότητας». Ο θεολόγος Δρ Αλέξανδρος Παπαδερός, πρώτος Διευθυντής της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης, αναφέρθηκε στη σπουδαία προσωπικότητα του «Αδαμάντιου Κοραή: Ο Διαφωτισμός ως προϋπόθεση επιτυχίας μίας επαναστάσεως στην Ελλάδα». Η Τρίτη στη σειρά ομιλία του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της ανατολικογερμανικής Ερφούρτης Βασιλείου Μακρίδη εστίασε στα προεπαναστατικά χρόνια με το θέμα: «Εκούσια υποταγή ή στρατηγική επανάσταση; Μια αξιολόγηση του ρόλου της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας».

 

Το επόμενο πάνελ της πρώτης ημέρας, που συντόνισε ο συνάδελφος καθηγητής π. Δανιήλ Benga, ασχολήθηκε με δύο σημαδιακές προσωπικότητες για τα χρόνια σύστασης του ελληνικού κράτους το 19^ο αιώνα: Ο ιστορικός και θεολόγος Δρ Δημήτριος Μεταλληνός (διδάσκων στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο) ασχολήθηκε και παρουσίασε εμπεριστατωμένα την προσωπικότητα του πρώτου Κυβερνήτη: «Η ορθόδοξη ταυτότητα του Ιωάννη Καποδίστρια: το κλειδί κατανόησης της ζωής και του έργου του». Ο τέως Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, καθηγητής Απόστολος Νικολαΐδης, φώτισε από την άλλη πλευρά μια σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα της εποχής: «Η συμβολή του Κοσμά του Αιτωλού στην ελληνική επανάσταση (1821)».

 

Τις επιστημονικές συμβολές κατά τη δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου συντόνισε ο επιστημονικός συνεργάτης και Διδάσκων στο Ορθόδοξο Τμήμα του Μονάχου και συνδιοργανωτής της διημερίδας, Δρ Δρ Ανάργυρος Αναπλιώτης. Στην πρώτη διάλεξη της δεύτερης ημέρας ο καθηγητής στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς Ιωαννίνων Γεώργιος Παναγόπουλος ανέλυσε το ενδιαφέρον θέμα «Θεολογικός στοχασμός και ιστορικο-φιλολογική κριτική στην Ελλάδα του 18^ου αιώνα: Η περίπτωση του Νεόφυτου Καυσοκαλυβίτη και Δωροθέου Βουλισμά». Ακολούθησε η συμμετοχή του Προτεστάντη καθηγητή εκκλησιαστικής Ιστορίας στο βορειογερμανικό Πανεπιστήμιο του Κιέλου, Ανδρέα Müller, ο οποίος παρουσίασε τμήμα από την έρευνά του αναφορικά με το προτεσταντικό υπόβαθρο της βασιλείας του Όθωνα στην Ελλάδα. Η εισήγησή του είχε θέμα την «Ορθόδοξη Εκκλησία στα γραπτά του βασιλικού Επιτρόπου Georg Ludwig von Maurer». Την τελευταία διάλεξη της επιστημονικής αυτής διημερίδας, με την οποία δόθηκε θεματική προέκταση στη νέα Ελλάδα, είχε αναλάβει ο κανονολόγος του ορθοδόξου Τμήματος στο Μόναχο, Ανάργυρος Αναπλιώτης, ο οποίος εισήγαγε τους συμμετέχοντες στις «Σχέσεις ανάμεσα σε κράτος και Εκκλησία στην Ελλάδα σήμερα».

 

Όλη αυτή τη διήμερη εκδήλωση έκλεισε με πολλές ευχαριστίες προς όλους τους συμμετάσχοντες και με μερικές συμπληρωματικές σκέψεις ο διοργανωτής Κωνσταντίνος Νικολακόπουλος, ο οποίος τόνισε πως η ελληνική επανάσταση του 1821, στην οποία συνεισέφεραν ηρωικά τόσο λαϊκοί όσο και κληρικοί, θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως ένας άθλος σύνολου του ελληνικού λαού και ως κορυφαία ιστορική καμπή για ολόκληρη την ιστορία της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η επανάσταση έδωσε φτερά στους μέχρι πρότινος «ραγιάδες» και μέσα σε μία μόλις δεκαετία δημιουργήθηκε το ανεξάρτητο εθνικό κράτος της Ελλάδος, που αρχικά περιελάμβανε την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα μαζί με την Εύβοια και τις Κυκλάδες. Είναι αναμφισβήτητο ότι όλοι μαζί οι Έλληνες, λαϊκοί και κληρικοί, σε αυτή την περίοδο άλλαξαν την ροή της ιστορίας. Με τα φτωχά, αλλά ατρόμητα κι αλύγιστα κορμιά τους έστησαν φράγμα κόντρα στο ορμητικό ποτάμι της δουλείας, θέλοντας όσο τίποτα άλλο να χτίσουν και να σταθεροποιήσουν την ελευθερία τους έναντι των Οθωμανών και της απολυταρχίας.

