Πλατωνικές Επιστολές

Το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (UCL), σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Leeds, οργανώνουν στο κεντρικό Λονδίνο από Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου μέχρι Τετάρτη 4 Σεπτεμβρίου τ.έ., ένα πολύ ενδιαφέρον Συνέδριο αφιερωμένο στο θέμα του τίτλου.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση:

The letters attributed to Plato have had a colourful history. Although now almost universally regarded as spurious, they nevertheless hold an important place in the history of both the Platonic tradition and the wider Greek epistolary tradition. Circulating with the Platonic corpus, they have enjoyed a wide readership and prompted a fascinating variety of responses. The question of authenticity has, perhaps unfortunately, tended to dominate modern scholarship.

This international and interdisciplinary conference aims to move beyond the question of authenticity and to consider the varied roles of the Platonic Letters within the philosophical and literary tradition. It brings together experts in Platonic philosophy and epistolary literature from the UK, the USA and Europe to discuss the impact and reception of the Letters throughout antiquity. Topics to be discussed include the Letters’ philosophical relevance and influence on later philosophical works, literary readings of individual letters, the arrangement of the collection, and the question of their importance for later composers of literary and fictional letters.

Μπορεί κανείς να δηλώσει συμμετοχή μέσω διαδικτύου.

Νέο ποίημα

ΟΡΘΡΙΝΗ  ΕΥΩΔΙΑ

Στου Νηστευτή την ηλιόφωτη μνήμη

πετάγομαι κάθε τόσο

στο ιερό μπαλκόνι

για ν’ ακουμπίσω

τον ένθρονο βασιλικό.

Την ευφρόσυνη ευωδία του

που το θυσιαστήριο πλημυρίζει

συναγωνιζόμενη

τ’ αγιορείτικο λιβάνι

...εν ύμνοις τιμώντες μεγαλύνομεν!

               Τάσος Βυζάντιος

                  Λονδίνο, 29 Αυγούστου 2013

Ανθολογία Λουκή Ακρίτα

Το Κέντρο Διασποράς, με έδρα το Λονδίνο και με ψυχή του τη Δρα Μαρία Ρούσσου, ασχολείται με την καταγραφή και αρχειοθέτηση του Απόδημου Ελληνισμού και των έργων του. Ένας τομέας του είναι ο εκδοτικός, με την επωνυμία Βιβλία Διασποράς (Diaspora Books). Μέσω της δραστηριότητας αυτής έχουν εκδοθεί τις τελευταίες δεκαετίες αρκετά και μάλιστα πρωτότυπα έργα. Με χαρά μου αναφέρω και την έκδοση του δικού μου βιβλίου για τον Ελληνισμό της Νότιας Ουαλίας (Κάρδιφ 1993).

Το πιο πρόσφατο βιβλίο που κυκλοφόρησαν τα Βιβλία Διασποράς είναι ο τόμος του σπουδαίου Ελληνοκύπριου συγγραφέα, δημοσιογράφου, πολιτικού και κοινωνικού ακτιβιστή Λουκή Ακρίτα. Τίτλος του τόμου στ’ αγγλικά: «Loukis Akritas of the Diaspora and the Metropolis, 1909-1965, An Anthology of works»!

To Kέντρο Διασποράς εξέδωσε μια ανακοίνωση, σχετική με την εν λόγω έκδοση, η οποία έχει ως εξής:

This is a publication, about an important Greek Cypriot writer, journalist, politician and social activist who flourished in Athens, the Metropolis of Hellenism, after a hard life to start with. Akritas, although in another Greek speaking city, felt he was in their eyes ‘a rejected migrant’; he lived under hard conditions but in the end he managed to establish himself as a writer, journalist and politician; at the time of his death as Under-Secretary of State for Education in the George Papandreou Senior government.

The book is offered in electronic form in English (because Amazon does not publish in Greek); we hope it will be widely available and easily accessed and enjoyed, by the younger generations of the Greek and other Diasporas who are more familiar with new technologies. The content of this book, in its major part, is addressing issues of work and unemployment, e.g. the novel “Young Man Seeks Position: Good References...” written in 1935, translated in 1993 by Diaspora Books; these are very contemporary issues now in 2013, and important worries that the younger generations all over the world are facing. A kindle book, available on their computer day in day out, makes it easier to switch to reading it and making the best out of it.

Diaspora Books has published so far nine titles in English, Greek or bilingual form (Greek-English). All these books aimed to raise interest in all generations of Greek and Greek Cypriot Diaspora as well as amongst the general English speaking world, those who felt the need to be informed about the Greek Diaspora. The younger generations of Greek Diaspora were always at the centre of our work as we believe they are the hope for continuity in Diaspora conditions.  In fact, Loukis Akritas is one of the few writers of the Greek Metropolis who acknowledged so early, in the ‘50s and ‘60s, the existence and importance of the Greek Diaspora for the Greek nation. In his important speech at Mesolongi in 1964, he said: There are also the two millions of the Diaspora, who are slowly but steadily losing their bond with their homeland.  It is the Hellenism of Northern Epirus, which is vanishing steadily under a yoke of totalitarianism.  It is about the Older Greek Communities, the flourishing Diaspora of the Balkans, those in Turkey, and in Egypt.  It is finally, the Cypriot Hellenism another bastion of the Nation, situated in the bosom of Asia and Africa.

