Ο ποιητής Τάσος Βυζάντιος...

...στην Ελληνική Τηλεόραση του Λονδίνου

Μια ιδιαίτερα τιμητική παρουσίαση του έργου του παρόντος ιστολόγου, με ειδική αναφορά στις δημοσιευμένες ποιητικές συλλογές, έγινε πρόσφατα από την Ελληνική Τηλεόραση του Λονδίνου.

Συγκεκριμένα στην εκπομπή "Δράξασθε Παιδείας", την οποία παρουσιάζει ο αξιότατος και πολυτάλαντος Πρωτοπρ. Ιωσήφ Παλιούρας, Κληρικός, Εκπαιδευτικός και Μουσικός, πραγματοποιήθηκε ένα όμορφο αφιέρωμα στο πρόσωπο, το εκκλησιαστικό έργο και τη λογοτεχνική δημιουργία του ιστολόγου, ο οποίος οφείλει θερμές ευχαριστίες και βαθιά ευγνωμοσύνη στον Τηλεοπτικό Σταθμό και στον υπεύθυνο της εκπομπής.

Ὅντως, Ἅγια μέρα ξημερώνει...

Μνήμη Καισάριου Δαπόντε

Σκέφτηκα πολύ, γιὰ  νὰ βρῶ κάτι ποὺ νὰ συντονίζεται μὲ τὸ  ὕφος καὶ τὴν ἰερότητα τῆς αὐριανῆς τῆς μέρας. Γιατὶ ὄπως καῖ νὰ τὸ κάνουμε, ὅ, τι καὶ νὰ ποῦν οἱ νεόκοποι ἐρευνητὲς καὶ φίλοι, ἐν τούτοις γιὰ μᾶς τοὺς παλιότερους, γιὰ μᾶς δηλαδή, ποὺ ἔχουμε κόψει πιὰ τὸ νῆμα τῶν ἕξι δεκαετιῶν, οἱ μνῆμες εἶναι ἡ τροφή μας, ἡ περιούσια κληρονομιά μας, ἡ συντροφιὰ στὶς ὧρες ποὺ οἱ νεότεροι, δυστυχῶς, πασχίζουν νὰ κάνουν ὅσο γίνεται πιὸ ἀληθινὸ τὸ στιχάκι ποὺ λέγανε οἱ γιαγιάδες κι οἱ μανάδες μας -σχωρεμένες πιά. Κι αὐτὸ ἦταν τόσο δυνατὸ σὲ ἔννοιες καὶ φιλοσοφικὸ στοχασμό, ποὺ καμμιὰ νεότερη ποίηση δὲν τὸ προφτάνει. Ἔλεγαν λοιπόν... «Στὸν κόσμο ἐγεννήθηκα καρδιὲς νὰ δοκιμάζω»... Τί, μήπως ἔστι δὲν εἶναι;

Στὸ νησί μας ἔχουμε τὴν εὐλογία νὰ σκέπει τὴ Χώρα τὸ θαυμάσιο καὶ φορτισμένο μὲ μνῆμες ἰκανὲς,  ἱ. μοναστήριο τοῦ Θείου Εὐαγγελισμοῦ. Κτίσμα ἀρχαιότατο, ἀνακαινισμένο πρὶν ἀπό τρεῖς αἰῶνες, στέκει ἀπέναντι ἀπὸ τὴ Χώρα καὶ μαζεύει τὶς εὐχὲς καὶ ἰκεσίες ὅλων τῶν Σκοπελιτῶν κι ὄχι μόνο. Γιατὶ ἡ θαυματουργὸς  Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Παμμακαρίστου ποὺ φυλάσσεται ἐκεῖ ἔσωσε πάλιν καὶ πολλάκις τὴ Σκόπελο.

Κτίσμα τῆς ἱστορικῆς οἰκογένειας Δαπόντε τὸ μοναστήρι αὐτό μᾶς φέρνει, κάθε φορὰ ποὺ τὸ ἀντικρύζουμε, στὴ μνήμη τὴ Μορφὴ τοῦ Καισάριου Δαπόντε ποὺ ἔζησε ἐκεῖ, ἀφοῦ ἦταν πατρικό του τὸ μοναστήρι, τὸ ἀγάπησε καὶ τὸ συγύρισε ὠς καλὸς νοικοκύρης. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸ τραγούδησε μὲ τὸ δικό του τρόπο:

Ἡ Σκόπελος μου εὐτυχεῖ τὴν Εὐαγγελιστρίαν

Κ᾿ εὐαγγελίζεται ἡμῖν ζωὴν καὶ εὐτυχίαν...

Ὁποῦ ὁ μακαρίτης μου πατὴρ ἐκ τῶν ἰδίων

Τὸ ἔκτισεν ὡς φαίνεται τώρα ἐκ θεμελίων.

Στῆς Παναγίας τὄνομα τῆς Εὐαγγελιστρίας,

εὔμορφο καὶ εἰς εὔμορφον τόπον ἐπ᾿ ἀληθείας.

Μέσα νερά, ἔξω νερὰ μὲ στέρνα μὲ πλατάνους

γιὰ Πατριάρχας ἄξιο καὶ διὰ μεγιστάνους.

Καὶ εἶναι  σταυροπήγιον μὲ μίαν θαυμασίαν

Εἰκόνα τῆς Δεσποίνης μας, ὅλον θαυματουργία.

Αὐτὴ βαστᾶ τὴν Σκόπελον χωρὶς ἀμφιβολίαν,

Κατὰ ἀλήθειαν αὐτὴ διὰ φιλανθρωπίαν

τὸ μέγιστον προσκύνημα σ᾿ ὅλην τὴν Σκόπελόν μου...

Καθὼς ξημερώνει ἠ Μεγάλη γιὰ τὸ Γένος καὶ τὴν Ὀρθοδοξία  Ἅγια Μέρα, σκέφτηκα νὰ τιμήσω τὸν πατριώτη μου λόγιο, ποὺ κατὰ τὶς ἐκτιμήσεις τῶν γραμματολόγων φέτος κλείνουν 300 χρόνια ἀπό τὴ γέννησή του. Ἄς εἶναι, λοιπόν, ἕνα κερὶ στὴ Μνήμη του αὐτὸ τὸ γραφτό.