 

Δρ Κωνσταντίνου Νικολακόπουλου

Καθηγητού Πανεπιστημίου Μονάχου

Ἡ μοναξιά τῶν δέντρων

 

Ὄχι, δὲν εἶναι δυνατὸ στὸν καθένα νὰ αἰστανθεῖ καὶ νὰ μελετήσει τὴ συμπεριφορὰ τῶν δέντρων, αὐτῶν τῶν σιωπηλῶν συντρόφων τῆς Μάνας Γῆς, παρὰ μονάχα ἐκεῖνοι ποὺ τὰ ξέρουν ἀπό τὰ μικρὰ τους χρόνια, ποὺ ἔχουν σταθεῖ κάτω ἀπὸ τὴ σκέπη τους μὲ ὅλους τοὺς καιροὺς, χρόνια ὁλάκερα. Αὐτοί, λοιπόν, μπορεῖ νὰ ἐξηγήσουν τὴ συμπεριφορὰ τοῦ κάθε δέντρου. Κι αὐτοὶ, ὅσο περνᾶνε τὰ χρόνια ὅλο καὶ λιγοστεύουν, ὅπως καὶ τὰ δέντρα πάνω στὴ Γῆς. Χαρισματικοὶ στ᾿ ἀλήθεια ἄνθρωποι, ποὺ ὅμως δὲν ὑπερισχύουν στὶς μέρες μας, ἀφοῦ τὰ δέντρα σήμερα ἔπαψαν νὰ ὑπολογίζονται ὡς ζῶντες ὀργανισμοὶ ποὺ εὐεργετοῦν. Γιατὶ ἀπό τοὺς «πολιτισμένους» θεωροῦνται ὡς ἐνοχλητικὰ παράσιτα ποὺ πρέπει νὰ ἐξαφανιστοῦν. Ἄλλωστε, τὶ χρειάζονται τὰ δέντρα, τὰ χτίρια μονάχα, αὐτὰ δηλαδὴ ποὺ στεγάζουν τοὺς ἀνθρώπους χρειάζονται, τὸ δίχως ἄλλο μάλιστα.

 

Ὅμως ἄν σὲ ὧρες πυκνὲς τῆς ἡμέρας, ὅπως εἶναι οἱ ὧρες τοῦ δειλινοῦ, ἐπισκεφτεῖς ἕνα χτῆμα κι ἀναλογιστεῖς μὲ περισσή εἰλικρίνεια καὶ ἤθος τὴ συμπεριφορά σου ἀπέναντι στὰ δέντρα ποὺ τὸ στολίζουν, τότε -ἄν ἔχεις ψυχὴ θὰ συγκινηθεῖς, θὰ στραφεῖς πρὸς ἐκεῖνα μὲ τρυφερότητα καὶ εὐγνωμοσύνη, καθὼς, κάθε χρονιὰ σοῦ παραδίδουν τοὺς καρπούς τους, αὐτοὺς πού χαίρεσαι ὅτι εἶναι δικοί σου, παραγωγής σου, κομμάτι πολύτιμο τοῦ βίου σου, ποτισμένο μὲ ἱδρῶτα, ἀγωνία καὶ ὑπομονή.

