Καπετάν Ανδρίτσος

Ο τρόμος των Τούρκων στην δεκαετία του 1790

Όλοι οι Έλληνες γνωρίζουμε τη δράση του Οδυσσέα Ανδρούτσου στην διάρκεια της ελληνικής επανάστασης αλλά λίγοι από εμάς έχουμε μάθει την ιστορία του πατέρα του, του καπετάνιου Ανδρέα Βερούση που γεννήθηκε στις Λιβανάτες της Φθιώτιδας το 1750.

Ο Ανδρέας Βερούσης από νεαρή ηλικία κατέθεσε τα διαπιστευτήριά του, σκοτώνοντας τον Μπέη της Αταλάντης. Αμέσως μετά κατετάγη στο σώμα των κλεφτών του Μήτρου Βλαχοθανάση. Το 1775 έξω από την Ναύπακτο επιτέθηκε κατά του Μουχτάρ Πασά. Ήταν η πρώτη του επίσημη μάχη κατά των κατακτητών. Έκτοτε, και για όλη την διάρκεια της ζωής του, θα πολεμούσε τους Τούρκους.

Το 1784 πυρπόλησε όλα τα σπίτια των Τούρκων προεστών στη Λειβαδιά. Σε αυτήν την επιχείρηση τραυματίστηκε στο πόδι και αναγκάστηκε να κρυφτεί στην Πρέβεζα που εκείνη την εποχή ήταν ενετοκρατούμενη. Τον περιέθαλψε ο άρχοντας της Πρέβεζας Δημήτρης Τσαρλαμπάς. Ο καπετάν Ανδρίτσος εκεί γνώρισε την κόρη του Τσαρλαμπά, την Ακριβή, την οποία αγάπησε και παντρεύτηκε. Μαζί της έκανε ένα αγόρι, που το ονόμασαν Οδυσσέα, όνομα παρμένο από τον ομηρικό ήρωα, για δύο λόγους: ο ένας από τους δύο νονούς του παιδιού ήταν από την Ιθάκη αλλά και το ίδιο το αγόρι γεννήθηκε στην Ιθάκη.

Στα 1787 η Αικατερίνη της Ρωσίας βρισκόταν σε πόλεμο με την Οθωμανική αυτοκρατορία για άλλη μια φορά. Έτσι έστειλε πράκτορες στην Ελλάδα που προέτρεπαν τον ξεσηκωμό των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Ανάμεσα στους πράκτορές της ήταν και ο Λάμπρος Κατσώνης, Έλληνας από την Λιβαδειά, Συνταγματάρχης του Ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού. Με την κήρυξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου ο καπετάν Ανδρίτσος εντάχθηκε στα στρατεύματα του Λάμπρου Κατσώνη και πολέμησαν τους Τούρκους στο Αιγαίο.

Το 1792 η Ρωσία υπογράφει ειρήνη με την Τουρκία και σταματά να βοηθάει, φανερά τουλάχιστον, τους Έλληνες επαναστάτες. Παρόλα αυτά ο καπετάν Ανδρίτσος μαζί με τον Λάμπρο Κατσώνη συνέχισαν τον πόλεμο εναντίον των κατακτητών. Παροιμιώδης είναι η φράση του Κατσώνη: Εάν η αυτοκράτειρα συνομολόγησε την ειρήνη της, ο Κατσώνης ακόμη δεν συνομολόγησε την δική του.

Ο Λάμπρος Κατσώνης και ο καπετάν Ανδρίτσος συνέχισαν μόνοι τους τον επαναστατικό αγώνα τους χωρίς την βοήθεια των Ρώσων. Παρά την μεγάλη δύναμη των Τούρκων, τους προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στο Πόρτο Κάγιο της Μάνης.

Τελικά και χωρίς την βοήθεια κανενός, ο Κατσώνης αναγκάστηκε να καταφύγει στα Κύθηρα και κατόπιν στη Ρωσία, όπου και πέθανε στην Κριμαία το 1804. Δυστυχώς ο καπετάν Ανδρίτσος είχε χειρότερο τέλος: συνελήφθη στο Σπλιτ της Δαλματίας από Ενετούς, οι οποίοι τον παρέδωσαν στους Τούρκους. Μεταφέρθηκε στην τρομερή φυλακή «Μπάνιο» στην Κωνσταντινούπολη, όπου βασανίστηκε επί σειρά ετών. Παρά τις διπλωματικές προσπάθειες των Ρώσων να τον σώσουν, θανατώθηκε τελικά το 1798. Ας σημειωθεί εδώ ότι μπορούσε να σώσει έως και την τελευταία στιγμή τη ζωή του αν δεχόταν την πρόταση των Τούρκων να αλλαξοπιστήσει, πράγμα που δεν δέχτηκε.

Λίγα χρόνια αργότερα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αποδείχτηκε άξιος γιος του πατέρα του και κατάφερε να ζήσει το όνειρο που ο ίδιος ο καπετάν Ανδρίτσος, δεν έζησε: μια ελεύθερη Ελλάδα. Δυστυχώς ο Οδυσσέας Ανδρούτσος φονεύθηκε από ελληνικά χέρια!

Άλλο ένα δυσάρεστο γεγονός και παρεπόμενο αυτής της ιστορίας είναι η κατεδάφιση του σπιτιού του άρχοντα Τσαρλαμπά στην Πρέβεζα το 2011. Η Πολεοδομία Πρέβεζας δικαιολόγησε την απόφαση αυτή ισχυριζόμενη ότι το οίκημα δεν πληρούσε τις προδιαγραφές των διατηρητέων! Αν δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε χρόνια σκλαβιάς και αν επιθυμούμε να ξαναγίνει η Ελλάδα μεγάλη και τρανή, εμείς οι ίδιοι πρέπει να σεβόμαστε την ιστορία μας.

Εύη Ρούτουλα