π. Κων. Ν. Καλλιανός

Η εβδομάδα του «Ζ»

Δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς βέβαια ότι κάποιο γράμμα της ελληνικής αλφαβήτου είναι φτωχό σε λέξεις και έννοιες. Όμως πραγματικά το «Ζ» ήταν μια δύσκολη άσκηση που χρειάστηκε να αγωνιστώ για να την καταφέρω.

ΖΩΗ! Πώς να χωρέσει σε λίγες γραμμές το μεγαλείο, ο πλούτος και το μυστήριο της Ζωής; Η Ζωή που είναι τα πάντα, τα πριν και τα παρόντα και τα μετά, που μπορεί να αλλάζει αλλά δεν χάνεται ποτέ.

Βαθιά στοχαστικός ο μέγας Ευριπίδης αναλογίζεται με τόλμη, αλλά και εμποτισμένος από τον σπερματικό λόγο: «Ποιός ξέρει αν η Ζωή δεν είναι ο θάνατος, κι αυτό που εμείς θάνατο λέμε, κάτω εκεί να λέγεται Ζωή»!

Μπορεί για τον Καρυωτάκη η Ζωή να ήταν, λόγω της ιδιοσυγκρασίας του, «αξημέρωτη νύχτα», όμως είναι σαφέστατα σωστότερος ο Ν. Μπερδιάγιεφ, ο οποίος δηλώνει πως «Η Ζωή του Ανθρώπου είναι μια πορεία εκ του παραδείσου προς τον παράδεισον»!

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ! Μια «Καλή» αλλά και «ευγενής» τέχνη είναι η Ζωγραφική. Ανακηρύχθηκε, επίσης, σε μία από τις «ελευθέριες τέχνες» (μαζί  με τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική), δραστηριότητες δηλαδή για «ελεύθερα πνεύματα και για ευγενείς ψυχές», όπως έγραψε ο Αλμπέρτι.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι βέβαια, υποστήριζε ότι η Ζωγραφική είναι επιστήμη, και μάλιστα ανώτερη από την ποίηση και τη μουσική! Ίσως αυτή η άποψη να εδράζεται στο γεγονός ότι τα ζωγραφικά του έργα είναι πολυσύνθετα και χρήζουν κάποτε επιστημονικής ανάλυσης για να γίνουν κατανοητά.

Πάντως, η Ζωγραφική, ενώ ενέχει έντονα το στοιχείο της υποκειμενικότητας, είναι πραγματικά η τέχνη των οφθαλμών. Είναι η τέχνη που σε προκαλεί να κοιτάξεις, να απολαύσεις με τα μάτια και να διαβάσεις ένα ποίημα που... δεν έχει λόγια!

[O πίνακας είναι της φίλης ζωγράφου Αθηνάς Μπετίνη - Καπράρα].

ΖEΥΓΑΡΙ! Είναι μια μεγάλη ευλογία του Θεού και της φύσης πάνω στη δημιουργία και στον άνθρωπο. Όταν μνημονεύουμε ειδικά Ζευγάρι ανθρώπων αναφερόμαστε φυσικά σε αλληλοσυμπληρωνόμενα πρόσωπα που συνταιριάζονται μεταξύ τους λόγω της έλξης που ασκεί η ίδια η φύση.

Οπωσδήποτε βέβαια υπάρχουν και Ζευγάρια ζώων, τα οποία έχουν κι εκείνα μια κατά κάποιον τρόπο ανάλογη έλξη μεταξύ τους όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Εδώ ενθυμούμεθα και την Κιβωτό του Νώε, όπου «Κατά ζεύγη, άρρενα και θήλεα, εισήλθαν μαζί με τον Νώε στην κιβωτό, κάθε ζωντανό της ξηράς» (Γεν. 7, 15).

Ομοειδή αντικείμενα, τα οποία προορίζονται να χρησιμοποιηθούν μαζί (όπως είναι τα παπούτσια, τα γυαλιά κ.ά.) είναι κι αυτά Ζευγάρια. Όλα αυτά αποδεικνύουν βέβαια την αρμονία της Δημιουργίας του Θεού και των φυσικών αντικειμένων, τα οποία υπάρχουν και υφίστανται για να υπηρετούν τον άνθρωπο και τις υλικές ανάγκες του.

ΖΩΦΟΡΟΣ! Παρουσιάζοντας την έννοια αυτή και τη σημασία της θα μπορούσα να αναφέρω πολλές τεχνικές λεπτομέρειες, που ούτε εγώ δεν γνωρίζω, ούτε και ενδιαφέρουν κανένα τελικά.

Εκείνο που μ’ ενδιαφέρει να εκφράσω εδώ είναι ότι με τον εύηχο όρο Ζωφόρος εννοούμε εκείνη τη διακοσμητική ταινία στο επιστέγασμα των κτηρίων που είναι γεμάτη με ανάγλυφες παραστάσεις, φέροντας πραγματικά ζωή στο κτήριο, όπως υπονοεί και το ίδιο το όνομά της.

Ομιλώντας για Ζωφόρο ο νους μας συνειρμικά ακουμπά στον δικό μας Παρθενώνα με τα πρωτοπόρα του ανάγλυφα, μέρος των οποίων βρίσκεται ακόμα σε ξένο και αφιλόξενο γι’ αυτά τόπο...

ΖΩΟΦΙΛΙΑ! Στην Αγγλία, όπου μας έταξε ο Άγιος Θεός να ζούμε, ένα από τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την εν λόγω κοινωνία είναι και η Ζωοφιλία. Σε άλλες χώρες και πολιτισμούς η ευγενική αυτή συμπεριφορά, απέναντι στα δημιουργήματα του Μεγάλου Ποιητή, δεν γίνεται κατανοητή με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Η αλήθεια είναι ότι κάποτε παρατηρούμε μικρές ή μεγάλες υπερβολές της Ζωοφιλίας, όπου προτιμούνται τα ζώα από τους ανθρώπους και όπου υπερτονίζονται τα δικαιώματα των ζώων.

