Ο σκελετός του Ριχάρδου Γ΄

Ο Ριχάρδος Γ΄ της Αγγλίας έγινε γνωστός από το θεατρικό έργο του Σαίξπηρ. Είναι χαρακτηριστική άλλωστε η φράση που όλοι οι θεατρόφιλοι γνωρίζουν καλά: «Το βασίλειο μου για ένα άλογο». Επίσης,  δικαιολογημένα θεωρείται ο πιο μισητός βασιλιάς της χώρας του. Μετά τον θάνατο του αδελφού του, Εδουάρδου Δ΄, ορίστηκε κηδεμόνας του ανήλικου ανηψιού του, του καινούριου βασιλέα,  Εδουάρδου Ε΄.  Ο Ριχάρδος όμως αντί να βοηθήσει τον νεαρό βασιλιά να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του, φυλάκισε αυτόν και τον μόλις εννέα ετών αδελφό του στον Πύργο του Λονδίνου, τους δολοφόνησε, τους ανακήρυξε νόθους, σφετερίστηκε τον θρόνο  και αυτό-ανακηρύχθηκε βασιλιάς.

Το 1485 και μόλις δύο χρόνια μετά την ενθρόνιση του Ριχάρδου, ο Ερρίκος Τυδώρ, εγγονός ενός απλού Ουαλού υπηρέτη και της Αικατερινής Βαλουά - χήρας του βασιλέα Ερρίκου Ε΄, διεκδίκησε τον θρόνο για λογαριασμό του. Ο Ριχάρδος Γ΄ αντιμετώπισε τον Ερρίκο Τυδώρ στην μάχη του Μπόσγουορθ. Ο λαός μισούσε τον Ριχάρδο Γ΄. Κατά την διάρκεια της μάχης οι ίδιοι οι ακόλουθοί του τον εγκατέλειψαν και τελικά η συντριβή του ήταν αναπόφευκτη. Ο ίδιος ο Ριχάρδος πολέμησε ηρωϊκά ως το τέλος και σκοτώθηκε. Ο νικητής και νέος βασιλιάς της Αγγλίας Ερρίκος Τυδώρ έδωσε εντολή να θαφτεί το σώμα του σε μια εκκλησία στο Λέστερ, κοντά στην περιοχή που πέθανε. Η Αγγλία γύρισε για πάντα σελίδα: ο Ριχάρδος Γ΄ ήταν ο τελευταίος των Πλανταγενετών και ο τελευταίος των Γιορκ, και η νέα δυναστεία  των Τυδώρ βασίλεψε για πάνω από εκατό χρόνια.

Όλα αυτά συνέβησαν πριν από πεντακόσια χρόνια και ανήκουν στην ιστορία. Τον Αύγουστο του 2012 όμως ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λέστερ βρήκαν σε ένα πάρκινγκ έναν ανθρώπινο σκελετό. Η έρευνα έλαβε χώρα με σκοπό την ανέρευση του σκελετού του Ριχάρδου Γ΄. Η εκκλησία που θάφτηκε καταστράφηκε το 1538 κατά την διάρκεια της διάλυσης των μοναστηριών και της ανακατανομής της εκκλησιαστικής περιουσίας, που διενήργησε ο Ερρίκος Η΄. Υπήρχαν όμως βάσιμες υποψίες ότι τα οστά του πρώην βασιλιά βρίσκονταν ακόμα στην περιοχή. Το σωματείο «Ριχάρδος ΙΙΙ» μαζί με το Πανεπιστήμιο του Λέστερ αλλά και το Δημοτικό Συμβούλιο του Λέστερ αποφάσισαν να διενηργήσουν την ανωτέρω έρευνα. Από τις πρώτες επιστημονικές αναλύσεις διαπιστώθηκε ότι ο σκελετός ανήκε σε άντρα ηλικίας περίπου από είκοσι έως τριάντα ετών (ο Ριχάρδος ήταν τριάντα δύο ετών όταν πέθανε), ο οποίος είχε υποστεί σοβαρότατα, μοιραία τραύματα στο κεφάλι. Από τις αναλύσεις μπόρεσε επίσης να βεβαιωθεί, με μια απόκλιση εξήντα ετών περίπου (από 1470 έως 1530), το έτος του θανάτου (ο Ριχάρδος πέθανε το 1485). Άλλο ένα στοιχείο συνέκλινε στην ένδειξη ότι τα οστά ανήκαν στον Ριχάρδο: η σπονδυλική στήλη είχε δείγματα σκολίωσης (είναι γνωστό ότι ο Ριχάρδος Γ΄ είχε μια μορφή αναπηρίας που τον έκανε να καμπουριάζει και να περπατά κουτσαίνοντας. Στις βαριές περιπτώσεις σκολίωσης ο ένας ώμος στέκεται πιο ψηλά από τον άλλον προκαλώντας το καμπούριασμα του σώματος). Όλα τα στοιχεία ήταν ενθαρρυντικά, έτσι οι έρευνες συνεχίστηκαν. Βρέθηκαν απόγονοι δέκατης έβδομης γενιάς του Ριχάρδου Γ΄ και της οικογένειάς του, οι οποίοι έδωσαν γενετικό υλικό, προκειμένου να γίνουν εξετάσεις DNA. 

Στις 4 Φεβρουαρίου 2013 το Πανεπιστήμιο του Λέστερ ανακοίνωσε επισήμως ότι ο σκελετός που βρέθηκε ανήκε όντως στον βασιλιά Ριχάρδο Γ΄. Η εξακρίβωση της ταυτότητας πιστοποιήθηκε από τα αποτελέσματα των εξετάσεων του DNA, τις οδοντιατρικές εξετάσεις, τις αναλύσεις του εδάφους καθώς και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του σκελετού τα οποία ταιριάζουν με τις διηγήσεις και τα στοιχεία εκείνης της εποχής σχετικά με την εμφάνιση του Ριχάρδου. Επίσης, τα τραύματα που βρέθηκαν στον σκελετό ταιριάζουν με τις αφηγήσεις εκείνης της εποχής σχετικά με την μάχη που διεξήχθη και τις συνθήκες θανάτου του.

Και αφού οι επιστήμονες τελείωσαν και έβγαλαν το τελικό τους πόρισμα, διαμάχη έχει ξεσπάσει πλέον για την περαιτέρω τύχη των οστών του Ριχάρδου. Οι απόψεις διίστανται με κάποιους να θέλουν τα οστά να θαφτούν στο Αββαείο του Γουέστμινστερ -όπου έχουν θαφτεί άλλοι δέκα επτά Άγγλοι βασιλείς- ενώ κάποιοι άλλοι θέλουν να θαφτούν στον Καθεδρικό Ναό του Λέστερ και κάποιοι τρίτοι να θέλουν να θαφτούν στο Γιορκ, τον τόπο καταγωγής του διαβόητου βασιλιά. Ο Δήμαρχος του Λέστερ προέβη στην δήλωση: «Τα οστά θα φύγουν από το Λέστερ μόνο πάνω από το πτώμα μου!»  Δεκαπέντε μακρινοί συγγενείς - απόγονοι του Ριχάρδου δημιούργησαν σωματείο με την επωνυμία «Συμμαχία Πλανταγενετών» και απευθύνθηκαν στην δικαιοσύνη, υποστηρίζοντας ότι έχουν έννομο συμφέρον, ως συγγενείς και κληρονόμοι του, και  ζητώντας ως μέρος ταφής το Γιορκ. Εκπρόσωπος του Καθεδρικού Ναού του Λέστερ δήλωσε πως ετοιμάζεται ήδη ο χώρος εναπόθεσης του λείψανου του Ριχάρδου και ότι δεν θα γίνει κανονική ταφή, αφού αυτή ήδη έγινε πριν από πεντακόσια χρόνια αλλά μια τελετή ανάμνησης. Η βρετανική, βασιλική οικογένεια έχει μείνει αμέτοχη και δεν έχει δηλώσει κάποια αξίωση αναφορικά με τον σκελετό.

Από όλη αυτήν την ιστορία δεν λείπουν βέβαια και τα κωμικά περιστατικά. Ο καθηγητής Ρίτσαρντ Μπάκλει του Τμήματος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Λέστερ, ο οποίος δεν πίστεψε ποτέ στην δυνατότητα ανεύρεσης των οστών του Ριχάρδου, είχε δηλώσει χαριτολογώντας  πως αν ποτέ έβρισκαν τον σκελετό του βασιλιά θα έτρωγε το καπέλο του. Οι συνάδελφοί του, δεν ξέχασαν την δήλωσή του, του έφτιαξαν μια τούρτα με μορφή καπέλου και τον ανάγκασαν να την φάει.

Άγνωστο είναι ακόμα πού θα αναπαυτεί το λείψανο του πιο μισητού βασιλιά της Αγγλίας. Είναι ίσως μοιραίο ακόμα και μετά από τόσα χρόνια  να δημιουργεί αναστάτωση και έριδες στον λαό του.       

Εύη Ρούτουλα