Ελληνική ανάπαυλα

           Φέτος σχεδίασα μ’ ένα φίλο να επισκεφθώ για άλλη μια φορά την Ελλάδα. Είχα μια επιθυμία να γευθώ λίγο τον ήλιο για να θεραπευθεί ο πόνος στα πόδια μου κι επίσης ήθελα να ανταποκριθώ στην πρόσκληση φίλων μου από την Αθήνα που ανυπομονούσαν να με δουν και πάλι. Την τελευταία στιγμή ο συνταξιδιώτης μου αποφάσισε να μην με ακολουθήσει, ακολουθώντας τη συμβουλή του γιατρού του. Έτσι ξεκίνησα μόνος μου από το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, την Κυριακή το απόγευμα, 15 Σεπτεμβρίου, με το τρένο, περνώντας από το Λονδίνο και φθάνοντας μέχρι το Ντόβερ. Από εκεί πήγα στην Οστένδη και μετά δια μέσου Βελγίου, Γερμανίας, Αυστρίας και Γιουγκοσαβίας έφθασα στην Ελλάδα την Τετάρτη απόγευμα στις 18 Σεπτεμβρίου, απολαμβάνοντας λαμπρή ηλιοφάνεια και ζεστασιά, από τη Γιουγκοσλαβία ακόμα, σε πλήρη αντίθεση με το καταστροφικό καλοκαίρι που είχαμε στη Βρετανία.

Το ταξίδι μέσω Γερμανίας και Αυστρίας ήταν ένα πανόραμα τάξης, καλλιέργειας και ομορφιάς, ένας φόρος τιμής στην αξιοσημείωτη δύναμη της ανάκαμψης που διακατέχει αυτούς τους λαούς. Η Γιουγκοσλαβία ήταν αντιθέτως πολύ μεγάλη, με ακατάστατα χωράφια στις πλευρές της σιδηροδρομικής γραμμής και με απερίγραπτη αταξία μέσα και γύρω από τις πόλεις όπου περάσαμε. Η Ελλάδα ήταν όπως συνήθως καλοδεχτική, με περιβόλια από ελιές, σταφύλια, εσπεριδοειδή, σε κάθε καλλιεργήσιμο μέρος, και βέβαια με πολλά προσκυνητάρια και εκκλησίες οπουδήποτε κι αν κοιτούσε κανείς.

Η παραμονή μου στην Αθήνα επαλήθευσε εκείνο το χωρίο του Εκκλησιαστή: «Ρίξε το ψωμί σου πάνω στα νερά και μετά από πολλές μέρες μπορεί να το βρεις» (11, 1), αφού φιλοξενήθηκα από μία φίλη, μια χήρα που αργότερα έγινε μοναχή, στο παλιό της σπίτι στην Αθήνα. Ξεναγήθηκα σε πολλούς τόπους από έναν πρώην ενορίτη μου, από την εποχή που ήμουν στο Willand, κι από έναν Έλληνα, στου οποίου το γάμο με μια Ουαλή είχα συμμετάσχει όταν τελέσθηκε πριν από 10 χρόνια κοντά στο Dolgellau. Ένας παλιός Ορθόδοξος φίλος μου, από τα χρόνια 1974-77, όταν διακονούσα την Ενορία του Κέϊμπριτζ, με ξενάγησε στην Αίγινα.

Στην Αδελφή Αυγουστίνα, στους Ανέστη και Δέσποινα Κωνσταντινίδη, στους Κωνσταντίνο και Eirian Δεμερτζή, καθώς και στην Constance Babington - Smith, οφείλω την απόλυτη ευτυχία που μου προσέφερε η επίσκεψή μου στην Ελλάδα. Για τούτο επιθυμώ να καταγράψω εδώ την ευγνωμοσύνη μου για τη γενναιοδωρία τους. Δεν δύναμαι πλέον να κινούμαι μόνος μου, γι’ αυτό με τη βοήθειά τους μπόρεσα να δω όλα αυτά που επιθυμούσα να δω, κι έτσι είμαι τώρα σε θέση να καταγράφω τις εντυπώσεις μου.

Οι πολυάριθμες εκκλησίες των Αθηνών ήταν μια συνεχή τέρψη, γιατί ήταν ανοικτές και ζωντανές, με καντήλια να είναι αναμμένα μπροστά στις εικόνες, με ανθρώπους να κινούνται μέσα - έξω, με κληρικούς διαθέσιμους για συνομιλία, κι ένα λείψανο του Τιμίου Σταυρού για προσκύνηση, που είχε μεταφερθεί ειδικά από τον Άθωνα στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου εκεί συνάντησα ομάδες ανθρώπων, κι είχα και την μεγάλη χαρά να συναντήσω έναν Ιερέα, που είχα 10 χρόνια να τον δω, τον π. Θεοδώρητο, ο οποίος είχε διακονήσει στο Μάντσεστερ, και τώρα ήταν Προϊστάμενος στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που είναι μία από τις πλέον πολυσύχναστες ενοριακές εκκλησίες των Αθηνών.