 

Ὅμως τὸ μέγα ζητούμενο εἶναι ἄλλο: Ἀλήθεια, ὅταν μαζέψουμε τοὺς καρπούς, συνάξουμε -μὲ λίγα λόγια-  τὴ σοδειά μας,  τότε ποιὰ αἰσθήματα βιώνουμε; Γιατὶ πολλὲς φορὲς συμβαίνει νὰ βιάζομαστε νὰ ἐγκαταλείψουμε τὸ χτῆμα, νὰ τὸ ἀφήσουμε γιὰ καιρὸ λησμονημένο, ἐπειδὴ ὅ,τι μᾶς ἔδωσε τὸ πήραμε. Ἀργότερα βλέπουμε… Θὰ πᾶμε δηλαδή πάλι νὰ τὸ καθαρίσουμε, ὅταν θὰ φέρει καρπό, νὰ τὸν μαζέψουμε κι ὕστερα νὰ τὸ ἀφήσουμε στη μοναξιά καὶ στὴν ἐγκατάλειψη.

 

Κι ὅμως ἀλλιῶς θὰ πρέπει νὰ δοῦμε τὰ πράγματα. Μὲ λίγα λόγια θὰ πρέπει νὰ εὐγνωμονοῦμε αὐτὰ τὰ δέντρα, ποὺ με συντροφιὰ τὴ μοναξιά τους μᾶς χαρίζουν τόσα ἀγαθά. Νὰ τὰ κοιτᾶμε δηλαδή μὲ κείνη τὴν τρυφερότητα ποὺ τὰ θωροῦσαν οἱ πατέρες μας, οἱ πρόγονοί μας, οἱ ὁποῖοι τὰ περιποιοῦνταν μὲ προσοχή, δὲν τὰ πλήγωναν, κόβοντας τὰ ξερὰ ἤ ἀδύνατα κλαδιὰ μὲ βιασύνη καὶ σκληρότητα. Γιατὶ καὶ τὸ δέντρο πληγώνεται καὶ τὸ δέντρο ὑποφέρει ἄν δὲν τὸ προσέξεις…

 

Κοιτάζω πολλὲς φορὲς μέσα σὲ δάση ἀπὸ πεῦκα ἤ ἄγρια κλαδιά, κάποια ἀπομονωμένα ἐλαιόδεντρα, κι ἀναρωτιέμαι τί νὰ λένε ἐκεῖνοι ποὺ ξεχέρσωσαν τὸν τόπο κάποτε καὶ τὰ φύτεψαν κι ὕστερα ἦρθαν οἱ ἄλλοι, οἱ ἀπόγονοι καὶ τὰ παράτησαν νὰ ζοῦν τὴ δική τους μοναξιά, νὰ ξέρουν ὅτι δὲν θὰ φανεῖ κανεὶς γιὰ νὰ τὰ ἀναζητήσει…

 

π. Κ.Ν. Καλλιανός

Μια πρώτη ματιά στο Glastonbury

 
Τις προάλλες αναφερθήκαμε στην ωραία, γραφική και ιστορική μικρή πόλη Glastonbury, που κάποιοι την ονομάζουν «μαγικό τόπο», και μάλιστα δώσαμε την πληροφορία για την αδελφοποίησή της με το ιερό νησί της Πάτμου και τη σχετική ερμηνεία.
 

Σήμερα, θα θέλαμε να αναρτήσουμε μερικές φωτογραφίες, κυρίως από την κεντρική οδό του Glastonbury, εκεί που βρίσκει κανείς πολλά και ενδιαφέροντα καταστήματα, με μεγάλη ποικιλία προσφερομένων προϊόντων.
 

Eπίσης δε, ο επισκέπτης συναντά και θαυμάζει όμορφα και ιστορικά κτήρια, τα οποία έχουν διάφορες χρήσεις στη σύγχρονη εποχή. Ένα από τα χαρακτηριστικά των οικημάτων είναι τα έντονα, ζωηρά και πολύ ευχάριστα χρώματά τους.
 

Κυρίαρχο στοιχείο στην κεντρική οδό του Glastonbury είναι η τέχνη. Στα καταστήματα εκθέτονται και πωλούνται διάφορα έργα τέχνης. Στον δρόμο ακούγονται παντού εύηχες μουσικές. Πολλοί από τους περιηγητές είναι ντυμένοι με παραδοσιακά ενδύματα, που παραπέμπουν σε άλλες εποχές...

Ποίηση Φάνη Λελεμψή - 59

 
Πολύς λόγος γίνεται τις τελευταίες ημέρες για το φεγγάρι. Το φεγγάρι που ταξιδεύει. Το φεγγάρι που άλλοτε κρύβεται κι άλλοτε αποκαλύπτεται σ’ όλο του το μεγαλείο. Το φεγγάρι που γίνεται πανσέληνος. Κι η πανσέληνος έχει όνομα. Ορίζεται και προσδιορίζεται, σε αναφορά με την εποχή, με το περιβάλλον, με τη φύση. Η πανσέληνος του Ιουνίου είναι «της φράουλας»!
 
Ο αξιότατος Ποιητής του Αναπλιού και γνήσιος φίλος, Φάνης Λελεμψής, παρακολουθώντας την αέναη κίνηση και πορεία του φεγγαριού, ως μύστης του νυχτερινού φωτός, παρατηρεί, καταγράφει, αποτυπώνει, το ουράνιο μυστήριο με όρους και με τρόπους ποιητικούς, με γνώμονα την καταλλαγή και την παρηγοριά.
 

ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ
 
Το φεγγάρι
πάντα θα φωτίζει
τα δρομάκια της αθωότητας.
Θα γράφει
τα παραμύθια των γενιών.
Το φεγγάρι
με κοιτάζει
σαν την ευτυχία.
 
Φάνης Λελεμψής
Ναύπλιο, Ιούνιος 2021

Ευχές του κορωνοϊού ή κορωνο-ευχές...

 

Οι άνθρωποι είθισται να ανταλλάσσουμε ευχές κατά τη διάρκεια του χρόνου ανάλογα με τις περιστάσεις. Ευχές λόγω εορτών, ευχές προσωπικές σε ονομαστικές εορτές και γενέθλια, ευχές σε κάθε ευχάριστη αλλά και δυσάρεστη στιγμή της ζωής μας...

 

Τον τελευταίο χρόνο νέες ευχές προστέθηκαν στη ζωή μας, την καθημερινότητα μας... οι ευχές του κορονοϊού και λίγο αργότερα οι ευχές του εμβολιασμού.

 

Στην αρχή λέγαμε «μένουμε ασφαλείς», «μένουμε σπιτι», «προσέχουμε», «κρατάμε αποστάσεις» και ευχόμασταν «καλή ανάρρωση» σε όσους νοσήσαν ή «άλλο κακό να μη μας βρει»!

 

Στην πορεία προστέθηκαν οι εμβολιασμοί και τότε οι ευχές έγιναν διαφορετικές και ίσως πιο πρωτότυπες από τους ευχοπλάστες.

 

Οι ευχές στους εμβολιασμένους ήταν «καλή ανοσία», «καλή λευτεριά» από τα δεσμά του κορονοϊού και των lockdown, «καλή επιστροφή στην κανονικότητα». Η είσοδος αυτών των ευχών στη γλωσσική μας ρουτίνα έμελλε να αλλάξει την θεώρηση μας περί υγείας, περί ατομικής ασφαλείας αλλά και του κοινωνικού συνόλου αλλά και της εν γένει προστασίας μας.

 

Πίσω από τις λέξεις προσπαθούμε ως αυτήκοοι μάρτυρες να αποκρυπτογραφήσουμε το συναίσθημα. Τι μας εύχεται πραγματικά ο συνάνθρωπος μας;

 

Πόσο έμελλε να αλλάξει η κάθε λέξη τη ζωή μας, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις...

 

«Καλή ανοσία», «καλή λευτεριά», φράσεις ή ευχές που υποδηλώνουν καλή και θετική σκέψη, αγωνία και επίγνωση του προβλήματος που ταλανίζει ακόμη παγκοσμίως. Οι λέξεις ανήκουν σε έναν κόσμο μαγικό, ένα κόσμο που με τη δύναμη τους μπορούν να εξορκίσουν το κακό που μας βρήκε!

 

Να εξορκιστεί ένας ιός φονικός και επιθετικός που δεν λυπάται τίποτα και κανέναν, ένας ιός αδίστακτος, πανούργος που συνεχώς αλλάζει πρόσωπα και μεταλλάσσεται, που δεν κάνει διακρίσεις.

 

«Άλλο κακό να μη μας βρει», μια ευχή που υποδηλώνει και μια εσωτερική δύναμη και επιθυμία να μην κυριαρχήσει η απογοήτευση, ο φόβος, να μη μας λυγίσει η πανδημία, να μη νιώσουμε απόγνωση για το άγνωστο αύριο.