His worry about these Diasporas around the World, ‘...vanishing’ is another indication of why Loukis belongs both to the Metropolis of Hellenism but also to its Diaspora, and why he has a role to play to fulfil the need of putting  more and more effort, as the years go by, to support the younger generations of Greek Diaspora to keep up with their roots and their multiple identities; this publication is one more contribution towards the need to enrich themselves with cultural links towards their Greek speaking motherlands.

The present publication is an anthology, of Akritas’s own literary works, accompanied by literary criticism from eminent Greek authors and academics like Nikiforos Vrettakos and Ioannis Taifakos. We repeat here that this is not an academic publication (with notes, references and an index) but an easy reading in an electronic form, easily available to younger generations and anybody else with access to kindle publications.

Λονδίνο απ’ τον Τάμεση [Α΄]

 Κτήρια

Μια όμορφη βόλτα με καραβάκι (ας πούμε κάτι σαν μικρή κρουαζιέρα), από το Westminster μέχρι το Greenwich, μας αποκαλύπτει σπουδαίες ομορφιές του Λονδίνου.

Βέβαια δεν είναι εύκολο να κάνει κάποιος φωτογραφική ξενάγηση. Μπορεί όμως να αναρτήσει τις φωτογραφίες και ν’ αφήσει τη φαντασία του αναγνώστη να περιπλανηθεί στο χώρο.

Οπωσδήποτε το Λονδίνο δεν είναι μόνο τα κτήρια στις όχθες του Τάμεση και η όποια θέα έχει κανείς από το ποτάμι.

Υπάρχουν αμέτρητα μουσεία, καταπράσινα πάρκα, πανέμορφες εκκλησίες, και τόσα άλλα, που χρειάζεται μέρες για να τα περιηγηθεί κανείς.

Εν τω μεταξύ, και μέσα από τις φωτογραφίες της παρούσας ανάρτησης, παίρνουμε μια μικρή γεύση αυτής της μεγαλούπολης, που κυριολεκτικά κυβερνάει τον κόσμο ολόκληρο σήμερα.

Η μεγάλη της δύναμη είναι προφανέστατα η γλώσσα της, η πολυομιλούμενη αγγλική γλώσσα.

Όπως ακριβώς συνέβη και στα χρόνια του Μεγ. Αλεξάνδρου που η παγκοσμιότητα της ελληνικής γλώσσας έφερε όλους τους λαούς κοντά στην Ελλάδα, κάπως ανάλογα συμβαίνει και σήμερα με την Αγγλία και την οικουμενική γλώσσα της.

Κάτι Σαρκ

Το Κάτι  Σαρκ, το πασίγνωστο  ιστιοφόρο αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα του βασιλικού Δήμου του Γκρένουιτς στο Λονδίνο, και όχι άδικα. Είναι ίσως το πιο διάσημο καράβι παγκοσμίως, έχει ταξιδέψει σχεδόν σε όλες τις θάλασσες του κόσμου, έχει μεταφέρει όλων των ειδών τα εμπορεύματα: από τσάι και μαλλί έως κόκαλα καρχαρία. Ένας από τους καπετάνιους του αυτοκτόνησε εν πλω, ένας φόνος έλαβε χώρα μέσα στις καμπίνες του, κατά την διάρκεια των ταξιδιών του έχασε κατάρτια, πηδάλια και συγκρούστηκε με άλλα πλοία, κινδύνευσε να καταστραφεί από πυρκαγιά, ενέπνευσε έναν οινοπαραγωγό να φτιάξει ένα ουίσκι και τέλος έγινε εθνικό σύμβολο μιας χώρας.

Το ιστιοφόρο Κάτι Σαρκ κατασκευάστηκε για έναν και μοναδικό σκοπό: να μεταφέρει με τον συντομότερο δυνατό τρόπο  τσάι από την Κίνα στην Αγγλία. Το τσάι έκανε την εμφάνισή του στην Αγγλία στα τέλη του 1650 και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές στην τοπική αριστοκρατία από την πριγκίπισσα Κατερίνα, την σύζυγο του βασιλιά Καρόλου του Δευτέρου. Παρά την μεγάλη φορολογία , το τσάι μπήκε στην ζωή και στις συνήθειες και της μεσαίας τάξης αλλά και του απλού λαού, χάριν στο λαθρεμπόριο.

Κατά την Βικτωριανή εποχή το ζητούμενο πλέον δεν ήταν να μεταφέρεται απλά το τσάι από την Κίνα, αλλά να μεταφέρεται το συντομότερο δυνατό. Η απόλαυση δεν σταματούσε στο ίδιο το προϊόν, η αναζήτηση της απόλαυσης ήταν στην πιο φρέσκια σοδιά. Οι έμποροι πίεζαν τους πλοιοκτήτες για γρήγορα δρομολόγια και ανάλογο γρήγορο κέρδος.

