Ουόλτερ Σκοτ

…ο Σκωτσέζος παραμυθάς που μας έμαθε τις μπαλάντες και τον ρομαντισμό

Ο Σερ Ουόλτερ Σκοτ γεννήθηκε στο Εδιμβούργο της Σκωτίας το 1771 και απεβίωσε το 1832 στο Μέλροουζ της Σκωτίας. Υπήρξε μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, δικηγόρος, δικαστής και εκδότης.  Θεωρείται από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους του 19ου αιώνα. Είναι ο πρώτος αγγλόφωνος συγγραφέας που απέκτησε φήμη παγκοσμίως εν ζωή και διετέλεσε Πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου επί δώδεκα χρόνια. Σχεδόν διακόσια χρόνια όμως από τον θάνατό του, οι περισσότεροι από εμάς θα τον θυμόμαστε ως έναν μεγάλο, χαρισματικό παραμυθά. Άλλωστε είναι ο άνθρωπος που μας χάρισε μυθιστορήματα όπως «Ο Ιβανόης», «Η κυρά της λίμνης», «Κένιλγουορθ» και «Ρομπ Ρόι».

Ο Ουόλτερ Σκοτ ενδιαφερόταν για τις λαϊκές παραδόσεις από την παιδική του ηλικία και άκουσε τις πρώτες  μπαλάντες από την γιαγιά του, την Μπάρμπαρα Σκοτ. Το αγαπημένο του βιβλίο ήταν οι μεσαιωνικές  μπαλάντες με τίτλο  «Απομεινάρια της Αρχαίας Αγγλικής Ποίησης» του Επισκόπου Τόμας Πέρσι. Ο ίδιος ταξίδευε συνεχώς στην Σκωτία αλλά και στην Αγγλία προκειμένου να συλλέξει παραδοσιακές μπαλάντες και θρύλους. Τον ενδιέφερε να καταγράψει την ιστορία της πατρίδας του μέσα από τους θρύλους και τις προφορικές παραδόσεις του λαού του. Έτσι άρχισε να γράφει τα λεγόμενα ιστορικά του μυθιστορήματα, γεμάτα ποίηση, ρομαντισμό και θρύλους. Κάπως έτσι γεννήθηκε το «ιστορικό ρομάντζο».

Το 1810 ο Σκοτ δημοσίευσε την «Κυρά της λίμνης» , ένα ποίημα σε έξι άσματα που το καθένα περιγράφει τα γεγονότα μιας ημέρας. Το ποίημα διαδραματίζεται στην Σκωτία και περιγράφει την διαμάχη μεταξύ του Βασιλιά Ιακώβου του Πέμπτου της Σκωτίας και της φυλής των Ντάγκλας. Το έργο ενέπνευσε τον συνθέτη Ροσίνι να γράψει την όπερα «Η κυρά της λίμνης» και τον Σούμπερτ να γράψει τον «Κύκλο τραγουδιών για την κυρά της λίμνης».

Το μυθιστόρημά του «Ρομπ Ρόι» εξεδόθη το 1817 και μέσα από την ιστορία του Άγγλου Φρανκ Όσμπαλντιστοουν, ο οποίος ταξιδεύει στην Σκωτία,  γνωρίζουμε τον θρυλικό χαρακτήρα του Ρομπ Ρόι Μακ Γκρέγκορ, ενός περήφανου και ορεσίβιου Σκωτσέζου που στην προσπάθειά του να αποδοθεί δικαιοσύνη δεν διστάζει να εναντιωθεί στο καθεστώς αλλά και στις «εχθρικές» αγγλικές αρχές.  Ο «Ρομπ Ρόι» αποτέλεσε μια ρεαλιστική και βίαιη απεικόνιση της πραγματικότητας στην Σκωτία του 18ου αιώνα και  εξεδόθη σε μια εποχή που οι Ευρωπαίοι είχαν αρχίσει να αναθεωρούν τις ιδέες τους για την αποικιοκρατία και την ιμπεριαλιστική πολιτική. Η φιλελεύθερη και αντι- αποικιοκρατική πολιτική του επηρέασε τις ιδέες και το έργο σημαντικών συγγραφέων όπως του Ουίλιαμ Γουόρντσγουορθ και του Λόρδου Βύρωνα. 

Ο «Ιβανόης» που εκδόθηκε το 1819, διαδραματίζεται στην Αγγλία του 12ου αιώνα και είναι βασισμένος στην «Ιστορία της Αγγλίας» του Ντέιβιντ Χιουμ και στις μπαλάντες του Ρομπέν των δασών.  Το βιβλίο αφηγείται τα πάθη του σαξωνικού λαού από την άρχουσα, νέα τάξη των Νορμανδών αρχόντων.  Ήρωες του έργου είναι η Ραβένα και ο Λόξλει (ο Ρομπέν των δασών), που αντιπροσωπεύουν την αποκαθηλωμένη σαξωνική τάξη. Στον «Ιβανόη» έχουμε και μνεία του πιο γνωστού, αγγλοσαξωνικού κειμένου όλων των εποχών, της «Μάγκνα Κάρτα», της νομοθετικής μεταρρύθμισης του 1205, άρθρα της οποίας ισχύουν στο σύγχρονο, νομοθετικό πλαίσιο της Μεγάλης Βρετανίας. Στον «Ιβανόη», το ρομαντικό μυθιστόρημα ξεπέρασε τις φιλοδοξίες της απλής ανάγνωσης που ευχαριστεί την διασκέδαση, ξεπέρασε το λαογραφικό ενδιαφέρον και σηματοδότησε τα ανθρώπινα δικαιώματα, την στοιχειώδη ελευθερία των ανθρώπων κάτω από ένα δυναστικό καθεστώς.

Το «Κένιλγουορθ» εξεδόθη το 1821. Μας μεταφέρει στο 1575 και αναφέρεται στον μυστικό γάμο της Έιμι Ρόμπσαρτ με τον Ρόμπερτ Ντάντλει, κόμη του Λέιστερ και ιδιοκτήτη του κάστρου του Κένιλγουορθ. Ο Ντάντλει παρόλο που αγαπάει την Έιμι, κρύβει τον γάμο τους, προκειμένου να αποκομίσει πολιτικά οφέλη από την Βασίλισσα Ελισάβετ. Το μυθιστόρημα, για να κρατήσει την ρομαντική του διάθεση, βρίθει από ιστορικές ανακρίβειες και κανένας δεν μπορεί να το λάβει σοβαρά ως ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά δεν παύει να συγκινεί ως ρομάντσο και να μας δίνει μια πλήρη περιγραφή του υπέροχου και ιστορικού κάστρου του Κένιλγουορθ.   

Ο Ούολτερ Σκοτ ήταν από τους λίγους, τυχερούς συγγραφείς που αναγνωρίστηκε εν ζωή, τα έργα του γίνονταν ανάρπαστα στην Αγγλία, στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και στην Αμερική. Από τα μέσα όμως του 19ου αιώνα και μετά ο ρομαντισμός δεν ήταν πλέον στην μόδα, η λογοτεχνία γνώρισε τον ρεαλισμό του Τολστόι και του Ντοστογιέφσκι και τα έργα του Ουόλτερ Σκοτ θεωρήθηκαν «παιδικά». Παρόλα αυτά ο Ουόλτερ Σκοτ θα παραμείνει ο εφευρέτης του ιστορικού μυθιστορήματος, ο άνθρωπος που θα μας θυμίζει τις παραδόσεις και τους θρύλους της γενέθλιας γης.      

Εύη Ρούτουλα