 

Υπήρξαν λοιπόν πολλοί ευχοπλάστες, ευχών καλών και ευχών λιγότερο θετικών...

 

Πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν οι αντιδραστικοί, αυτοί που δεν πιστεύουν, που δεν πείθονται, που αρνούνται να συμμορφωθούν. Η πικρή εμπειρία του τελευταίου έτους δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια. Πολλοί κατηγορήθηκαν ως συνομωσιολόγοι από αρνητές του ιού αλλά και από όσους πιστεύουν ότι τα εμβόλια φτιάχτηκαν για να γίνουμε πειραματόζωα και για να μειωθεί ο πληθυσμός της γης.

 

Νέες «ευχές» ή κατάρες στην περίπτωση αυτή;

 

«Καλό μπόλι», «αυτή τη χρονιά θα τη θυμόσαστε ή θα σας θυμούνται», «καλά σαράντα», «θα μείνουμε πίσω οι ανεμβολίαστοι για να σας ανάβουμε το καντήλι» με μια χροιά ειρωνείας ή έλλειψης δυνατότητας να αποδεχτούν μια πραγματικότητα που απειλεί και τους ίδιους. Μια αντίδραση ίσως σε ότι συμβαίνει γύρω μας και που τόσο δραματικά άλλαξε τη ζωή μας; Ένας ενδόμυχος φόβος; Ανασφάλεια και κατά βάθος ένας φόβος που εξορκίζεται από τη μαγγανεία των λέξεων; Η μαγεία των λέξεων ξορκίζει άραγε το κακό; Δύσκολο να απαντηθούν όλα αυτά...

 

Υπήρξε όμως και μια δόση χιούμορ, ίσως ένα εξαιρετικό αντίδοτο στις αντιξοότητες της ζωής και στο θανατικό που έσπειρε ο καταραμένος ιός.

 

«Ποτέ θα βγούμε όξω ρε; Λαλήσαμε! Καλή λευτεριά!» ως άλλοι φυλακισμένοι ή ελεύθεροι πολιορκημένοι.

 

«Αυτός ο ιός μάνα δεν έχει να τον μαζέψει;», «δεν μας βρήκαν πολύ ελεύθερους τα 200 χρόνια από το 1821», «θεωρώ πως η μόνη ευχή που έπιασε τόπο φέτος είναι το κακό χρόνο να έχετε!», «καλημέρα συγκρατούμενοι», «Ελλάς, Dettol και βόλτα ως το χώλ!», «τα φτου μη σε ματιάσω κομμένα γιατί κυκλοφορεί κορονοιός» και πολλά άλλα.

 

Καθετί που αλλάζει δραματικά τη ζωή μας αποτελεί ένα έναυσμα δημιουργίας ενός νέου κώδικα επικοινωνίας. Ο κορονοιός λοιπόν απέκτησε τη δική του αργκό, με τα θετικά του και τα αρνητικά του σχόλια. Η επιλογή των σχολίων έγκειται στην προσωπική κρίση του καθενός. Η ανάγκη όλων είναι κοινή κι ας εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο, να μείνει αυτή η πανδημία ως μια κακή ανάμνηση.

 

Να θυμόμαστε μόνο τις αστείες ατάκες και ευχές και να λέμε κάποτε το ζήσαμε κι αυτό.

 

Η ευχή είναι να είμαστε όσο πιο πολλοί μαζί, να μην χάσουμε άλλους στο μέτρημα...

 

Η μόνο ευχή που σίγουρα ασπάζονται όλοι είναι το «άλλο κακό να μη μας βρει» , «υγεία πάνω από όλα» και «καλή λευτεριά»!

 

Dr Kyriaki Sonidou, MD, MSc, LLB

GPwSI in Cardiology

Clinical Lead at the Crompton Medical Centre

President of the Hellenic Medical Society of the UK

Αδαμάντιος Κοραής

 

Ο Διδάσκαλος του Έθνους

 

Ο διδάσκαλος του Έθνους Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833) έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από τον σκλαβωμένο και μετά επαναστατημένο Ελληνισμό και συγκεκριμένα στη Γαλλία. Αν και πτυχιούχος γιατρός αφιέρωσε τη ζωή του στην μελέτη και δημοσίευση έργων, τα οποία θα βοηθούσαν στη διαμόρφωση του σύγχρονού του Έλληνα. Σύμφωνα με την ιδεολογία, που εκείνος είχε διαμορφώσει, ο Έλληνας θα έπρεπε να παραιτηθεί της Παράδοσής του και της ιδιοπροσωπίας του και να ταυτισθεί με τον δυτικό άνθρωπο, όπως, κατά την άποψή του, τον εξέφραζε ο Γάλλος πολίτης.

