Η εβδομάδα του «Ρ»

Ένα ελληνικό γράμμα, το «Ρ», με φοινικική προέλευση και με αναλογία με τα αντίστοιχα «Ρ» άλλων αλφαβήτων. Στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης έχει ακόμα και αριθμητική αξία, που ισοδυναμεί με το νούμερο 100. Ο Ελύτης  βέβαια το έντυσε ποιητικά και το έκρυψε έντεχνα μέσα στη συλλογή του «Τα ρω του έρωτα»!

ΡΟΛΟΪ! Μια συσκευή μέτρησης χρόνου, που βρίσκεται συνεχώς στην ημερήσια διάταξη του προγράμματος των ανθρώπων του λεγόμενου «πολιτισμένου» κόσμου. Δεν θα πρέπει βέβαια να παραλείπουμε και τη συμβολική του σημασία, όταν αναφερόμαστε σε πράγματα που «δουλεύουν Ρολόϊ»!

Κι όμως πόσο πραγματικά όλοι μας χαιρόμαστε όταν δεν χρειάζεται να το χρησιμοποιούμε. Όταν είμαστε στην εκκλησία, όπου ο χρόνος είναι διαρκές παρόν, ή όταν είμαστε σε διακοπές, όπου κανείς και τίποτα δεν μας αγχώνει, το Ρολόϊ είναι μάλλον διακοσμητικό στοιχείο.

Η περίπτωση του Ρολογιού της φωτογραφίας είναι οπωσδήποτε ιδιαίτερη. Κατασκευάσθηκε ειδικά, ίσως θα πρέπει μάλλον να χρησιμοποιήσω τον όρο «ποιήθηκε», από τον καλλιτέχνη του είδους και υπερήφανο Πόντιο Σάββα Κωνσταντινίδη, του οποίου τα «χρυσά χέρια» δημιουργούν κοσμήματα διαρκείας και αξίας! Για τούτο του αξίζει ένα μεγάλο ΕΥΓΕ!

ΡΟΔΙ! Ο Γ. Μπαμπινιώτης στο περίφημο λεξικό του ορίζει το Ρόδι με σχεδόν ποιητικό τρόπο: «Ο εδώδιμος καρπός της ροδιάς που έχει το μέγεθος μεγάλου πορτοκαλιού, περίπου σφαιρικό σχήμα, φλούδα λεία, κιτρινοκαστανωπό έως κόκκινο χρωματισμό και πολύσπερμο καρπό»!

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας το θεωρούσαν φρούτο θαυματουργό. Είναι γνωστό άλλωστε από την αρχαιότητα για τις εκπληκτικές ιατρικές ιδιότητες που διαθέτει. Η σύγχρονη ιατρική επιστήμη επιβεβαιώνει και συνηγορεί περί αυτού.

Στην Αρχαία Ελλάδα το Ρόδι ήταν έμβλημα της Ήρας, της Δήμητρας και της Περσεφόνης και δήλωνε την περιοδική επιστροφή της άνοιξης και της γονιμότητας πάνω στην γη. Ο προφήτης Μωάμεθ, έλεγε στους πιστούς του να καταναλώνουν Ρόδια, γιατί αυτά θα μπορούσαν να τους απαλλάσσουν από πολλά κακά της ανθρώπινης φύσης. Εμείς οι χριστιανοί βάζουμε το Ρόδι στα κόλλυβα κι έτσι συμβολίζεται η λαμπρότητα του παραδείσου.

ΡΑΒΑΝΙ! Εύγευστο και φυσικά παραδοσιακό γλυκό, ταυτόσημο ή παρόμοιο με το σάμαλι. Αφράτο στη γεύση, αρκετά γλυκό στην υφή, παραμένει πάντα μια ελληνικότατη γευστική απόλαυση.

Στα σχολικά μας χρόνια το βρίσκαμε έξω από το Γυμνάσιο, να πωλείται από περιοδεύοντες μικροπωλητές. Αργότερα το επικυρώσαμε ως ένα από τα αγαπημένα μας οικογενειακά γλυκά.

Όμως το ραβανί, όπως και πολλά άλλα πράγματα στη ζωή, είναι γλυκό κοινωνίας και μόνο έτσι μπορεί κανείς να το απολαύσει πραγματικά. Εξ ου και οι παρακάτω στίχοι του απόδημου ποιητή: Η καπετάνισσα απέστη μακράν. / Το ραβανί της έμεινε άθικτο. / Πως να γευθείς κάτι γλυκό / μέσα στην απουσία!

ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ! Είναι ένας άλλος όρος που συμβολίζει κι επισημαίνει την ελληνική και μάλιστα την ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας. Παραπέμπει δε στους πολίτες και στον πολιτισμό του ένδοξου Βυζαντίου, τον οποίο συνεχίζει μέχρι της ημέρες μας η Ομογένεια της Κωνσταντινούπολης, που με επικεφαλής τον Οικουμενικό Πατριάρχη μας κ. Βαθολομαίο διαιωνίζει το ήθος της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης και ζωής.

