Η επίγνωση των ορίων μας

Η αρχή του νέου έτους είναι μια καλή ευκαιρία για κοινωνική επικοινωνία και ανταλλαγή ευχών, αλλά, προ πάντων, για αυτοκριτική και επίγνωση των ορίων μας. Στο υπόλοιπο του έτους παγιδευόμαστε σε πολλούς περισπασμούς, που μας αποπροσανατολίζουν και μας απομακρύνουν από το νόημα της ζωής. Αν σκεφθούμε νηφάλια τότε θα αναγνωρίσουμε ότι τα όρια μας είναι δεδομένα, όπως και η θέση του πλανήτη μας στο  σύμπαν.

Είναι εντυπωσιακά τα όσα αναφέρονται στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde» της 4ης Ιανουαρίου 2017 για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Τίτλος του σχετικού άρθρου: «Ο άνθρωπος έφτασε στα όριά του;». Σ’ αυτό αναγράφεται ότι με βάση έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος του Οκτωβρίου 2016 της επιστημονικής επιθεώρησης «Nature» το προσδόκιμο της ζωής του ανθρώπου , αλλά και η ανάπτυξη του ύψους του και οι αθλητικές του επιδόσεις φθάνουν στα όριά τους. Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι πως μέσα σε μια δεκαετία (1999-2009) ο δείκτης νοημοσύνης και ευφυΐας IQ μειώθηκε σε χώρες που έγινε η σχετική μελέτη... Μεγάλη μείωση παρατηρήθηκε στη Γαλλία, στη Δανία και στη Φινλανδία και μικρή στη Σουηδία και στη Νορβηγία. Έρευνα δεν έγινε στην Ελλάδα...

         

Από τα μέσα του 20ού αιώνα  κυριαρχούν οι φανταστικές ιστορίες με υπεράνθρωπους, εξωγήϊνους και διαστημικούς πολέμους. Αυτές, εν γνώσει των δημιουργών τους, δίνουν την εντύπωση πως στο κοντινό μέλλον θα γίνουν πραγματικότητα, όπως έγιναν του Βερν. Πρόκειται για μεγάλο ψέμα. Ο άνθρωπος ολοκληρώνει την εξερεύνηση της Γης και πλέον ουδέν άλλο μπορεί να πράξει, παρά να βελτιώσει τη ζωή του σ’ αυτήν ή να την καταστρέψει... Είναι αδύνατο να κατοικήσει σε άλλον πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος και είναι αδύνατο να επισκεφθεί κάποιον άλλον του σύμπαντος, ή να μας επισκεφθούν...  

         

Ο Λι Μπίλινγκς, associate editor του αμερικανικού επιστημονικού περιοδικού «Scientific American», στη συνέντευξή του στον Μάρκο Καρασαρίνη και στο «ΒΗΜΑgazino» μπορεί να δείχνει αισιόδοξος στις έρευνες που γίνονται για την ανακάλυψη ύπαρξης ζωής εκτός του ηλιακού συστήματος, αλλά αναγνωρίζει ότι «τα (Σημ. Με τα δεκάδες θύματα) διαστημικά λεωφορεία υπήρξαν εμβληματικά των μεγάλων τεχνολογικών μας φιλοδοξιών - και των περιορισμών μας» και διατυπώνει, έστω υποθετικά, την άποψη ότι είμαστε μόνοι στο σύμπαν: «Ας φαντασθούμε ότι ανακαλύπτουμε ότι δεν υπάρχει άλλη Γη, ούτε άλλες διάνοιες. Ίσως αυτό να μας ωθούσε να εκτιμήσουμε περισσότερο τον πλανήτη και τους συνανθρώπους μας». 

Στο έργο του «Δόκτωρ Φάουστους» ο Κρίστοφερ Μάρλοου (1564-1593) τονίζει  ότι ο ουρανός είναι μεν σπουδαίος, αλλά φτιάχτηκε για τον άνθρωπο και συνεπώς αυτός είναι καλύτερος από τον ουρανό... Αν συνειδητοποιήσουμε τα όριά μας και παύσουμε να κυριαρχούμαστε από την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να τα υπερβούμε και να υποκαταστήσουμε τον Θεό, τότε η ζωή μας στον φιλόξενο αυτόν πλανήτη θα είναι πιο δίκαιη και πιο υπεύθυνη.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου