«Ο Ελευθερωτής» του Νίκου Κυριαζή

Ο Νίκος Κυριαζής είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, αλλά στους περισσότερους Έλληνες είναι γνωστός για το συγγραφικό του έργο. Έχει δημοσιεύσει μια ποιητική συλλογή, επιστημονικά άρθρα, βιβλία στρατηγικής και οικονομικών και αρκετά μυθιστορήματα. Ανάμεσα στα μυθιστορήματά του, που ψυχαγώγησαν αλλά κυρίως επιμόρφωσαν το αναγνωστικό κοινό, είναι: «Αρτάβαζος ο Πέρσης», «Νικομήδης ο Αθηναίος» και «Ο ξένος μου ο Θεμιστοκλής». Και τα τρία πραγματεύονται τους περσικούς πολέμους. Χωρίς να θέλω να μειώσω την σημασία τους, δεν θα σταθώ περαιτέρω σε αυτά, πολύ απλά γιατί  οι ηρωικές στιγμές της ναυμαχίας της Σαλαμίνας και της μάχης των Θερμοπυλών είναι πασίγνωστες σε όλους μας. 

Ανάμεσα στα μυθιστορήματα του Νίκου Κυριαζή είναι «Ο Ελευθερωτής». Βασίζεται σε αληθινά, ιστορικά γεγονότα  και αναφέρεται στον Κορίνθιο στρατηγό Τιμολέοντα και στην προσπάθειά του να απελευθερώσει τις Συρακούσες, αλλά και άλλες ελληνικές πόλεις της Σικελίας, από τους Καρχηδόνιους και τους διαφόρους τυράννους.

Μέσα από τις σελίδες του «Ελευθερωτή» θα κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή και θα ξαναζήσουμε τα γεγονότα. Στην Σικελία εγκαταστάθηκαν  Έλληνες από τον 8ο αιώνα π.Χ., το νησί όμως υπήρξε στόχος των Καρχηδονίων επί σειρά ετών, οι οποίοι προκειμένου να επιτύχουν τον σκοπό τους  προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το μεγάλο ελάττωμα της ελληνικής φυλής: τις έριδες και τις εμφύλιες διαμάχες. Στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. η ιδέα μιας ελληνικής ενότητας στην Σικελία φαίνεται απραγματοποίητη, οι ελληνικές πόλεις είναι διαιρεμένες και η κάθε μία κυβερνάται από τον δικό της τύραννο. Κυριαρχεί η αστάθεια, οι εμφύλιοι πόλεμοι και μικροκομματικές πολιτικές. Οι Καρχηδόνιοι εκμεταλλεύονται την ευκαιρία και προελαύνουν αργά αλλά σταθερά κατακτώντας ελληνικές πόλεις και προσεγγίζοντας τοπικούς άρχοντες - τυράννους.

Το 345 π.Χ. Συρακούσιοι εξόριστοι πήγαν στην Κόρινθο και ζήτησαν από τους Κορίνθιους την βοήθειά τους για να εκδιώξουν τον τύραννο των Συρακουσών, Διονύσιο τον Νεώτερο, αλλά και τους Καρχηδόνιους που απειλούσαν και πολιορκούσαν την πόλη τους.  Η Κόρινθος εθεωρείτο ιδρύτρια και μητρόπολη των Συρακουσών αφού είχε πρωτοστείλει αποίκους εκεί. Οι Κορίνθιοι αποφάσισαν να στείλουν βοήθεια  στις Συρακούσες με αρχηγό στρατού τον Τιμολέοντα με δέκα τριήρεις και επτακοσίους μισθοφόρους.    

Ο Τιμολέοντας καταγόταν από αριστοκρατική γενιά της Κορίνθου. Είχε διακριθεί  ως στρατιώτης και  μάλιστα είχε ριψοκινδυνεύσει την ίδια την ζωή του για να σώσει τον αδελφό του, Τιμοφάνη, στο πεδίο της μάχης. Παρόλη την αριστοκρατική καταγωγή του, ο ίδιος ήταν ιδιαίτερα δημοκρατικός, γεγονός που τον έκανε δημοφιλή στον λαό. Το 365 π.Χ. ο Τιμοφάνης κατέλαβε την εξουσία στην Κόρινθο και κυβένησε τυραννικά. Ο λαός μην αντέχοντας την τυραννία αποφάσισε να συνωμοτήσει εναντίον του. Στη συνωμοσία αυτή έλαβε μέρος και ο Τιμολέοντας. Ο Τιμοφάνης δολοφονήθηκε, ο λαός  χάρηκε την δημοκρατία, η μητέρα του Τιμολέοντα τον χαρακτήρισε «αδελφοκτόνο» και ο ίδιος ο Τιμολέοντας βασανισμένος από τις τύψεις του αποσύρθηκε από την δημόσια ζωή για είκοσι ολόκληρα χρόνια.

Μετά από είκοσι χρόνια απουσίας από τα κοινά βρίσκει τον Τιμολέοντα η πρόκληση των Συρακουσών. Μετά από είκοσι χρόνια απουσίας από τον δημόσιο βίο οι Κορίνθιοι θυμούνται τον «αδελφοκτόνο», δημοκράτη. Ο Τιμολέοντας πηγαίνοντας στην Σικελία γνώριζε πως πήγαινε για μια αποστολή αυτοκτονίας. Αλλά δεν τον ένοιαζε, είτε γιατί είχε συμβιβαστεί με την ιδέα του θανάτου, είτε γιατί οι δημοκρατικές του αντιλήψεις ήταν τόσο σταθερές που θυσίαζε τα πάντα για αυτές. Πριν φύγει όμως πήγε στο μαντείο των Δελφών και εκεί του έδωσαν τον κάτωθι χρησμό: «Νικητής είναι αυτός που σκέφτεται ως νικητής.»

Ο Τιμολέοντας πέρασε από το Ρήγιο και αποβιβάστηκε στο Ταυρομένιο. Ο Ανδρόμαχος, άρχοντας του Ταυρομένιου, βοήθησε τον Τιμολέοντα παραχωρώντας του την πόλη ως ορμητήριο. Ο στρατός του Τιμολέοντα νίκησε στο Άδρανο αιφνιδιάζοντας  τους Καρχηδόνιους και τον τύραννο των Λεοντίνων, Ικέτα.  Ο στρατός του Τιμολέοντα ήταν αρκετά μικρότερος αλλά η εφυής στρατηγική του εξουδετέρωσε τους εχθρούς του. Μέσα σε έναν χρόνο κατάφερε να ελευθερώσει  τις Συρακούσες από την πολιορκία των Καρχηδονίων αλλά και να τις απαλλάξει από τον τύραννο Διονύσιο. Οι Έλληνες άρχισαν να συσπειρώνονται γύρω του και να ελπίζουν σε μια ενωμένη ελληνική δύναμη στην Σικελία απαλλαγμένη από την ολιγαρχία και τον κίνδυνο των φοινικικών δυνάμεων.

Ο Τιμολέοντας κατάφερε να συνασπίσει της ελληνικές πόλεις, χρησιμοποίησε το οπλοστάσιο του Διονυσίου του Νεώτερου για να ολπίσει τους Έλληνες, κάλεσε πίσω τους εξόριστους Συρακούσιους και έφερε νέους πολίτες από την Ελλάδα, παραχωρώντας τους εδάφη ως κίνητρο μετοίκησης. Έφερε νομοθέτες από την Κόρινθο για να φτιάξουν από την αρχή νομικό σύστημα.

Το 339 π.Χ. οι Καρχηδόνιοι εξαπολύουν μια τεράστια επίθεση κατά των Ελλήνων. Ο Τιμολέοντας τους αντιμετωπίζει στον ποταμό Κρίμισσο και τους κατατροπώνει για άλλη μια φορά. Καταφέρνει να συνάψει ειρήνη με τους Καρχηδόνιους, ιδιαίτερα επωφελή για την Ελλάδα.

Ο Τιμολέοντας κατάφερε να ενώσει τον ελληνικό πολιτισμό της Σικελίας, κατάφερε να απελευθερώσει τις ελληνικές σικελικές πόλεις από τους Έλληνες τυράννους αλλά και από τους «βαρβάρους». Όταν πέρασε ο κίνδυνος, αποσύρθηκε πάλι ήσυχα, μακριά από τα κοινά, μην αναζητώντας κάποιο αξίωμα. Πέθανε στην Σικελία, στις Συρακούσες, στα εδάφη που ο ίδιος αγάπησε και απελευθέρωσε.  Ακόμα και μετά από πολλά χρόνια από τον θάνατό του, οι Έλληνες της Σικελίας συνέχισαν να τον αποκαλούν «ελευθερωτή».  

    

Eύη Ρούτουλα