Το δρόμο της τιμής και της ένταξής μας στην έννοια αυτή μας δείχνουν πάντα οι ποιητές μας, ιδαίτερα ο Γιάννης Ρίτσος και ο Βασίλης Μιχαηλίδης. Ο πρώτος, στο ομώνυμο έργο του μας παραγγέλλει να «κρατούμε σφιχτά τη Ρωμιοσύνη», ενώ ο δεύτερος υπογραμμίζει με έμφαση:

«Η Ρωμιοσύνη έν’ φυλή συνόκ̌αιρη του κόσμου,

κανένας δεν εβρέθηκεν γαι να την-ι ’ξηλείψει,

κανένας, γιατί σ̌κ̌έπει την ’που τ’ άψη ο Θεός μου.

Η Ρωμιοσύνη έν’ να χαθεί, όντας ο κόσμος λείψει»!

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ! Δεν είναι εύκολο να ορίσει κανείς τι είναι αυτό που ονομάζουμε Ραδιόφωνο. Γιατί πραγματικά το Ραδιόφωνο δεν είναι απλά και μόνο μια συσκευή, ούτε μόνο τα ραδιοκύματα μέσω των οποίων μεταδίδονται εκπομπές, ούτε και μόνο αυτό που θα αποκαλούσαμε διαδικασία εκπομπής και λήψης ραδιοφωνικών κυμάτων. Το Ραδιόφωνο έχει οπωσδήποτε τη δική του ιστορία, η οποία έχει σαφή και άμεση αναφορά στην αρχή της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.

Μια μικρή ιστορία διαλεκτικής με το Ελληνικό Ραδιόφωνο του Λονδίνου είχε και ο γράφων, που στις 4 Μαρτίου 1996 ξεκίνησε, μαζί και με άλλους συνεργάτες, την εκπομπή «Η Φωνή της Εκκλησίας»!

Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία! Η φωνή (καλησπέρα σας...), το μικρόφωνο, το «θρόϊσμα» των φύλλων (ακούγονται όλα στον «αέρα»...), η μουσική των διαλειμμάτων, ο τεχνικός της εκπομπής, οι συνεργάτες, η βαριά πόρτα, το φωτάκι...

Ησυχία! Η εκπομπή μας αρχίζει...

ΡΙΖΑ! Στη φυσική της διάσταση η Ρίζα είναι φυσικά (και κατά Μπαμπινιώτη) «το τμήμα του σώματος ενός φυτού, που αναπτύσσεται και διακλαδίζεται κατά κύριο λόγο υπογείως και προς τα κάτω μέσα στο έδαφος, στηρίζοντας το φυτό...».

Όμως η Ρίζα έχει και την ιδεολογική της πλευρά και ερμηνεία. Και βέβαια σημαίνει και συμβολίζει τη γενεαλογία, το ιστορικό υπόβαθρο και τον πολιτισμό μας, όπως επίσης και την άμεση οικογενειακή μας καταγωγή.

Ο Πρωθυπουργός της Αγγλίας Ιωάννης Μέγας (John Major), στη διάρκεια της θητείας του (1990-97) πρότεινε ένα σημαντικό σύνθημα, που έλεγε: «back to basics», δηλαδή «επιστροφή στις Ρίζες»! Και για εμάς τους Έλληνες αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, αφού οι ρίζες μας είναι τόσο βαθιές και στέρεες!

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ! Kαλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στη Δυτική Ευρώπη. Αναπτύχθηκε αρχικά στη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία, για να εξαπλωθεί αργότερα και αλλού. Καταρχήν αποτέλεσε λογοτεχνικό ρεύμα, ωστόσο επεκτάθηκε τόσο στις εικαστικές τέχνες όσο και στη μουσική.

Ακολούθησε ιστορικά την περίοδο του διαφωτισμού και αντιτάχθηκε στην αριστοκρατία της εποχής. Κύριο χαρακτηριστικό του ρομαντισμού αποτελεί η έμφαση στην πρόκληση ισχυρής συγκίνησης μέσω της τέχνης. Το κυρίαρχο στοιχείο του είναι το συναίσθημα αντί της λογικής.

Ο ελληνικός ρομαντισμός, που εκφράστηκε από τους Φαναριώτες κατά την περίοδο 1830-1880, έχει τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού ρομαντισμού, αλλά διαμορφώνει και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως στροφή προς το ένδοξο αρχαίο παρελθόν, μελαγχολική διάθεση και απαισιοδοξία, ύφος ρητορικό, πομπώδες και στόμφος που σήμερα ενοχλεί.