 

Την επιδίωξή του αυτή  διατύπωσε ο Κοραής το 1800 στο «Άσμα πολεμιστήριον των εν Αιγύπτω περί ελευθερίας  μαχομένων Γραικών (sic) εν τη κατ’ Αίγυπτον τυπογραφία». Γράφει μεταξύ άλλων: «...Φίλους της ελευθερίας των Γραικών της σωτηρίας, όταν έχωμεν τους Γάλλους τις η χρεία από άλλους; Γάλλοι και Γραικοί δεμένοι, με φιλίαν ηνωμένοι δεν είναι Γραικοί ή Γάλλοι, αλλ’ έν Έθνος, Γραικογάλλοι...» (Κοραή «Εκλεκτές σελίδες», Εκδ. Οίκος Γ. Παπαδημητρίου, Αθήναι, 1951, σελ. 38-40).

 

Η ιδεολογία του Κοραή διαμορφώθηκε από την βεβαιότητα που αισθανόταν ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είχε μεταφερθεί στη Δύση και ειδικότερα στην Γαλλία και επομένως οι Έλληνες αν ήθελαν να επανέλθουν στο μεγαλείο των αρχαίων Ελλήνων θα έπρεπε να ταυτισθούν με τους Γάλλους. Ο εισαγωγέας της ιδεολογίας του «νεοελληνικού διαφωτισμού» Κ. Θ. Δημαράς γράφει σχετικά: «Ο Κοραής πιστεύει ότι το αρχαίο πνεύμα μεταφέρθηκε στη Δύση, ότι η Γαλλία είναι η διάδοχος της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, ότι ο πόθος της ελευθερίας εμφυτεύεται στην ψυχή του ανθρώπου με την παιδεία και ότι καρπός της παιδείας είναι η αρετή. Σκεπτόμενος έτσι αφιερώνει όλες του τις δυνάμεις στην “μετακένωση”, όπως έλεγε ο ίδιος, της δυτικής παιδείας στην Ελλάδα...» (Κ. Θ. Δημαρά «Νεοελληνικός Διαφωτισμός» «Ερμής», 7^η Έκδ., Αθήνα, 1998, σελ. 19).

 

Ο Κοραής εξιδανίκευσε τη δυτική σκέψη και δεν μπόρεσε ποτέ να αντιληφθεί τη διαστρέβλωση που αυτή είχε διαπράξει στον ελληνικό πολιτισμό και στην αθηναϊκή δημοκρατία από την εποχή του Αυγουστίνου, έως την εποχή του Θωμά του Ακινάτη και του Βολταίρου.

 

Παρά πάντως αυτή την εξιδανίκευση της Δύσης ο Κοραής διατήρησε στοιχεία της ελληνικής καταγωγής του. Μεταξύ αυτών ήταν η διατήρηση της πίστης του στην Ορθοδοξία, έστω και αν αυτή ήταν με μεγάλη δόση αντικληρικαλισμού και με άγνοια της Ορθόδοξης πνευματικότητας. Η ιδεολογία του «μακράν από την Σκύλλαν της αθεΐας και την Χάρυβδιν της δεισιδαιμονίας» μπερδεύει αθέους αριστερούς και συντηρητικούς πιστούς στην Ορθοδοξία. Υπάρχουν θερμοί οπαδοί του και στις δύο πλευρές. Κάθε μια αγνοεί όσα από την ιδεολογία του Κοραή δεν ανταποκρίνονται στη δική της σκέψη και μένει στα όσα της ταιριάζουν. Μεταξύ των υποστηρικτών του Κοραή ήσαν ο Μητροπολίτης Κερκύρας Μεθόδιος (Κοντοστάνος) και οι καθηγητές Πανεπιστημίου π. Βασίλειος Στεφανίδης, Κων. Μουρατίδης, Δημ. Μπαλάνος, Νικ. Βέης και Γεωρ. Γαλίτης. Όλοι τους έβλεπαν θετικά τα όσα ο Κοραής έγραψε για την Εκκλησία και τη θέση της στους Έλληνες. (Βλ.σχ. Χρ. Γιανναρά «Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα», Εκδ. «Δόμος», Αθήνα, 2006, σελ. 228).

 

Οι ιδεολόγοι  «διαφωτιστές», που έχουν ως σύμβολο τους τον Κοραή, είτε γράφουν διαπιστώσεις τους, είτε προσαρμόζουν τα γραπτά του στη δική τους ιδεολογία. Θα αναφέρομε ένα παράδειγμα. Ο καθηγητής κ. Πασχάλης Κιτρομηλίδης γράφει: « Ο Κοραής... υπήρξε κατηγορηματικός ως προς τη θέση της θρησκείας σε μια ευνομούμενη πολιτεία. Ο χωρισμός της Εκκλησίας από το κράτος, η απόλυτη ελευθερία των θρησκευτικών δογμάτων και ο σεβασμός των θρησκευτικών πεποιθήσεων του καθενός, αλλά και ο αυστηρός περιορισμός των θρησκευτικών εκδηλώσεων στον χώρο της ιδιωτικής ζωής, συνιστούν τα κλασικά φιλελεύθερα αιτήματα ως προς τη θρησκεία, τα οποία ενστερνίζεται με πάθος και εντυπωσιακή συνέπεια. Με τις θέσεις αυτές εκφράζει ο Κοραής τη ριζική του αντίθεση προς την καθιέρωση οποιασδήποτε επίσημης θρησκείας στη νέα ελληνική πολιτεία». (Εισαγωγή στο βιβλίο του Κοραή «Σημειώσεις εις το προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος», Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2018, σελ. 25) Ο κ. Κιτρομηλίδης δίνει ιδεολογική έμφαση στα λεγόμενά του με τα «ενστερνίζεται με πάθος» και «ριζική αντίθεση». Και όμως ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΩΝ ΟΣΩΝ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΚΟΡΑΗΣ.

 

Στις παρατηρήσεις του επί του πρώτου Συντάγματος (του 1822) της Ελλάδος ο Κοραής αποδέχεται πλήρως το προοίμιο «Εις το όνομα της αγίας και αδιαιρέτου Τριάδος», σημειώνοντας ότι όσοι κάμνουν τας συνθήκας, είτε Μονάρχες, είτε πολίτες, να ορίζωσι την επίκλησιν του θείου ονόματος ως όρκον ιερόν, θεωρώντας ότι όλοι τους πιστεύουν στον Θεό. Δεύτερον ο Κοραής διαφωνεί με την γραφή ότι «Επικρατούσα θρησκεία είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας», με το σκεπτικό ότι αν σημαίνει ότι είναι η πλειοψηφία των πολιτών, αυτό είναι προφανές και επομένως περιττό. Αν πάλι σημαίνει ότι υπάρχει κράτος, αυτό είναι ή πνευματικό ή κοσμικό. Αν είναι πνευματικό τότε οι ίδιοι οι υπουργοί και οι διδάσκαλοι κολάζουν όσους ταράσσουν τη θρησκεία. Στο κοσμικό κράτος φυσικά είναι άτοπο να υπάρχει «επικρατούσα θρησκεία».

 

ΟΜΩΣ, κατά τον Κοραή, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ, διότι λίγες γραμμές πιο κάτω γράφει:  «Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΔΟΞΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΛΕΙΟΤΕΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ ΤΩΝ ΓΡΑΙΚΩΝ ΕΙΝΑΙ Η ΔΟΞΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» (Σελ 85 προαναφερθέντος βιβλίου). Και πιο κάτω εξηγεί: «Κίνδυνον κανένα δεν τρέχομεν να ιουδαΐσωμεν ή να τουρκίσωμεν. Αρκεί να κολάζωσι οι νόμοι τον Τούρκον και τον Ιουδαίον, όστις  ήθελεν τολμήσει ή να υβρίση φανερά την θρησκείαν μας». Αυτά δείχνουν άθεο κράτος;...