Όμως, αν θέλουμε να βάλουμε κάπως το θέμα αυτό στη σωστή του διάσταση, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε κατ’ αρχάς ότι ο ίδιος ο Θεός έκρινε σωστό να συμπεριλάβει τα ζώα στο σχέδιό του για τον άνθρωπο και τη Δημιουργία, κι επίσης ότι πολλά ζώα έχουν αποδειχθεί κατά καιρούς πιστοί σύντροφοι ανθρώπων.

ΖΗΛΕΙΑ! Ανάμεσα στις τόσες όμορφες και θετικές λέξεις που έχουμε μέχρι σήμερα παρουσιάσει εδώ στο αλφαβητάρι μας, ήλθε η ώρα να συμπεριλάβουμε και ένα όρο που εμπεριέχει τέτοια και τόση άρνηση που μπορεί να γίνει αιτία για μεγάλα κακά στις διανθρώπινες σχέσεις.

Η Ζήλεια είναι γνωστή από τη μυθολογία και την ιστορία. Έχουμε αναφορές γι’ αυτήν σε όλα τα μεγάλα έθνη και πολιτισμούς. Είναι προφανέστατα μια παθολογική κατάσταση που μαυρίζει την ψυχή του ανθρώπου, σκοτίζει τη συνείδηση και συνδέεται άμεσα με το αδελφό συναίσθημα που είναι ο φθόνος.

Αν θέλουμε να κρατήσουμε μια σωστή και αποδεκτή στάση απέναντη στο ζήτημα αυτό, ας φροντίσουμε να ζηλεύουμε μόνο το καλό και την αρετή, αλλά με έναν τρόπο ισορροπημένο και ευγενή, χωρίς διεκδικήσεις, ανταγωνισμούς, ακρότητες και φανατισμούς.

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΟ! Οφείλαμε νομίζω να ολοκληρώσουμε τον κύκλο του Ζ με κάτι γλυκό κι ευχάριστο. Και τι θα μπορούσε πραγματικά να ήταν γλυκύτερο από το Ζαχαροπλαστείο!

Είναι ένα κατάστημα στο οποίο μπαίνουμε με χαμόγελο και φεύγουμε με ακόμα μεγαλύτερο χαμόγελο, σκεπτόμενοι τις γεύσεις που μας περιμένουν όταν ανοίξουμε το κουτί με τα γλυκά!

Η λέξη αυτή μαρτυρείται από τις αρχές του 19^ου αι. κι έφερε πραγματικά μεγάλη γλυκύτητα στη ζωή μας. Αλλά, να μην ξεχνούμε, πως πρέπει ειδικά με τα γλυκά να εφαρμόζουμε πάντα το μέτρο!

Πανορθόδοξος Εσπερινός

Την Κυριακή της Ορθοδοξίας κάθε χρόνο τελείται στο Λονδίνο ένας Πανορθόδοξος Εσπερινός. Κάθε χρόνο τελείται σε διαφορετικό Ορθόδοξο Ναό και μάλιστα διαφορετικής εθνικής δικαιοδοσίας.

Φέτος, σύμφωνα και με το Πρόγραμμα - Αφίσα που έχει κυκλοφορήσει, ο εν λόγω Εσπερινός θα τελεσθεί στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας, που βρίσκεται στο κεντρικό Λονδίνο. Η είσοδος βέβαια είναι πάντα ελεύθερη και όσοι επιθυμούν να παρευρεθούν είναι ευπρόσδεκτοι.

Εγκύκλιος Αγίου Θυατείρων

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ κ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

ΕΠΙ ΤΗ ΕΙΣΟΔΩ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

        Αξιωθήκαμε και φέτος, αγαπητοί αδελφοί και πατέρες, να εισέλθουμε εις την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, σ’ αυτήν την κατανυκτική και αυτόχρημα αγιο-πνευματική περίοδο της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας. Η περίοδος αυτή μας εισάγει σε ένα κόσμο ιερής χαράς και ελπίδος, σε ένα κόσμο στον οποίον δεσπόζει το πνεύμα και το γράμμα της μετάνοιας και ταπείνωσης και της αγάπης και φιλανθρωπίας και ιεράς σκιάς του εν Τριάδι Προσκυνουμένου και Λατρευομένου Θεού. Κατά τρόπον ιλαρόν και λυρικόν, η Εκκλησία μας εισάγει στην ιστορία μας και μας περιγράφει επιγραμματικά την τραγωδία του Ανθρωπίνου Γένους, δηλαδή την αμαρτία, την πτώση, την απομάκρυνσή μας από τον Θεό, την τιμωρία και τον θάνατον, και την παρακοή, την υπερηφάνεια, τον εγωϊσμό, και την πλεονεξία, την κακία και τις παγίδες του διαβόλου, στοιχεία τα οποία συναντούμε καθημερινά όλοι οι άνθρωποι στου βίου την θάλασσα, και τα οποία και συνθέτουν την σκληρή πραγματικότητα ολόκληρης της Οικουμένης.