Έμεινα βαθύτατα εντυπωσιασμένος από την ευλάβεια και την προσήλωση στο Τυπικό που έδειχναν όλοι οι κληρικοί των οποίων τις Ακολουθίες παρακολούθησα σε διάφορα μέρη. Σε αρκετές περιπτώσεις συνάντησα μικρές ομάδες Ορθόδοξων πιστών και μπόρεσα να τους μιλήσω για την Ορθοδοξία στη Βρετανία και για το εντελώς διαφορετικό περιβάλλον στο οποίο μας έλαχε ο κλήρος να υπηρετούμε. Ονόματα βέβαια όπως αυτά του Αρχιεπισκόπου Μεθοδίου, του Μητροπολίτου Αντωνίου και του Επισκόπου Καλλίστου είναι πολύ γνωστά, αλλά το πως η πίστη διαδίδεται στην ύπαιθρο είναι μια άλλη ιστορία.

Σε ανδρικά και γυναικεία μοναστήρια με υποδέχθηκαν με αληθινό μοναστικό καλωσόρισμα και παρότι οι μεγάλες, καλο-περιποιημένες και εδραιωμένες από πολλούς αιώνες μοναστικές κοινότητες ήταν μια αντίθεση με το δικό μου ταπεινό ερημητήριο στα βουνά της Ουαλίας, εντούτοις χάρηκα που είδα πως τελούνται οι ίδιες Ακολουθίες εδώ όπως και στον Προφήτη Ηλία - αφού πηγάζουμε από την ίδια πηγή, την Παράδοση της Ερήμου.

Μεγάλη συγκίνηση ένιωσα στην Αίγινα και στο προσκύνημα του Αγίου Νεκταρίου, από τη μεγάλη απλότητα και την πτωχεία του ιδρυτή Αγίου. Υπήρχαν πολλοί προσκυνητές αλλά δεν έχει γίνει εμπορευματοποιημένο όπως η Λούρδη. Μάλλον έχει το άρωμα της Αρς, με τον Άγιο της οποίας, τον Curé της Αρς, ο Άγιος Νεκτάριος έχει πολλά κοινά.

Μια ημέρα την αφιέρωσα στην Πελοπόννησο, αφού είχα περάσει από τον Ισθμό της Κορίνθου κι έφτασα στην Κόρινθο, επισκεπτόμενος εκκλησίες και δύο γυναικεία Μοναστήρια. Πόσο συναρπαστικό ήταν να διαβάσω τον κατάλογο των Επισκόπων μέχρι το 1960 στον Καθεδρικό Ναό, όπου ο πρώτος στη λίστα ήταν ο Απ. Παύλος! Εδώ ερμηνευόταν η αδιάκοπη Παράδοση της Ορθοδοξίας και ο ισχυρισμός της για ρίζωμα στην Αποστολική Πίστη, δεδομένου ότι ο Καθεδρικός Ναός ήταν γεμάτος από πιστούς που προσκυνούσαν τα αναρίθμητα προσκυνητάρια του. Έτσι, δεν θα μπορούσε κανείς να πει ότι ήταν απλά ένα τουριστικό αξιοθέατο.

Έφυγα από την Ελλάδα ακολουθώντας άλλη διαδρομή, μέσω Πατρών, Κέρκυρας, Πρίντεζι, Ρώμης, Τουρίνο, Λυών και Παρισιού, κι ενώ θα ήθελα να είχα σταματήσει σε κάποιες από αυτές τις περιοχές, ήμουν εξαιρετικά κουρασμένος και δεν μπορούσα να περπατήσω όπως τον παλιό καιρό.

Έτσι, επέστρεψα στο New Mills μέσω Torquay, όπου συλλειτούργησα με τον π. Παναγιώτη, την Κυριακή 6 Οκτωβρίου, στον υπέροχο εκείνο και αρχαίο πρώην Αγγλικανικό Ναό του Αγ. Ανδρέου. Ήταν παράξενο, αλλά αισθάνθηκα σαν να ήμουν πίσω στην Ελλάδα, αφού αυτή η παλιά εκκλησία μας μεταφέρει πίσω στις ημέρες που η Εκκλησία στη Βρετανία ήταν σε διακοινωνία με την Ορθόδοξη Εκκλησία, και το ίδιο ευγενικό, φιλόξενο και χριστιανικό πνεύμα ήταν παρόν εκεί, στον Ιερέα και στους ανθρώπους. Αυτό είναι το πνεύμα που δίνει ζωή, και θα πρέπει με κάποιο τρόπο να επανακτήσουμε το πνεύμα της Αποστολικής Εκκλησίας, κι αφού ανυψωθούμε πάνω από αντιπαραθέσεις και πολεμικές, με ευχαρίστηση να εμβαθύνουμε στην πίστη μας, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μας γνωρίσουν και να καταλάβουν πως «ήμασταν μαζί με τον Ιησού» (Πράξεις 4, 13).

+ Αρχιμ. Βαρνάβας Burton

Orthodox Leaflet, Φθινόπωρο - Χειμώνας 1985, No. 78, σσ. 2-4

Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας