Οι Τρεις Ιεράρχες

...και ο απόηχος της διδασκαλίας τους στην εποχή μας

Αγαπητοί μας εν Κυρίω,

Οι Τρείς Ιεράρχες και Οικουμενικοί Διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας - των οποίων η μακαρία μνήμη γιορτάζεται κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες- υπήρξαν πρότυπα Διδασκάλων και Ποιμένων της Εκκλησίας, εμεσουράνησαν στο στερέωμα της Χριστιανοσύνης τον 4-5ον αιώνα.

Οι Ιεροί Εκείνοι Άνδρες ασχολήθηκαν με την Αγία Γραφή, την διδασκαλία του Θεανθρώπου Χριστού και υπεραμύνθηκαν της Ορθοδόξου παραδόσεως ότι ο Χριστός είναι ο Λυτρωτής και Σωτήρας του Ανθρωπίνου Γένους. Χάρη στην βαθειά πίστη και την και λιπαρά παιδεία τους, εκκλησιαστική και θύραθεν, διετύπωσαν Ορθόδοξα την διδασκαλία της Εκκλησίας για τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Με την Ελληνική τους Παιδεία, επέτυχαν να διατυπώσουν τις μεγάλες αλήθειες του Ευαγγελίου κατά τρόπον υποδειγματικόν και θείον. Εθεολόγησαν φιλοσοφικά και εφιλοσόφησαν Θεολογικά  για να κερδίσουν τους πεπαιδευμένους και σοφούς της εποχής τους. Ετόνισαν την αξία της Ελληνικής Παιδείας και της Πίστεως εις τον Ένα Αληθινό Θεό «και ον απέστειλεν Ιησούν Χριστόν» για την σωτηρία του Ανθρωπίνου Γένους.

Ωμίλησαν και έγραψαν με πολλή δύναμη λόγου και σοφίας για την αγάπη και φιλανθρωπία του Θεού προς τον άνθρωπον και τον έφεραν σε θεογνωσία και μετάνοια. Εδίδαξαν την μεγάλη αξία της προσευχής, και υποστήριξαν τον τακτικόν Εκκλησιασμό και την συχνή συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία. Την διδασκαλία τους αυτή την έκαμαν πράξη με την συγγραφή των κειμένων της Θείας Λειτουργίας που φέρει το όνομα του Αγίου Βασιλείου και Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Οι βαθυστόχαστες προσευχές της Θείας Λειτουργίας είναι κλασσικά μνημεία θρησκευτικότητος και ιεράς επικοινωνίας του ανθρώπου με τον Πλάστη του. Υπογραμμίζουν ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Δημιουργού του, και παρά την πτωτική του κατάσταση είναι αντικείμενον της Θείας αγάπης και φιλαθρωπίας. Υπογραμμίζουν με σοφία και δύναμη την Θεία αγάπη η οποία ετελεσιουργήθηκε στο Γολγοθά και εμεσουράνησε με την Ανάσταση του Θεανθρώπου Χριστού από τους νεκρούς. Εξέφρασαν τον εκχειλίζοντα αυτούς πνευματικόν κόσμο με τα κηρύγματα και την αυτοθυσία τους, η οποία εκδηλώθηκε με την απλότητα του βίου τους, την αφιλοχρηματία, την φροντίδα για τους φτωχούς, τα ορφανά, τις χήρες και όλους εκείνους οι οποίοι ευρίσκονται στο περιθώριο της ζωής. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Τρείς Ιεράρχες υποστήριξαν τον Μοναχισμό, ακολούθησαν την μοναχική πολιτεία για να αφιερωθούν στην Εκκλησία, και την διάδοση του Ευαγγελίου στην Οικουμένη. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, και προπάντων εμείς που ανήκουμε κανονικά και Εκκλησιαστικά στον Οικουμενικό Θρόνο Κωνσταντινουπόλεως έχουμε και καθήκον, και ιεράν υποχρέωση να τιμούμε την μακαρία μνήμη τους, να μελετούμε την Ορθόδοξη διδασκαλία τους, να μιμούμεθα το παράδειγμα τους και να αγωνιζόμαστε όπως εκείνοι, για την επικράτηση του Θείου θελήματος εις την Οικουμένη.

Πριν κλείσω αυτό το ιερό μνημόσυνο για τα μεγάλα και ιερά αναστήματα της Χριστιανοσύνης, θα πρέπει να αναφέρω την μοναδικότητα του Θεσμού της οικογένειας, καρπός της οποίας ήταν οι Τρεις Ιεράρχες. Θέλω να αποτίσω φόρον τιμής προς την μητέρα του Αγίου Βασιλείου, Εμμέλεια, την μητέρα του Αγίου Γρηγορίου, Νόννα, και την μητέρα του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ανθούσα, οι οποίες ανέθρεψαν εν φόβω Κυρίου αυτούς τους Ιερούς Γίγαντες της θεολογίας και του Χριστιανικού ανθρωπισμού και τους αφιέρωσαν εις μνημόσυνον αιώνιον εις την διακονία της Εκκλησίας και ολόκληρης της Ανθρωπότητος.

Θα κλείσω με ένα χαρακτηρισμό για τον καθένα τους, όπως τον διετύπωσεν ο υμνωδός της Εκκλησίας. Για την Μέγα Βασίλειον γράφει: «Εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου· δι’ ου θεοπρεπώς εδογμάτισας, την φύσιν των όντων ετράνωσας, τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας». Για τον Άγιον Γρηγόριον τον θεολόγον διατυπώνει «Πάτερ Γρηγόριε, Θεολογίας γαρ, ανεδείχθης στόμα, ευσεβείας δόγματα, και νυν τη οικουμένη φθεγγόμενος» και για τον ιερόν Χρυσόστομον ψάλλει: «Τον αστέρα τον άδυτον, τον ακτίσι φωτίζοντα, διδαγμάτων άπασαν την υφήλιον, της μετανοίας τον κήρυκα».

Εις τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, τον Ποιμένα τον Καλόν, και Αρχιερέα Μέγαν, ο οποίος χορηγεί τα πάντα διά την κατά Θεόν προκοπή και σωτηρία του Ανθρωπίνου Γένους, ανήκει η Βασιλεία, η δόξα και το άπειρον έλεος εις τους αιώνες. Αμήν.

Λονδίνο, Ιανουάριος 2017

Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Γρηγόριος