        Συγχρόνως όμως τούτη η περίοδος μας υπενθυμίζει τις αδιάκοπες προσπάθειες, τους πνευματικούς και ιερούς αγώνες του ανθρώπου, και δη του Χριστιανού, για να διαφυλάξει το «κατ’ εικόνα» με το οποίο τον εστόλισε ο Θεός και τον εχαρίτωσε με την πνευματική  αυτή παρακαταθήκη της ύπαρξής του, και τον συμβουλεύει να την καλλιεργήσει για να διατηρήσει αλώβητον το «κατ’ εικόνα» αλλά και αγωνίζεται να ομοιωθεί με τον Δημιουργό του. Γι’ αυτό, τούτη η περίοδος του Τριωδίου αρχίζει με την γνωστή Παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου, η οποία ανακεφαλαιώνει την ανθρώπινη φύση, η οποία ενώ είναι βεβαρυμένη από την αμαρτία και την ροπή προς το κακό, συνεχώς αγωνίζεται να τελειωθεί εν Χριστώ, να αποβάλει τον εγωϊσμό η ανθρώπινη φύση και να καλλιεργήσει την συγχώρηση, την ταπεινοφροσύνη, την συγγνώμη και την υποταγή στο θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό και οι ευαγγελικές περικοπές που αναγιγνώσκονται στην Αρχή του Τριωδίου σαν εισαγωγή εις την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή προβάλλουν τον χαρακτήρα του Τελώνου και Φαρισαίου, του Ασώτου Υιού και του Πρεσβυτέρου αδελφού αυτού. Υπενθυμίζουν δε αδιακόπως και συνεχώς την αγάπη και την φιλανθρωπία του Θεού-Πατρός, ο οποίος υποδέχεται μετά πατρικής στοργής τον Άσωτον Υιό του και διερμηνεύει εις τον Πρεσβύτερο το χρέος που έχει να συγχωρέσει και να υποδεχθεί τον χαμένο αδελφό του ο οποίος επλανήθη στης αμαρτίας τα μονοπάτια και εσκόρπισε τον βίον αυτού ζων ασώτως.

        Όμως μέσα σ’ αυτό το πνευματικό ιερό περιβόλι αυτής της Περιόδου, η Εκκλησία υπενθυμίζει καθηκόντως και ιεροπρεπώς το γεγονός του Θανάτου, εις το οποίο ο άνθρωπος είναι υποκείμενος και θα γευθεί το πικρόν ποτήριον και την εμπειρία αυτού κατά την κρίσιμη και μοναδική εκείνη ώρα της τελευταίας στιγμής της επίγειας ζωής του. Γι’ αυτό και η Εκκλησία καλεί τους Πιστούς να μνημονεύουν τους κεκοιμημένους αδελφούς και πατέρες και να προσευχηθούν δι’ όλους, όσοι επέρασαν από τον κόσμον αυτόν και μετά πίστεως αγαθής μετέβησαν εις τον άλλον. Μέσα σ’ αυτήν την ιστορικήν περίοδον της προσωρινής πορείας του ανθρωπίνου Γένους μνημονεύεται η Δευτέρα και Αδέκαστη του Κυρίου ημών Χριστού Παρουσία. Τότε οι πάντες θα κριθούν κατά τα έργα τους, και άλλοι μεν θα ακούσουν την μακαρία εκείνη φωνή, και άλλοι δε θα ακούσουν την καταδικαστικήν απόφασιν της θείας Δικαιοσύνης.

        Σαν επιστέγασμα της εισόδου μας εις την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή προβάλλεται η ανάμνηση της εξορίας των Πρωτοπλάστων από την Παράδεισο. Η εξορία εκείνη άλλαξε τον ρουν της Ανθρωπότητος. Ο άνθρωπος επλανήθη  ανά την Οικουμένη και «ελάτρευσε την Κτίση παρά τον Κτίσαντα», απεμακρύνθη από τον Δημιουργό του. Ξέχασε την θεία καταγωγή του και αλλοτριώθηκε από εκείνα τα οποία του έδωσε ο Θεός. Αμαύρωσε το κατ’ εικόνα και κατ’ ομοίωσιν, όπως λέγουν οι Πατέρες και πλάνης και ενδεής περιεφέρετο εις την Γην, διατηρώντας αμυδρώς την μνήμην του Παραδείσου της χαράς και της εν Θεώ ελευθερίας και μακαριότητος.

        Αναφέρω αυτά ενδεικτικά με την είσοδό μας εις την Αγίαν και Μεγάλην Τεσσαρακοστή, όπου η Εκκλησία ανακεφαλαιώνει κατά τρόπον θαυμαστό μέσα στα λειτουργικά της πλαίσια, το μυστήριο της ζωής, το μυστήριο της Πτώσης του Ανθρώπου, το μυστήριο του Θανάτου και το μυστήριο της Θείας Οικονομίας, το οποίο ετελεσιουργήθη εν χρόνω - όπως και τόσα άλλα την άλλη που αναφέρει η Γραφή και η Χριστιανική Παράδοσις, - με την άμεση επέμβαση του Σαρκωθέντος Λόγου του Θεού εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας.

        Ευρισκόμεθα, αδελφοί και πατέρες, εις την χαροποιόν και ελπιδοφόρον περίοδο της «Χριστογένεσης», της Ενσαρκώσεως του Θείου Λόγου, της αποκάλυψης, δηλαδή του Ευαγγελίου της Αγάπης, της Ίδρυσης της Εκκλησίας, η οποία, σαν Ιερά Κιβωτός, πορεύεται και διασχίζει τα  πελάγη  και γνωρίζει τα πλάτη και τα μήκη της Οικουμένης για να μεταφέρει το Μήνυμα της Σωτηρίας το οποίο ανακεφαλαίωσε ο Τριαδικός Θεός, όπως χαρακτηριστικά διατυπώνει ο Απόστολος Παύλος εις τις Επιστολές του, ιστορικά και αβίαστα και ουσιαστικά και οντολογικά και υπαρξιακά με την είσοδο του Θεανθρώπου Χριστού εις την ανθρώπινη Ιστορία «οις ηθέλησεν ο Θεός γνωρίσαι τίς ο πλούτος της δόξης του μυστηρίου τούτου εν τοις έθνεσιν, ος έστι Χριστός εν υμίν, η ελπίς της δόξης»^[1].

        Η Εκκλησία, λοιπόν, συνεχίζει το σωτήριον και λυτρωτικόν έργον του Χριστού και επαναλαμβάνει όσα Εκείνος εκήρυττε κατά την επίγεια ζωή Του «Δεύτε πάντες οι κοπιώντες και οι πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω ημάς»^[2]. Γι’ αυτό του βίου το στάδιο διατρέχουμε και καλούμεθα όπως γίνουμε μιμητές του καλού, ταπεινοί προσκυνητές του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ακολουθούντες το παράδειγμά του Τελώνου, των στεναγμών, και του Ασώτου, της μετανοίας και, όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο υμνωδός, «Τους τρόπους ζηλώσωμεν, του Σωτήρος Ιησού και την αυτού ταπείνωσιν, οι ποθούντες την άληκτον της χαράς, τυχείν κατασκήνωσιν, εν τη χώρα των ζώντων αυλιζόμενοι»^[3] Έχοντες κατά νουν όλα αυτά καλούμαστε να εκκλησιαζόμαστε τακτικά, να μετέχουμε με αυλάβεια στις ιερές Ακολουθίες των Ημερών, να κοινωνούμε των Αχράντων Μυστηρίων, να μοιραζόμαστε τα αγαθά μας με τους άλλους, να νηστεύουμε, να συγχωρήσωμεν εαυτούς και αλλήλους, και να εύρωμεν έλεος και χάριν από τον Σωτήρα ημών Χριστόν.

        Με αυτές τις ιερές σκέψεις και προσδοκίες χαιρετίζομε το Ποίμνιο αυτής της Βιβλικής και μαρτυρικής Επαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου Κωνσταντινοπόλεως και από του Ιερού Θυσιαστηρίου προσευχόμεθα όπως με ειρήνη και αγάπη, με ειλικρινή μετάνοιαν και ταπείνωσιν και εκτενή προσευχή, διέλθετε το ιερόν στάδιον της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής αποβλέποντες με εμπιστοσύνη εις τον Μέγα Αρχιερέα και Επίσκοπον των ψυχών ημών «δι' ὑπομονῆς τρέχωμεν τὸν προκείμενον ἡμῖν ἀγῶνα, ἀφορῶντες εἰς τὸν τῆς πίστεως ἀρχηγὸν καὶ τελειωτὴν Ἰησοῦν, ὃς ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρὸν, αἰσχύνης καταφρονήσας, ἐν δεξιᾷ τε τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ κεκάθικεν.»^[4].

        Σ’ αυτόν ανήκει η δόξα και το κράτος και η δύναμις εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Λονδίνο, Μάρτιος 2013

Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Γρηγόριος

---

[1] Κολ, Κεφ. Α, 27

[2] Ματθ. Κεφ. ΙΑ, 28-29

[3] Ύμνος Τριωδίου.

[4] Εβρ. Κεφ. ΙΒ, 1-2.

Συμπόσιο Καβάφη στο Λονδίνο

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης (η οποία είναι ελληνικής έμπνευσης εορτή) θα παρουσιάσουμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον επικείμενο Συμπόσιο για τον Καβάφη, που οργανώνεται από το Βασιλικό Κολέγιο (King's College London) και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στο Λονδίνο, την Παρασκευή 26^η Απριλίου 2013, 11.00 π.μ. - 6.00 μ.μ., με σκοπό να τιμηθεί η Επέτειος 150 ετών από τη γέννηση του ποιητή.

Το θέμα του Συμποσίου είναι: «C.P. Cavafy: the long road to Ithaca». Θα λάβει χώρα στο Βασιλικό Κολέγιο (King's College London, Strand, London WC2R 2LS), και θα έχει πρωϊνή και απογευματινή Συνεδρία. Η πρωϊνή θα είναι μεταξύ 11.00 π.μ. και 1.00 μ.μ. και θα προεδρεύσει ο Καθ. David Ricks. Οι ομιλητές και τα θέματά τους θα έχουν ως εξής:

·        Nikolas Kakkoufa, ‘Palamas and Cavafy: a comparative approach’

·        Nicoletta Hadjipavlou, ‘Kyriacos Charalambides: reconstructing the past
in a Cavafian manner’

·        Ioanna Skordi, ‘Religious feelings and Homosexuality in Cavafy and Ioannou: the emergence of the “Holy Sinner”’

·        Stavrini Ioannidou, ‘“His last Alexandrian days”: fictional portraits of the ageing Cavafy’

Η απογευματινή Συνεδρία θα είναι από τις 2.00 μ.μ. έως τις 6.00 μ.μ. Οι ομιλητές και τα θέματά τους θα είναι:

·        Victoria Solomonidis (Hellenic Foundation for Culture), ‘Cavafy and England’

·        David Ricks (King’s College London), ‘The poets’ poet’

·        Roderick Beaton (King’s College London), ‘Cavafy’s Greek world’

·        Dimitris Papanikolaou (University of Oxford), ‘The past as memory, the present as aesthetics, the future as ethics: C.P. Cavafy in queer time’

·        Peter Robinson (University of Reading), ‘Intimacy Published: A Reading of Poems’

·        Avi Sharon (New York), ‘A Long Journey to Ithaca: Translating Cavafy
for the 21st Century’ with readings by Michael Pennington

Θα ακολουθήσει δεξίωση.

Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα της UNESCO και της Πρεσβείας της Ελλάδος.

Υπάρχουν και σήμερα Ομολογητές* Ιεράρχες

          Υπάρχουν και σήμερα Ομολογητές Ιεράρχες, που υφίστανται μαρτύρια για την Πίστη τους. Ένας από αυτούς είναι ο Αρχιεπίσκοπος Αχριδών και Μητροπολίτης Σκοπίων Ιωάννης. Ο Σεβασμιότατος βρίσκεται στη φυλακή, επειδή δεν θέλησε να εκκοσμικεύσει την Εκκλησία και να την υποτάξει στην προπαγάνδα της Κυβέρνησης των Σκοπίων. Επί δέκα περίπου χρόνια ταλαιπωρείται με φυλακίσεις -είναι ακόμη φυλακισμένος- δεχόμενος με πνευματική εγκαρτέρηση τις ύβρεις, τις συκοφαντίες και τα ψυχικά βασανιστήρια των δεσμωτών του. Παρά τα μαρτύρια αυτά παραμένει ακλόνητος στην Πίστη του και στις Αρχές του. Η τελευταία καταδίκη του, τον Ιούνιο του 2012,  είναι σε 2,5 ετών φυλάκιση. Η άδικη καταδίκη του είναι με την κατασκευασμένη κατηγορία της υπεξαίρεσης χρημάτων, κάτι που κατέθεσαν οι εκεί βαλτοί σχισματικοί επίσκοποι, οι οποίοι  εξαρτώνται  ιδεολογικά από την Κυβέρνηση και θέλουν μαζί της να τον εξοντώσουν, φυσικά και ηθικά.

Ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Μιχαήλ Τρίτος, που με όλες του τις δυνάμεις συμπαρίσταται στον Ομολογητή Αρχιεπίσκοπο, μας τόνισε σχετικά: "Συνεχίζεται το μαρτύριο του Αρχιεπισκόπου κ. Ιωάννου, αφού παραμένει φυλακισμένος υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, χωρίς Θεία Κοινωνία και χωρίς να του επιτρέπεται να δέχεται επισκέψεις, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όπως είναι ο δικηγόρος του και η μητέρα του. Η φυλάκισή του αποτελεί καταπάτηση των θρησκευτικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόκειται για απηνή διωγμό ενός ανθρώπου που επιθυμεί να απεγκλωβίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της γειτονικής χώρας από τον εθνοφυλετισμό". 

Ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος και Μητροπολίτης Σκοπίων Ιωάννης είναι ο κανονικός προκαθήμενος της υπό το Πατριαρχείο της Σερβίας Αυτόνομης Ορθόδοξης Εκκλησίας της γειτονικής χώρας. Αυτόν αναγνωρίζουν όλες οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες - Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Αντίθετα από κανένα δεν αναγνωρίζονται οι σχισματικοί Μητροπολίτες της γειτονικής χώρας, οι οποίοι αποτελούν τη συνέχεια εκείνων που αποσχίστηκαν από το Πατριαρχείο της Σερβίας και υπετάγησαν πλήρως στην ιδεολογική, σοβινιστική, αλυτρωτική και εθνοφυλετική τιτοϊκή - κομμουνιστική προπαγάνδα και σήμερα εξακολουθούν να είναι βραχίονας της συνέχειας της. Είναι ο μόνος στον κόσμο Αρχιεπίσκοπος Εκκλησίας στη φυλακή. Αν σκεφθεί κανείς το πώς θα αισθανθεί μένοντας μόνο μια ημέρα στη φυλακή, υπό απάνθρωπες μάλιστα συνθήκες, αντιλαμβάνεται την Πίστη και το Πνεύμα Θυσίας του Αρχιεπισκόπου Ιωάννου, ο οποίος εκουσίως υφίσταται όλα αυτά τα μαρτύρια επί δέκα περίπου χρόνια.

Σήμερα στα Σκόπια η κανονική Εκκλησία είναι υπό διωγμό, όπως η Εκκλησία των Κατακομβών των πρώτων χριστιανικών αιώνων και οι πιστοί της ζουν όπως  αυτοί στην Βόρεια Κορέα και στη Σαουδική Αραβία. Οι δηλώσεις του Πατριάρχη Σερβίας για την απελευθέρωση του Αρχιεπισκόπου Ιωάννη και η ομόθυμη συμπαράσταση των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι αρκούν. Όχι. Έως ότου επιτευχθεί η αποφυλάκισή του Αρχιεπισκόπου Ιωάννη και η ελεύθερη επιτέλεση των θρησκευτικών του καθηκόντων είναι κάτι που μένει στον τύπο και δεν ενοχλεί την κυβέρνηση Γκρούεφσκι, αφού δεν καταγγέλλει παγκοσμίως τον αυταρχισμό της.

Στα Σκόπια δοκιμάζεται η ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας και η δυνατότητά της να συμπαρασταθεί ενεργά  σε  έναν Ομολογητή Αρχιεπίσκοπό Της, που υποφέρει και βασανίζεται για την Πίστη του. Είναι επείγουσα ανάγκη μια πανορθόδοξη συνδιάσκεψη των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, με πρωτοβουλία και υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, με θέματα την αντιμετώπιση των υπό ποικίλες μορφές διωγμών των Ορθοδόξων Χριστιανών στον σύγχρονο κόσμο, την απελευθέρωση του Αρχιεπισκόπου Ιωάννη και την ξανά καταδίκη του εθνοφυλετισμού. Μια τέτοια συνδιάσκεψη θα ήταν ένα ηχηρό μήνυμα ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας και μια απάντηση σε όσους κατηγορούν τους ποιμένες Της ότι διακατέχονται από  εσωστρέφεια και πως αδιαφορούν για τα γενικότερα προβλήματα των ανά τον κόσμο πιστών Της.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

* Ομολογητές είναι όσοι ομολογούν θαρραλέα την Πίστη και την Αγάπη τους στον Χριστό και στην Εκκλησία και υφίστανται διωγμούς και βασανιστήρια, χωρίς να οδηγηθούν στον μαρτυρικό θάνατο. Πρώτος μεταξύ των Ομολογητών ο Άγιος Μάξιμος, ο επονομαζόμενος και Ομολογητής.

Unum Necessarium

Στη διάρκεια της Σαρακοστής, που είναι μια περίοδος μετανοίας η οποία τηρείται από όλες τις μεγάλες Χριστιανικές Ομολογίες, προσφέρεται η ευκαιρία στους πιστούς να μιμηθούν την Μαρία της Βηθανίας και να επικεντρωθούν στο μοναδικό πράγμα που χρειάζεται για τον αποκλεισμό, για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον, των πολλών περισπασμών της ζωής που μειώνουν το πνευματικό σθένος και τελικά το κατασβήνουν.

Σε αυτό το όμορφο περιστατικό της Βηθανίας, όπως έχει καταγραφεί από τον Αγ. Λουκά (10, 38-42), υπάρχει κατ’ αρχάς η φυσική ερμηνεία. Η Μάρθα, που είναι σχολαστική νοικοκυρά, επιθυμεί να προσφέρει στον Χριστό και στους μαθητές Του ένα άξιο καλωσόρισμα, κι αυτό σημαίνει διάφορα πιάτα με εδέσματα σ’ ένα γεύμα. Εξοργίστηκε δε που η αδελφή της η Μαρία κάθεται κοντά στα πόδια του Ιησού αντί να την βοηθά. Με ήπια παρατήρηση (που δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως επίπληξη στην παρούσα περίσταση) ο Χριστός υπονοεί πως ένα πιάτο πραγματικά θα αρκούσε έτσι ώστε η Μάρθα, όπως και η Μαρία, θα μπορούσε να είχε ακούσει στα λόγια Του και να συνέβαλε σε μια πνευματική συζήτηση. Η μυστική ερμηνεία αυτού του κειμένου, από διάφορους συγγραφείς, προσδιορίζει το “unum necessarium” (το ένα αναγκαίο πράγμα) ως την οδό της νοερής προσευχής, χωρίς κοσμική δραστηριότητα, και βλέπει έτσι τη ζωή της περισυλλογής ως μια υψηλότερη κατάσταση από τη ζωή της δράσης.

Είναι πράγματι υψηλότερη, με την έννοια ότι είναι πιο δύσκολη, αλλά δεν είναι εκ φύσεως καλύτερη, καθώς το θέμα σε τελική ανάλυση είναι ζήτημα κλίσης. Τελικά, έχει κάποιος κλιθεί σε μυστική ενατένιση, ή τα χαρίσματα και η ιδιοσυγκρασία ενός ατόμου υποδεικνύουν ότι προορίζεται να ασχοληθεί με τα ενεργά έργα της φιλανθρωπίας;

Το ιδανικό είναι ένας λεπτός συνδυασμός των δύο κλίσεων, να είναι δηλαδή κανείς σε θέση να καθίσει ακίνητος κοντά στα πόδια του Χριστού σε βαθιά μυστική κοινωνία μαζί Του, και να επιτύχει καλά έργα στο πνεύμα αυτής της προσευχής της ένωσης. Αυτός είναι κι ο λόγος που αυτό το συγκεκριμένο κείμενο από το Ευαγγέλιο του Λουκά (11, 27-28) αναγινώσκεται στις Θεομητορικές Εορτές και στην Κοίμηση της Θεοτόκου (όπως συνέβαινε στην Ρωμαϊκή Εκκλησία μέχρι το 1950), αφού η Μεγαλόχαρη Παρθένος είχε κρατήσει πράγματι αυτή την τέλεια ισορροπία. «Η δε Μαριάμ πάντα συνετήρει τα ρήματα ταύτα συμβάλλουσα εν τη καρδία αυτής» (Λουκά 2, 19). Όμως αυτή ήταν επίσης η Μητέρα και η επιμελής νοικοκυρά της Ναζαρέτ που ανάθρεψε τον Υιό του Θεού, μέχρι την ημέρα που εμφανίσθηκε επίσημα στον Ισραήλ.

Η μία έκφανση είναι συμπληρωματική της άλλης, αλλά όπως κι εμείς ως άτομα συμπληρώνουμε ο ένας τον άλλον σε προσωπικό επίπεδο, υπάρχουν μερικοί που έχουν αποκλειστική έφεση στην προσευχή, ενώ άλλοι έχουν ροπή προς όσο γίνεται μεγαλύτερη δραστηριότητα και αφιερώνουν μόνο λίγο χρόνο για προσευχή και περισυλλογή. Αυτό προβλέπεται από τους κλασικούς κανόνες της μοναστικής ζωής, ιδιαίτερα του ασκητισμού, όπου έχουμε τους ερημίτες ή αναχωρητές, οι οποίοι θεωρούνται ως η κορυφή της θρησκευτικής αφιέρωσης. Σ’ αυτούς όμως απαγορεύεται να εισέλθουν στον χώρο αυτό, μέχρις ότου, αφού ζήσουν με άσκηση φιλανθρωπίας και με καλά έργα στην κοινωνία, να βεβαιωθεί η αξιωσύνη τους γι’ αυτή την υψηλή αποστολή.

Επίσης δε, σ’ αυτή τη ζωή των αναχωρητών και της βαθιάς εσωτερικής προσευχής δεν εισέρχεται κανείς για λόγους εγωϊστικούς. Είναι περισσότερο θα λέγαμε μια ταπεινή υιοθέτηση της ικεσίας του Χριστού από την Αρχιερατική προσευχή, «υπέρ αυτών εγώ αγιάζω εμαυτόν» (Ιω. 17, 19), και αυτή η ζωή είναι μάλλον εξωστρεφής κι όχι εσωστρεφής, εμπεριέχοντας και αγκαλιάζοντας όλους.

Αυτή η λειτουργία της ζωής της περισυλλογής καταδεικνύεται σαφώς στο θεσμό των Στάρετς ή Γερόντων, ειδικά στον Ρωσικό μοναχισμό. Η ονομασία Όπτινα έρχεται αμέσως στο νου στην παρούσα συνάφεια. Ο π. Αμβρόσιος, ο π. Λεωνίδας, κι επίσης ένας από τους ελκυστικότερους Αγίους, ο Σεραφείμ του Σάρωφ. Αυτές οι προφητικές μορφές, ευγενικοί ασκητές και ιεροί αθλητές, δεν έχασαν ποτέ την επαφή τους με την ανθρωπότητα. Αντίθετα μάλιστα, η επικοινωνία τους με το υπερφυσικό τους έκανε να αποκτήσουν επίγνωση της ανάγκης που έχει η πάσχουσα κτίση, κι επειδή ήταν θεοσεβέστατοι γνώριζαν πότε, που και πως να είναι χρήσιμοι.

Και το έργο που πρέπει να αναληφθεί είναι, όπως περιγράφεται από τον Προφήτη Ησαΐα, «έργο παράδοξο και θα εκτελέσει την πράξη του, πράξη μυστηριώδη» (28, 21), και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο με απευθείας κλήση του Θεού και κάτω από την υπακοή σε κάποιον που, θεωρητικά τουλάχιστον, γνωρίζει την πράξη της πνευματικής ζωής στην υψηλότερη έκφρασή της. Όμως ο κόσμος θα χρειάζεται πάντοτε τέτοιους ανθρώπους που θα εισέρχονται στο πεδίο μάχης της πνευματικότητας, αντιμετωπίζοντας μαζικές δαιμονικές δυνάμεις, μη πτοούμενοι από φόβο ούτε από εμπαιγμό, διερχόμενοι «από ποτάμια που δεν καταποντίζουν, από φωτιές που δεν καίνε, από φλόγες που δεν αποτεφρώνουν» (Ησ. 43, 2).

Η Σαρακοστή θα πρέπει να σημαίνει για όλους συμμετοχή στην αναζήτηση για το “unum necessarium”, σε διάφορους φυσικά βαθμούς έντασης για τον καθένα. Γεθσημανή και Γολγοθάς προηγούνται του θαύματος του κενού μνημείου. Μόνο εκείνος που θα χάσει τη ζωή του θα την σώσει. Κι όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, εκείνος που θα χάσει τη ζωή του για το Θεό θα την σώσει, αφού δοκιμασθεί και καθαρθεί μέσα από την ανανεωμένη, αφοσιωμένη και εξαγνισμένη διακονία του προς τους συναθρώπους του.

+ Αρχιμ. Βαρνάβας Burton

Orthodox Leaflet, Απρίλιος 1968, No. 36, σσ. 2-4

Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας

Προετοιμάζοντας τήν Ἐπιστροφή μας

Στόν π. Ἀνδρέα Ἀγαθοκλέους,

τὸ ἔντιμον βλάστημα τῆς τῶν Κυπρίων νήσου,

φιλαδελφίας ἔνεκεν καὶ τιμῆς ἀδιαλείπτου

Ἡ ἀποψινὴ ἑσπερινὴ ἀκολουθία, τῆς Κυριακῆς αὐτῆς, δηλαδὴ τῆς Κυριακῆς Τυρινῆς, μὲ τὸν πρῶτο Κατανυκτικό της Ἑσπερινό, παρέδωσε τὸ κλειδί της στῆς Καθαρᾶς Δευτέρας τὸν ρυθμὸ καὶ τὸν τρόπο. Γιατὶ αὐτὴ ἀνοίγει πιὰ τὴ Μεγάλη Σαρακοστή· αὐτὴ μεριμνᾶ γιὰ τὸ χαμηλωμένο φῶς, τὸ γκρίζο τοπίο, τὴν εὔγλωττη σιωπή, τὴν ὅλη διδικασία τῆς ἐπιστροφῆς μας. Ἀλήθεια, ποῦ;

Τὸ ἐρώτημα φέρει ἐξάπαντος τὴν εὐθύνη τῆς  ούσιαστικῆς ἀπαντήσεως, ἀλλὰ  καὶ τῆς ἐπιμόνου διδαχῆς, γιὰ τὸ ποιός εἶναι τελικὰ ὁ διδάσκων καὶ ποιὸς ὁ διδασκόμενος, ἐπειδὴ στὶς μέρες μας βασανιζόμαστε γιὰ νὰ βροῦμε τὴ σωστὴ τὴν ἀπάντηση. Σὲ ὅλα μας τὰ ἐρωτήματα. Πόσο μᾶλλον σ᾿ αὐτὰ ποὺ  σχετίζονται μὲ τὴν ἐπιστροφή μας. Ἐκείνης δηλαδὴ τῆς ἐπιστροφῆς, ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ νὰ νοηματίζει τὸν βίο μας καὶ νὰ ζωντανεύει τὰ κύτταρα τῆς ψυχῆς μας.

Γιὰ νὰ ἐπιστρέψει κάποιος ἀσφαλῶς πρέπει ν᾿ ἀναχωρήσει ἀπό κάπου. Ὅπως γίνεται σ᾿ ἕνα ταξίδι, ὅπου πᾶμε κάπου κι ἐπιστρέφουμε. Πότε ἰκανοποιημένοι, πότε κατηφεῖς. Γιὰ νὰ προετοιμάσουμε λοιπόν, τὸ νέο μας ταξίδι, τὸ ὁποῖο οὐσιαστικὰ θὰ μᾶς ἀνανεώσει, θὰ χρειαστεῖ νὰ προλάβουμε κάποια πράγματα. Μὲ πρῶτο καὶ κυριώτερο ν᾿ ἀποδεσμευτοῦμε ἀπό τὰ αὐτονόητα καὶ πεζὰ τοῦ κόσμου. Δηλαδὴ, ν᾿ ἀρχίσουμε νὰ συλλαβίζουμε προσεχτικὰ καὶ μὲ συνειδητὴ -ἐμβιωμένη πές την- προσοχὴ τὸ ἀλαφαβητάρι τῆς ἀνακαίνισης τοῦ ψυχισμοῦ μας, ὥστε νὰ μπορέσουμε νά δοῦμε τὰ πρῶτα θεμέλια τῆς εἰλικρινοῦς συστέγασής μας μέ τὸ Χριστό,  ἐγγεγραμμένα στὴν ψυχή μας: θεμέλια ἰκανὰ ὥστε νὰ μᾶς στηρίξουν, ὡς ἄλλη βακτηρία, στὰ ἑπόμενα χρόνια...

Ἴσως νὰ μὴν ἔχουμε καταλάβει ἀκόμα καὶ δὲ γνωρίζω γιατὶ καὶ πῶς, ἀλλὰ τὸ πλέον οὐσιαστικὸ ταξίδι ἐπιστροφῆς ποὺ ἐπιχειροῦμε μέσα στὸ χρόνο, εἶναι ἐκεῖνο τῆς Μ. Σαρακοστῆς: ταξίδι αὐτογνωσίας, πνευματικῆς άνάγκης γιὰ ἀναγέννηση καὶ οὐσιασικῆς ἀνανέωσης. Γιατὶ μὴν τὸ ξεχνᾶμε, Ἔρχεται κι ἡ ἌΝΟΙΞΗ...

Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς 2011, Σκόπελος

π. Κων. Ν. Καλλιανός