 

Η διδασκαλία των θρησκευτικών, κατά τον Κοραή, ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ, ονομάζεται «Παιδεία Κυρίου» και «παιδεία δικαιοσύνης», γιατί δημιουργεί κοινωνία εύτακτη και ειρηνική. (Αυτ. σελ. 132-133). Μάλιστα ο Κοραής βάζει τον εαυτό του μαζί με όλους τους Έλληνες Ορθοδόξους και τονίζει: «Εις ημάς μάλιστα τους Ορθοδόξους προστάσσει η θρησκεία να δίδωμεν το σωτήριον τούτο παράδειγμα της ειρήνης...» (Αυτ. σελ. 138). Πάντως οι σημειώσεις του στο πρώτο Ελληνικό Σύνταγμα είναι περισσότερο σκέψεις λογίου, παρά γνώμες πολιτικού με εμπειρία στους πόθους και στην εθνική συνείδηση.

 

Για το ότι ο Κοραής ζούσε στον ιδεολογικό κόσμο του φάνηκε και από την ελληνική γλώσσα. Θέλησε να εισαγάγει την «καθαρεύουσα», την «καθαρή γλώσσα» στους Έλληνες. Του απάντησε καταλλήλως ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός: «Μου πονεί η ψυχή μου. Οι δικοί μας χύνουν το αίμα τους αποκάτου από τον Σταυρό για να μας κάνουν ελεύθερους και τούτος και όσοι του ομοιάζουν, πολεμούν, δια ανταμοιβή να τους σηκώσουν τη γλώσσα τους...» (Σολωμού Άπαντα, Εκδ. Γρηγορη, Αθήνα, Διάλογοι, σελ. 217).

 

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Glastonbury και Πάτμος

 
Σε πρόσφατη επίσκεψη στο Glastonbury (γνωστό από το καλοκαιρινό μουσικό φεστιβάλ), τη μικρή αυτή (8.932 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011), αλλά ιστορική και με ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες πόλη της κομητείας του Somerset, που βρίσκεται 23 μίλια νότια του Bristol, διέκρινα στην είσοδό της, μια ταμπέλα που ενημερώνει τους επισκέπτες για τις αδελφοποιήσεις που έχει κάνει. Μία από αυτές τις αδελφοποιήσεις είναι και με την ιερή νήσο Πάτμο.
 

Φυσικά μου κίνησε το ενδιαφέρον να μάθω πως και γιατί πραγματοποιήθηκε αυτή η αδελφοποίηση. Αναζητώντας πληροφορίες στο διαδίκτυο πληροφορήθηκα ότι η αδελφοποίηση έγινε στις 12 Σεπτεμβρίου του 2009, με πρωτοβουλία της κας Zoé d’Ay. Αποκλήθηκε δε, ως «Αδελφοποίηση της Αιωνιότητας».
 
Αυτή η ονομασία δόθηκε σε αναφορά με το αίτιο της αδελφοποίησης, που ήταν οι δύο αρχαίοι Άγιοι του Χριστιανισμού, οι οποίοι συνέδεσαν το όνομά τους και τη δράση τους ο καθένας με έναν από τους δύο εν λόγω τόπους. Συγκεκριμένα μάλιστα, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος με την Πάτμο και ο Άγιος Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας με το Glastonbury.
 
Τον βίο, την προσφορά και το έργο του Αγ. Ιωάννη τα γνωρίζουμε. Για τον Άγ. Ιωσήφ αναφέρεται στα Ιερά Ευαγγέλια η προσφορά του στην υπόθεση της ταφής του Ιησού, αλλά δεν γνωρίζουμε περισσότερα στοιχεία για τη μετέπειτα ιστορία και δράση του. Όμως, είναι σαφές πως και οι δύο αυτές αρχαίες χριστιανικές προσωπικότητες γνώριζαν προσωπικά τον Ιησού.
 
Ο θρύλος πάντως αναφέρει πως ο Ιωσήφ έφυγε από τα Ιεροσόλυμα και ήλθε στο Glastonbury, φέροντας μαζί του δύο φιάλες που εμπεριείχαν το αίμα και τον ιδρώτα του Χριστού.
 
Ένα άλλο κοινό σημείο, μεταξύ της μικρής αυτής αγγλικής πόλης και της ιερής νήσου Πάτμου είναι πως το Glastonbury στα αρχαία χρόνια ήταν περικυκλωμένο από νερό, έμοιαζε με νησί και ονομαζόταν ιερό νησί του Avalon.