Ο Τζον Γουίλς, Σκωτσέζος εφοπλιστής, αποφάσισε να φτιάξει ένα νέο, γρήγορο ιστιοφόρο για να μεταφέρει σύντομα και αποτελεσματικά το τσάι από την Κίνα στην Αγγλία. Απευθύνθηκε τότε σε έναν νέο κατασκευαστή πλοίων, τον Ηρακλή Λίντον. Αυτοί οι δυο άνθρωποι είναι οι «γονείς»  του Κάτι Σαρκ, το οποίο έκανε το πρώτο του ταξίδι το 1870.

Ο Τζον Γουίλς είχε ονοματίσει όλα τα πλοία του με τοπωνύμια της ιδαίτερης πατρίδας του, της Σκωτίας. Παραδόξως για το νέο του πλοίο επέλεξε ένα όνομα μιας φανταστικής ηρωίδας, μιας μάγισσας που εμφανίζεται στο ποίημα «Ταμ Ο Σάντερ» του Ρόμπερτ Μπαρνς.

Από το 1870 έως το 1877 το Κάτι Σαρκ μετέφερε τσάι από την Κίνα στην Αγλλία. Το 1870 το Κάτι Σαρκ ήταν ένα από τα πενήντα εννέα ιστιοφόρα που έκαναν αυτό το δρομολόγιο. Το 1877 το Κάτι Σαρκ ήταν ένα από τα μόλις εννέα ιστιοφόρα που εκτελούσαν αυτό το δρομολόγιο. Είχε έρθει η εποχή των ατμόπλοιων και το τέλος των ιστιοφόρων. Το 1869 άνοιξε το κανάλι του Σουέζ κι η απόσταση μεταξύ Κίνας και Αγγλίας μειώθηκε κατά 3.300 μίλια και 12 ημέρες. Αυτό όμως ίσχυε μόνο για τα ατμόπλοια και όχι για τα ιστιοφόρα, τα οποία είχαν να αντιμετωπίσουν τους βορειοδυτικούς ανέμους της Ερυθράς Θάλασσας και της Μεσογείου. Τα ιστιοφόρα δεν ήταν πλέον τα πιο γρήγορα πλοία, δεν ήταν πλέον κερδοφόρα.  Το 1883, ο Τζον Γουίλς αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το Κάτι Σαρκ ως μεταφορέα μαλλιού από την Αυστραλία. Αλλά η εποχή των ιστιοφόρων είχε περάσει ανεπιστρεπτί. Το 1895 ο Τζον Γουίλς πούλησε το Κάτι Σαρκ σε μια πορτογαλέζικη ναυτιλιακή  εταιρεία. Το Κάτι Σαρκ μετέφερε όλων των ειδών τα εμπορεύματα στην Βραζιλία, στις πορτογαλέζικες αφρικανικές αποικίες, στα νησιά Μπαρμπάντος και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Το 1922 ένας Άγγλος συνταξιούχος καπετάνιος, ο Γουίλφρεντ Ντόουμαν,  αναγνώρισε το πλοίο όταν αυτό «έδεσε» στο λιμάνι του Φάλμουθ και αποφάσισε λόγω της ιστορίας του να το επαναφέρει στην πατρίδα του. Αυτός και η γυναίκα του που είχαν μεγάλη περιουσία, αγόρασαν το Κάτι Σαρκ, το  έφεραν πίσω στην Αγγλία και το χρησιμοποίησαν ως τόπο εκπαίδευσης των νέων ναυτικών.  

Το ενδιαφέρον του κόσμου αλλά και η προσωπική μέριμνα του Δούκα του Εδιμβούργου βοήθησαν στην ίδρυση συγκεκριμένου σωματείου για την διαφύλαξη του Κάτι Σαρκ. Από το 1957 έως και το 2003 τουλάχιστον δέκα τρία εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφτηκαν το Κάτι Σαρκ. Αλλά το παλιό σκαρί χρειαζόταν επειγόντως επισκευές. Το 2006 το Κάτι Σαρκ έκλεισε τις πόρτες του στο κοινό προκειμένου να εκτελεστούν οι ανάλογες ανακαινίσεις. Το 2007 και κατά την διάρκεια των εργασιών για την επισκευή του Κάτι Σαρκ, ξέσπασε φωτιά που παραλίγο  να κάψει όλο το πλοίο.  Τελικά στις 25 Απριλίου 2012 το Κάτι Σαρκ εγκαινιάστηκε ξανά από την Βασίλισσα Ελισάβετ και άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. Σήμερα στέκεται περήφανο δίπλα στον ποταμό Τάμεση, στο Γκρένουιτς, λειτουργεί ως μουσειακός χώρος και μας θυμίζει μια άλλη εποχή: την εποχή των ιστιοφόρων, των δύσκολων ναυτικών ταξιδιών, των εμπορικών θαλάσσιων δρόμων και του λαθρεμπορίου. Μας περιμένει για να ανακαλύψουμε μια συναρπαστική ιστορία.

Εύη Ρούτουλα

«Αὔγουστε καλέ μου μήνα...»

