Η εβδομάδα του «E»

Οι λέξεις που αρχίζουν από «Ε» δεν με δυσκόλεψαν καθόλου. Με δυσκόλεψε το γεγονός ότι είχα να επιλέξω λίγες μόνο λέξεις ανάμεσα σε πολλές και σπουδαίες έννοιες, με παγκόσμια αξία και απήχηση. Τελικά έκανα, όπως όφειλα, μια καθαρά προσωπική επιλογή, που μπορεί ο καθένας να κρίνει με τα δικά του κριτήρια.

ΕΛΛΑΔΑ! Χωρίς αμφιβολία και αμφισβήτηση αυτή είναι μια από τις γλυκύτερες και ευηχότερες λέξεις της γλώσσας, της παράδοσης και της ιστορίας μας. Μια μεστή έννοια και λέξη πλημυρισμένη από οικεία συναισθήματα, ζωηρά χρώματα, ευωδιές ανοιξιάτικες και σκέψεις εθνικές και πατριωτικές!

Όσον αφορά τον ορισμό και την ουσία της Ελλάδας, θεωρώ πως δεν υπάρχει καλύτερος από εκείνον που έδωσε ο Οδ. Ελύτης: «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις»!

EΙΡΗΝΗ! Στην αρχή σχεδόν όλων των εκκλησιαστικών Ακολουθιών ψάλλουμε τα λεγόμενα «ειρηνικά». Χωρίς αυτά, και ειδικά χωρίς την Ειρήνη, δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουμε και να οικοδομήσουμε ούτε προσευχή, ούτε οτιδήποτε πνευματικό.

Η Ειρήνη είναι ένα εξωτερικό φαινόμενο της κοινωνικής μας ζωής, αλλά είναι πολύ περισσότερο ένα εσωτερικό και ψυχικό γνώρισμα των καλλιεργημένων, ισορροπημένων και ολοκληρωμένων Ανθρώπων, αυτών που αναγράφονται με το «Α» κεφαλαίο.

Ο Γιάννης Ρίτσος όρισε με μεγάλη ακρίβεια την εν λόγω έννοια: «Ειρήνη είναι οι θυμωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού, είναι τ’ αλφαβητάρι των άστρων στα γόνατα της αυγής... Τ’ όνειρο του παιδιού είναι Eιρήνη. Τ’ όνειρο της μάνας είναι η Eιρήνη. Τα λόγια της αγάπης κάτω απ’ τα δέντρα είναι η Eιρήνη»!

EΛΠΙΔΑ! Όπως πολύ σωστά αναφέρει μια σοφή αγγλική παροιμία «όπου υπάρχει ζωή, υπάρχει κι Ελπίδα»! Επομένως, η Ελπίδα συνδέεται οντολογικά με την ίδια τη ζωή, κι αυτό είναι ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό σημάδι για την πρόοδο και το μέλλον του ανθρώπου.

Το χρώμα της Ελπίδας είναι το πράσινο. Είναι ένα χρώμα που επηρεάζει θετικά τη διάθεση των ανθρώπων κι εκπροσωπεί τη σταθερότητα και την αρμονία στη ζωή. Το πράσινο είναι χρώμα κατευναστικό, επουλωτικό, με θεραπευτική δύναμη, ενώ χρησιμεύει και ως βάλσαμο για άτομα που είναι κουρασμένα σωματικά ή διανοητικά.

Αυτά τα χαρακτηριστικά άλλωστε δεν είναι τέλεια συνδεδεμένα με την ίδια την Ελπίδα; Μια λέξη, που κατά τον Β. Ουγκώ, την «έχει γράψει ο Θεός στα μέτωπα όλων των ανθρώπων»!

EΛΕΥΘΕΡΙΑ! Μια λέξη βασική, κλειδί θα λέγαμε, για όλες τις γλώσσες και τους πολιτισμούς του κόσμου. Ο Έριχ Φρομ την ορίζει θαυμάσια ως «την ικανότητα να ακολουθούμε τη φωνή της λογικής, της υγείας, της ευμάρειας, της συνείδησης, σε αντιδιαστολή με τις φωνές των παράλογων παθών»!