Λιγοστὲς οἱ μέρες ποὺ ἀπόμειναν μέχρι νὰ μᾶς ἀποχαιρετίσει κι ὁ  Αὔγουστος, αὐτὸς ὁ πλέον φωτεινὸς μήνας, ποὺ κατὰ τὴν λαϊκὴ ρήση, μακάρι νὰ ἦταν «δυὸ φορὲς τό χρόνο». Τόση εἶναι ἡ ἀγάπη καὶ ἡ τιμὴ τοῦ ἁπλοῦ λαϊκοῦ ἀνθρώπου στὸ μῆνα αὐτό.  Ἀλλὰ γιατὶ νὰ ἐκφράζεται ἔτσι ὁ λαϊκὸς ἄνθρωπος;

Ἀρχικὰ θὰ πρέπει νὰ σκεφτοῦμεκαὶ νὰ καταλάβουμε πὼς ὁ Αὔγουστος ὡς ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν μήνας τῆς Παναγίας, πάλι κατὰ τὴ λαϊκὴ ἔκφραση καὶ ἐπιθυμία, χαρίζει στὸν κάθε πιστὸ τὴν εὐλογία καὶ τὴν παραμυθία ποὺ ἡ Χάρη Της κομίζει, καθὼς μὲ νηστεία, μὲ τὶς εὐκατάνυκτες  τὶς ἀπόβραδες συνάξεις γιὰ τὶς Παρακλήσεις, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν κορυφαία Γιορτὴ τῆς Κοιμήσεως τοῦ κομίζει μέσα στὸ θέρος τόσες συγκινητικὲς στιγμές, ὥστε νὰ τὸν ἐνισχύσει πνευματικά, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσει σὲ λειμῶνες κατανύξεως καὶ χαρμολύπης. Γιατὶ δὲν εἰπώθηκε τυχαία ὅτι τὸ Πάσχα τοῦ Καλοκαιριοῦ εἶναι ἡ Γιορτὴς τῆς Κοιμήσεως, ἀφοῦ μετὰ ἀπὸ δεκαπενθήμερο ἀσκητικὸ στάδιο πνευματικοῦ ἀγώνα, ὁδηγεῖται ὁ πιστὸς στὴ χαρὰ τῆς Πανηγύρεως καὶ τῆς Γιορτῆς, ποὺ φωτίζει τὶς ψυχὲς καὶ τὶς ἀναπαύει.

Ὡστόσο ὁ Αὔγουστος εἶναι ὁ μήνας ὁ «καλός», γιὰ τὰ ἀγαθὰ ποὺ κομίζει, μὲ τὴν ποικιλία τῶν καρπῶν, τοὺς ὁποίους χαίρονταν οἱ παλιοὶ ἁπλοὶ ἄνθρωποι καὶ μάλιστα κοίταζαν νὰ τοὺς ἐπεξεργαστοῦν κατάλληλα, ὥστε νὰ τοὺς ἔχουν γιὰ τὶς μέρες τοῦ χειμώνα. Ἔτσι μαζεύονταν τὰ σῦκα, τὰ δαμάσκηνα, τ᾿ ἀμύγδαλα καὶ λιάζονταν προσεχτικά. Παράλληλα μαζεύονταν καὶ τὰ ὠπορικὰ, ὅπως τὰ χειμωνιάτικα τὰ κολοκύθια οἱ ντομάτες γιὰ τὸν πελτέ, οἰ μελιτζάνες κι οἱ πιπεριὲς γιὰ τουρσὶ καὶ τόσα ἄλλα...

Ὅμως τὶς θεϊκὲς νύχτες τοῦ Αὐγούστου τὶς στολίζει καὶ τὸ φεγγάρι, ποὺ κατὰ τὴ λαϊκὴ ἔκφραση εἶναι τόσο φωτεινό, ὥστε «παρὰ ὥρα μέρα» γίνεται ἡ νύχτα. Καὶ μαζὶ μὲ τὸ φεγγάρι τὰ δροσερὰ μελτέμια, ποὺ γεμίζουν τὸ γαλανὸ τὸ γιαλὸ ἀπό ἄνθη λευκὰ, κατὰ τὸν ποιητή, γιὰ νὰ  χαρίσουν στιγμὲς ἀνεπανάληπτες καὶ ὀνειρικές.

Ὄμως στὶς στερνὲς τὶς μέρες τοῦ μήνα αὐτοῦ μιὰ πρώιμη μελεγχολία ἀρχίζει ν᾿ ἁπλώνεται, καθὼς ἡ μέρα μικραίνει, τὸ φῶς τῶν δειλινῶν γίνεται ὅλο καὶ πιὸ χλωμὸ καὶ μιὰ ἀπαλὴ ψύχρα ἀρχίζει ν᾿ ἀνεβαίνει γιὰ νὰ πιστοποιήσει τὴν ἄλλη λαϊκὴ ρήση. «Ἀπὸ Αὔγουστο χειμώνα»... Ποὺ ὅπου νἄναι ἔρχεται κι αὐτός.

π. Κων. Ν. Καλλιανός

Η εβδομάδα του «Ξ»

Το γράμμα «Ξ», είναι ένα μάλλον τεχνητό γράμμα, το οποίο δημιουργήθηκε ως συμφωνικό σύμπλεγμα από τη συνάντηση των δύο γραμάτων «Κ» και «Σ»! Συναντάται ίσως περισσότερες φορές στη μέση μιας λέξης παρά στην αρχή της. Για τούτο δυσκολεύεται κανείς να βρει αυτόνομες λέξεις και μάλιστα εύηχες και με ενδιαφέροντα νοήματα που να αρχίζουν από «Ξ»!

ΞΕΝΙΤΕΙΑ! Μια αρχαία λέξη με τεράστια ιστορία και με μεγάλο «ειδικό βάρος», ιδαίτερα για το Γένος των Ελλήνων!

Ο Απόδημος ποιητής σκιαγραφεί λυρικά τον πόνο που συνοδεύει τούτη την πορεία της Ξενιτειάς, λέγοντας: «Προσπάθησα / να μαζέψω / με δέος και αγάπη περισσή / τα τραγούδια της Ξενιτειάς / βότσαλα μικρά και μουσικά, / πετραδάκια πολύχρωμα, / κογχύλια της δικιάς μας θἀλασσας, / τους ύμνους / της πονεμένης μας φυλής / μα πλημμύρισα καημό...»!

Πάντως θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτά τα έντονα ψυχικά συναισθήματα που γεννούνταν παλαιότερα και μόνο στο άκουσμα της Ξενιτειάς, δεν είναι προφανώς ίδια με ό,τι θα νιώθαμε σήμερα, στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας...

ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ! Μια έννοια που βρίσκεται στο κοινωνικό προσκήνιο πολύ τα τελευταία χρόνια, ειδικά στην Πατρίδα μας, παρότι εμείς οι Έλληνες έχουμε βιώσει -και μάλιστα έντονα- προσφυγιά και μετανάστευση, στοιχεία που θα έπρεπε να μας είχαν κάνει να αποβάλουμε από μέσα μας την εν λόγω φοβία.

Να φοβόμαστε τον ξένο, την στιγμή που η μακρόχρονη Ελληνοχριστιανική Παράδοση, που εμείς τη δημιουργήσαμε στο διάβα των αιώνων, μας συστήνει να αγαπούμε τον ξένο (εξ ου και η «φιλοξενία»), σημαίνει άρνηση του εαυτού μας, της ταυτότητας και της ιδιοπροσωπίας μας.

Η Ξενοφοβία προφανώς οφείλεται στην άγνοια και τις προκαταλήψεις. Όμως εμείς οι Απόδημοι, που έχουμε γνήσια εμπειρία της ζωής μακριά από την Πατρίδα κι έχουμε γευθεί τη φιλόξενη διάθεση των κοινωνιών υποδοχής, ίσως θα πρέπει να συμβάλουμε με κάποιους τρόπους στην άρση και την απάλειψη της φοβίας αυτής από τη ζωή του σύγχρονου Έλληνα και του ανθρώπου γενικώτερα.

ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ! Μια πολύ όμορφη τέχνη και τεχνική επεξεργασίας του ξύλου. Το αποτέλεσμα βέβαια, ως γνωστόν, είναι ανάγλυφες μορφές και διακοσμητικά σχέδια. Ένας από τους κύριους σκοπούς της ιδιαίτερης αυτής τέχνης, είναι η διακονία της λατρείας στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας.

Οι περισσότεροι Ελληνορθόδοξοι Ναοί μας όπου γης είναι διακοσμημένοι με ξυλόγλυπτα έργα. Τα έργα αυτά κατασκευάζονται πάντα στην Πατρίδα και μεταφέρονται όπου χρειάζεται για να στολίσουν εκκλησιές, να βοηθήσουν τους πιστούς στην ψυχική ανάταση και να λειτουργήσουν επίσης ως μαρτυρία Ελληνικής Ορθόδοξης Παράδοσης και ευλαβικής ζωής.

Στις 3 Νοεμβρίου 2012 η έγκριτη εφημερίδα «TIMES» του Λονδίνου, αφιέρωσε δύο σελίδες στα Εγκαίνια του νεόδμητου Ι.Ν. Αγ. Παντελεήμονος & Αγ. Παρασκευής ΒΔ Λονδίνου. Η κύρια φωτογραφία που συνόδευσε το άρθρο και που «απλώθηκε» και στις δύο σελίδες απεικόνιζε το πανέμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο του εν λόγω Ναού. Αυτό λέει πολλά!

ΞΥΠΝΗΤΗΡΙ! Αχ αυτό το Ξυπνητήρι! Ο εφιάλτης κάθε εργαζόμενου και η αγωνία των ταξιδιωτών.

Θα «κτυπήσει» το Ξυπνητήρι; Μήπως δεν λειτουργεί η μπαταρία του και δεν ξυπνήσω στην ώρα μου; Είναι μερικά μόνο ερωτήματα που έχει ο αγχώδης άνθρωπος της εποχής μας κάθε βράδυ όταν πέφτει στο κρεβάτι του.

Η αφύπνιση βέβαια που μας παρέχει το Ξυπνητήρι δεν είναι μόνο σωματική αλλά και ψυχική. Έτσι, η προσφορά του μικρού αυτού αντικειμένου έχει και πνευματική διάσταση, αφού κουδουνίζοντας είναι σαν μας λέει: ΞΥΠΝΗΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΝΟ! «Ψυχή μου ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις;…».

ΞΑΣΤΕΡΙΑ! Άλλη μια όμορφη και εξαιρετικά εύηχη και μελωδική λέξη, παρόλη τη δεδομένη «σκληρότητα» του αρχικού γράμματος.

Η Ξαστεριά δηλώνει ως γνωστόν τον έναστρο και ασυννέφιαστο ουρανό, και αναφέρεται κατ’ αρχάς στην αστροφεγγιά και στην διαύγεια του ουρανού στη διάρκεια της νύχτας.

Όμως η έννοια αυτή έχει και την πολιτική και κοινωνική της διάσταση και ερμηνεία, η οποία επισημαίνεται και υπογραμμίζεται από το γνωστό ριζίτικο τραγούδι «πότε θα κάμει Ξαστεριά, πότε θα φλεβαρίσει», που θεωρείται επαναστατικό και τραγουδήθηκε σε διαφορετικές παραλλαγές ανάλογα με την κάθε εποχή.

ΞΙΦΟΣ! Συνήθως με τον όρο αυτό αναφερόμαστε σε ένα στρατιωτικό και πολεμικό όργανο, το οποίο χρησιμοποιούνταν παλαιότερα στις σώμα με σώμα μάχες. Έχει βέβαια παραμείνει στην ιστορία ως ένα ευγενές όργανο μάχης και γι’ αυτό είχε χρησιμοποιηθεί και στις μονομαχίες τιμής μεταξύ αριστοκρατών και άλλων, σε διάφορα μέρη του κόσμου!

Είναι αλήθεια όμως ότι έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς και από τη λογοτεχνία, όπως επίσης και από τη θεολογία, σε περιπτώσεις που αναφερόμαστε στο «Ξίφος της αληθείας», ή στο «Ξίφος του λόγου του Θεού», για να δείξουμε τη δύναμη, την ακρίβεια και την αυστηρότητα του θείου λόγου! Για τον λόγο αυτό, ο Απ. Παύλος και κάποιοι άλλοι άγιοι, όπως επίσης και ο ίδιος ο Κ.η.Ι.Χ., ως ο κύριος εκφραστής του αγιογραφικού και θεολογικού λόγου, εικονίζονται κάποτε να κρατούν ένα Ξίφος...

ΞΗΜΕΡΩΜΑ! Μια χρονική «στιγμή», ένα «σημείο» του αδάμαστου χρόνου, που έχει αναφορά στην καινούργια ημέρα, στο νέο ξεκίνημα της προσωπικής αλλά και οικουμενικής ζωής.

Είναι όμορφη η ευχή «καλό Ξημέρωμα» που απευθύνει ο ένας άνθρωπος στον άλλον. Και μ’ αυτήν δεν εύχονται μόνο να ανατείλει ο ήλιος, αλλά να περάσουμε «με το καλό», δηλαδή με τη βοήθεια του Θεού, μέσα από το βαθύ σκοτάδι, το οποίο προηγείται πάντα του Ξημερώματος!

Ο σπουδαίος ποιητής μας Ιωάννης Πολέμης, μιλώντας μας με θέρμη για το Κρυφό Σχολειό, καταλήγει με το εξαιρετικό σύνθημα: «Μὴ σκιάζεστε στὰ σκότη. ῾Η λευτεριά, / σὰ τῆς αὐγῆς τὸ φεγγοβόλο ἀστέρι, / τῆς νύχτας τό Ξημέρωμα θά φέρη», επισημαίνοντας έτσι και την πνευματική διάσταση που έχει αυτός ο όρος Ξημέρωμα!

Ποιήματα στο «Μετρό» [Δ’]

Για άλλη μια φορά «ψαρέψαμε» πρόσφατα ένα ποίημα στο Μετρό του Λονδίνου, και συγκεκριμένα σε βαγόνι της Γραμμής Jubilee.

Ποιητής είναι ο Thom Gunn (29 Αυγούστου 1929 - 25 Απριλίου 2004), Αγγλο-Αμερικανικής καταγωγής, ο οποίος έχει κερδίσει πολλά και μεγάλα λογοτεχνικά βραβεία για το έργο του.

Το ενδιαφέρον ποίημα που διαβάσαμε (από την ποιητική συλλογή Collected Poems, 1993) λέει τα εξής:

The Conversation of Old Men

He feels a breeze rise from

the Thames, as far off

as Rotherhithe, in

intimate contact with

water, slimy hulls,

dark wood greenish

at waterline - touching

then leaving what it

lightly touches; he

goes on talking, and this is

the life of wind on water.

Ακολουθείστε το κοπάδι

Με τον τίτλο αυτό γίνεται αυτή την εποχή μια μεγάλη έκθεση καλλιτεχνικών έργων γλυπτών ελεφάντων, και περιοδεύει από πόλη σε πόλη σε όλη την Αγγλία.