Σε καθαρά πνευματικό επίπεδο η αληθινή Ελευθερία είναι ουσιαστική και ηθική αρχή, η οποία σύμφωνα με τον Ντοστογιέφσκι «βρίσκεται στην κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στον εαυτό του και στη θέλησή του, έτσι που στο τέλος να μπορέσει ν’ αποκτήσει ηθική τελείωση».

Προσωπικά με διέγειρε διανοητικά πάντα η καταπληκτική και βέβαια εμπειρική σκέψη του Νίκου Δήμου, που ανέφερε πως «Η Ελευθερία  α π ό  κάτι είναι εύκολο. Η Ελευθερία  π ρ ο ς  κάτι είναι η δύσκολη»! Πόσο δίκιο έχει!

EΥΘΥΝΗ! Δεν θα μπορούσα να μην συμπεριλάβω στην ομάδα του «Ε» μια έννοια που μπορεί μεν να δυσκολεύει (μέχρι και να φοβίζει) πολλούς, αλλά που είναι πολύ σημαντική σε όλα τα επίπεδα των ανθρωπίνων και κοινωνικών σχέσεων, από τα αρχαία χρόνια.

Η Ευθύνη χαρακτηρίζει ανθρώπους με υψηλό βαθμό πνευματικής και ηθικής ωριμότητας, καθώς επίσης και με συνείδηση των πράξεων αλλά και των λόγων τους. Ο καθείς βέβαια κάνει τον προσωπικό του αγώνα για να ανέβει στα σκαλοπάτια της.

Σύμφωνα με τον σημαντικό Έλληνα παιδαγωγό και φιλόσοφο του 20^ου αι. Ευάγγελο Παπανούτσο (1900-1982), «Όπου υπάρχει Ευθύνη, υπάρχει και ελευθερία. Κατά βάθος η Ευθύνη είναι μια άλλη όψη, ένα άλλο όνομα της ελευθερίας»!

EΘΙΜΟ! Εκτός από εκείνες τις αξιοσημείωτες λέξεις, που η κοινωνία μας συνηθίζει να διακρίνει και με αυτές να ονομάζει τις διάφορες αρετές, αρχές και τους θεσμούς της, υπάρχουν και άλλες, που οι λαοί ξεχωρίζουν για τη σημασία που έχουν για την ίδια τη ζωή και για τη χαρά που προσφέρουν στους ανθρώπους.

Ένας τέτοιος βασικός και ουσιαστικός όρος είναι το Έθιμο. Εμείς οι Έλληνες μιλούμε συχνά για τα ήθη και τα Έθιμά μας! Για τα θέσμια δηλαδή εκείνα που μας κρατούν κοντά στις ρίζες και στον τρόπο ζωής των προγόνων μας.

Ένα πολύ αγαπημένο μου Έθιμο, της παρούσας αποκριάτικης εποχής, το οποίο τήρησα για πολλά - πολλά χρόνια από την παιδική μου ηλικία, ήταν το πέταγμα του αετού. Η εθιμική αυτή πράξη μου έδινε πάντα τεράστια χαρά και αισθανόμουν σαν να πέταγα εγώ ο ίδιος στο γαλανό ουρανό της Πατρίδας μας.

EΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ! Αυτή η ανθρώπινη εκδήλωση είναι μια πνευματική έκφραση, η οποία σημαίνει βασικά αναγνώριση μιας ευεργεσίας που μας έγινε και φυσικά ακολουθείται από την έκφραση ευχαριστίας.

Λέγεται πως κάποτε στην Αφρική μια ομάδα χωρικών επισκέφθηκε έναν ιεραπόστολο. Επειδή όλο το πρωΐ δούλευαν στο δρόμο κάτω από τον καυτό ήλιο τους πρόσφερε κρύο νερό.

Τότε ο καθένας που έπαιρνε το ποτήρι στο χέρι γονάτιζε κι έπινε το νερό γονατιστός. Ο ιεραπόστολος τους ρώτησε γιατί το κάνουν αυτό κι ο αρχηγός της ομάδας εξήγησε: «Εκφράζουμε έτσι τις ευχαριστίες μας. Το νερό σημαίνει ζωή, κι είμαστε ευγνώμονες όταν το βρίσκουμε»!