Σκοπός της ανοικτής αυτής έκθεσης, η οποία πραγματοποιείται σε εμπορικά κέντρα, έτσι ώστε να την δουν και να την προσέξουν όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι, είναι η συνειδητοποίηση του κόσμου αναφορικά με τον Ασιατικό ελέφαντα.

Το εν λόγω ζώο απειλείται με αφανισμό. Για τούτο πολλές οργανώσεις σκέφτηκαν και αποφάσισαν να οργανωθεί αυτού του είδους η παρέλαση ελεφάντων, όπως επίσης ονομάζεται η κίνηση αυτή, για να σωθεί ο Ασιατικός ελέφαντας.

Πολλοί και μάλιστα διάσημοι άνθρωποι της τέχνης και της επιστήμης υποστηρίζουν την κίνηση αυτή κι ευελπιστούν να έχει η προσπάθεια αυτή θετικά αποτελέσματα.

Παράλληλα με την έκθεση των γλυπτών ελεφάντων θα υπάρχουν και διάφορα μεγέθη γλυπτών ελεφάντων προς πώληση. Το χρηματικό προϊόν από τις πωλήσεις θα δοθεί στο Ίδρυμα Ασιατικού Ελέφαντα, το οποίο εργάζεται σκληρά και δυναμικά για την διατήρηση του ζώου αυτού.

Αξίζει να υπογραμμισθεί και η προσφορά πολλών Άγγλων καλλιτεχνών, οι οποίοι εργάσθηκαν με υπομονή και αφοσίωση για να υλοποιηθεί η έκθεση αυτή.

Το μοντέλο Claudia Schiffer, που υποστηρίζει την παρέλαση ελεφάντων, ανέφερε χαρακτηριστικά: "I love elephants and so I went with my family to the previous Elephant Parade in London.  My children were fascinated by them and we ended up taking a picture with each elephant. We're all so excited to be part of this great fund raising initiative”. 

Η Παναγία στον Παπαδιαμάντη

"Μία των γλυκυτέρων και συμπαθεστέρων εορτών του χριστιανικού κόσμου είναι η Κοίμησις της Υπεραγίας Θεοτόκου, την οποίαν σήμερον εορτάζει η Εκκλησία". Έτσι ξεκινάει το άρθρο του ο μέγας λογοτέχνης μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στην εφημερίδα "Εφημερίς", στις 15 Αυγούστου του 1887. Φαίνεται πως και τότε υπήρχε άγνοια των περισσοτέρων για το μέγεθος και την πνευματική διάσταση της εορτής, γι' αυτό και ο Παπαδιαμάντης περισσότερο ενημερώνει, παρά εκδαπανάται σε υψηλές θεολογικές έννοιες.

"Η Κοίμησις αύτη συνέβη, κατά την ευσεβή παράδοσιν, τη 15 Αυγούστου, αλλά προϊόντος του χρόνου, συν τη καλλιεργεία και αναπτύξει του χριστιανικού πνεύματος, ετάχθη η προηγουμένη της ημέρας ταύτης δεκατετραήμερος εγκράτεια, προς τιμήν της υπεράγνου Θεομήτορος και αυτή γινομένη…. Κατά την ημέραν της εορτής τα άσματα και οι ύμνοι είναι εκ των καλλίστων της Εκκλησίας. Ό,τι υψηλόν και ωραίον έγραψέ ποτε ο Κοσμάς και ο Δαμασκηνός Ιωάννης, οι δύο μέγιστοι της Εκκλησίας μελοποιοί, τονίζεται την ημέραν ταύτην επ' εκκλησίαις και η ακολουθία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αμιλλάται προς τας της Μεγάλης Εβδομάδος και των Χριστουγέννων". Και σε άλλο σημείο σημειώνει: "Μετά την δεκαπενθήμερον προπαρασκευήν και νηστείαν, άρχεται η εορτή και μετ' αυτήν τα μεθέορτα μέχρι της 23ης του μηνός, καθ' ην τελείται η απόδοσις της εορτής, η άλλως λεγομένη και Μετάστασις της Θεοτόκου".

          Ο Παπαδιαμάντης είχε ιδιαίτερη αδυναμία στην Παναγία και στην θαυματουργό εικόνα της την "Εικονιστρία", που  είναι  ευλογία για την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σκιάθο. Το 1903, με τα πενιχρά του οικονομικά μέσα, βοήθησε αποφασιστικά στην έκδοση βιβλιαρίου, με τίτλο "Ιστορία της Ιεράς και Σεβασμίας Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Εικονιστρίας της εν τη νήσω Σκιάθω και της θαυμαστής ευρέσεως της Αγίας Αυτής Εικόνος, συντεθείσα υπό Επιφανίου Δημητριάδου, Σκιαθίτου, και εκδοθείσα το πρώτον εν έτει 1903 επιστασία Α. Παπαδιαμάντη, μετά σημειώσεων αυτού". Του βιβλιαρίου αυτού υπήρξε δεύτερη έκδοση, με την επιμέλεια του Αλεξ, Μωραϊτίδου, ο οποίος προσέθεσε Παρακλητικό Κανόνα, που ψάλλεται κατά τη Λιτανεία της Αγίας Εικόνος και Πανηγυρική Ακολουθία της ευρέσεως Της. Ο Παπαδιαμάντης στην πρώτη σελίδα του απευθύνεται στους αναγνώστες και τους προτρέπει να βοηθήσουν στην επισκευή του Ναού:

"Το μικρόν τούτο τεύχος διανέμεται εις τους φιλευσεβείς χριστιανούς αντί προαιρετικής τινος εισφοράς, μελλούσης να χρησιμεύση προς επισκευήν και ανακαίνισιν μέρους του Ναού της Παναγίας της Κουνιστρίας, ετοιμορρόπου όντος.

Έρρωσθε.

Εν Σκιάθω 1903, κατά Οκτώβριον.

Α. Παπαδιαμάντης".  

Ο Παπαδιαμάντης την αγάπη του προς την Παναγία την εξέφρασε και με ποιήματα, όπως είναι "Στην Παναγία την Κουνίστρα", "Στην Παναγία του Ντομάν", "Στην Παναγίτσα στο Πυργί", " Στην  Παναγία την Κεχριά" και "Στην Παναγία τη Σαλονικιά".

Έγραψε και "ικετήριο" Κανόνα" Εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον την Γοργοεπήκοον", που αρχίζει με το τροπάριο: "Νεκρώσαι τον έξω επιποθών και ζωοποιήσαι νεκρωθέν το πνευματικόν, προς σε μόνην, Άχραντε, προστρέχω, την αρωγόν την εμήν και προστάτιδα".

Ο Παπαδιαμάντης έγραψε για την Παναγία και το εκλεκτό διήγημά του "Η Γλυκοφιλούσα", το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ακρόπολις" τα Χριστούγεννα του 1894. Γράφει σχετικά ο Χρήστος Μαλεβίτσης:

          "Στη Γλυκοφιλούσα διανοίγονται όλοι οι δρόμοι που οδηγούν στη μεταποίηση του κακού. Ωστόσο, το κακό και ο χειμασμός του βίου υπάρχουν και θα υπάρχουν. Σ' αυτό δεν έχει ψευδαισθήσεις ο Παπαδιαμάντης. Γι' αυτό και στην ουσία ο δρόμος της πίστεώς του αποβλέπει στη στερέωση της ψυχής, ώστε τούτη να καταστεί άτρωτη από την ιστορική καταφορά!… Σωτηρία είναι η τήρηση της ακεραιότητας της ψυχής, έστω κι αν γύρω τα πάντα καταρρέουν. Κι αυτό το κατορθώνει μόνον η πίστη σε ακατάρρευστες αρχές, που είναι οι θρησκευτικές. Στον Παπαδιαμάντη η πίστη δεν ανταμοίβει. Η ίδια είναι ανταμοιβή. Θα είναι μικρόνους όποιος ισχυριστεί πως μια τέτοια πίστη επέχει θέση αναλγητικού. Τα αναλγητικά δεν ανυψώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, δεν ανορθώνουν το φρόνημα, δεν ευγενίζουν την ψυχή, όπως κάνει η  γ ν ή σ ι α  θρησκευτική πίστη. Η γνήσια πίστη ανορθώνει τον άνθρωπο έναντι της απειλής του κόσμου τούτου, χωρίς όρους". ( Σημ. Τα κείμενα είναι από το άρθρο του Χρ. Μαλεβίτση στο αφιέρωμα της "Ευθύνης", με τίτλο "Μνημόσυνο του Παπαδιαμάντη" και στις σελίδες 67 - 92, που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 1981).

Ο Παπαδιαμάντης δεν είναι μόνον ένας πνευματικός άνθρωπος, που αγαπά με όλο του το είναι τον Χριστό, την Παναγία, τους Αγίους, τη Σκιάθο και την Ελλάδα. Είναι ένας μέγας συγγραφέας, που ξεχωρίζει από τους ομοτέχνους του λογοτέχνες, όπως και ο Σαραντάρης, γιατί δεν είναι "εστέτ", γιατί δεν υπηρετεί δια της αισθητικής την ηθική και την πνευματική παρακμή, ούτε νάρκισσος που περιφέρει το καλλιεπές, αλλά θνησιγενές άνθος της ματαιοδοξίας του. Ο Παπαδιαμάντης δεν διχάζει τον εαυτό του ανάμεσα στη ζωή του, στην Τέχνη και στην πίστη του, σ' αυτή τη σχιζοφρένεια ή την κενότητα που μαστίζει την εποχή μας. Είναι αγνός και καθαρός στην ψυχή και με την πίστη του δίνει  με το έργο του αισιοδοξία για τη ζωή, που δεν μπορούν να προσφέρουν οι χοϊκοί λογοτέχνες, όσο μεγάλοι κι αν θεωρούνται. Η αισθητική έχει οροφή, μπορεί όμορφη, μπορεί πολυτελή, αλλά οροφή. Ο Παπαδιαμάντης μας διδάσκει να ξεπεράσουμε την οροφή και να δούμε τον ουρανό, με την βοήθεια της Παναγίας. Γι' αυτό και μένει πάντα ένα σταθερό πνευματικό ορόσημο για εμάς, τους Έλληνες.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου