Ογδόντα χρόνια χωρίς τον Παλαμά

 
Πριν από ογδόντα χρόνια, στις 27 Φεβρουαρίου 1943, απεβίωσε ο ευπατρίδης μεγάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς (1859-1943). Λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 9 Φεβρουαρίου είχε αποθάνει η αγαπημένη του σύζυγος Μαρία, το γένος Βάλβη, με την οποία συμβίωσε για 56 χρόνια. Η κηδεία του ποιητή τελέστηκε σε κλοιό γερμανών στρατιωτών κατοχής και εξελίχθηκε σε αυθόρμητη γιγάντια και ενθουσιώδη πατριωτική και αντικατοχική εκδήλωση.
 

Παρόντες στο Α΄ Νεκροταφείο οι πλείστοι των πνευματικών ανθρώπων της χώρας. Επιτάφιος λόγος το ποίημα - παιάνας του Αγγέλου Σικελιανού «Παλαμάς»: «Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!». Στη νεκρώσιμη ακολουθία προέστη ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός και μετά τον ενταφιασμό ο λαός αυθόρμητα γονάτισε γύρω από τον τάφο του νεκρού ποιητή και με δάκρυα στα μάτια έψαλε τον Εθνικό μας Ύμνο.
 
Ο Εθνικός μας ποιητής έζησε στον 84χρονο βίο του ένδοξες αλλά και τραγικές στιγμές της Ιστορίας μας και πρόβαλε τη συνέχεια του Έθνους μας. Μετά την τραγωδία του 1897 έγραψε για τον Διγενή Ακρίτα: «Ο Ακρίτας είμαι Χάροντα δεν περνώ με τα χρόνια. Μ’ άγγιξες και δε μ’ ένιωσες στα μαρμαρένια αλώνια; Είμ’ εγώ η ακατάλυτη ψυχή των Σαλαμίνων. Στην Εφτάλοφην έφερα το σπαθί των Ελλήνων. Δεν χάνομαι στα τάρταρα, μονάχα ξαποσταίνω. Στη ζωή ξαναφαίνομαι και λαούς ανασταίνω!».
 
Για την Επανάσταση του 1821 έγραψε: «...Της κλεφτουριάς πού βρίσκεστε λημέρια; Καρυοφίλια του Δίστομου χτυπήστε, χυμήστε της Αράχωβας ξεφτέρια, γιαταγάνια τον τούρκο πελεκήστε, να ο Μπότσαρής σου, θαματούργα, Σούλι! Κ’ εσείς, νησιώτες δυνατοί, αρμενίστε με τον υδραίο βοριά, με το Μιαούλη! Στάχτη του Καπετάν πασά η αρμάδα! Όπου είναι σκλάβα γης, ολόρθοι οι δούλοι, Αστραπόβροντα του Κανάρη Ελλάδα!».   
 
Για τον Μακεδονικό Αγώνα ποίημα για τον ήρωα και εθνομάρτυρα Παύλο Μελά: «Σε κλαίει ο λαός. Πάντα χλωρό να σειέται το χορτάρι στον τόπο, που σε πλάγιασε το βόλι, ω παλληκάρι...». Με το ποίημα - θούριό του ο Παλαμάς παρακινεί τους Έλληνες να συμμετάσχουν στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο με το πλευρό της Αντάντ, για να πραγματοποιηθεί η Μεγάλη Ιδέα. Ιδού ένα απόσπασμα: «Στ’ άρματα! Εμπρός ολόρθοι φτερωμένοι! Παρατήστε της δάφνης τα κρεβάτια, που να σημαδευτούνε δεν προφτάσαν απ’ τα κορμιά σας... Και λες: Κι εγώ ειμ’ εδώ! Η μεγαλωσύνη στα Έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα!».   
 
Με την Καταστροφή θρηνεί τον εθνοϊερομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο: «Όπου καρδιά, όπου φρόνημα, το Γένος, η Εκκλησία και των Ελλήνων οι χοροί και των πιστών τα πλήθη σου προσκυνούμεν, άμωμε, τη θεία δοκιμασία και το μεταλαβαίνομε το αίμα σου οπού εχύθη». Στις 28 Οκτωβρίου 1940, την ημέρα του ΟΧΙ, μας άφησε, ως παρακαταθήκη, τον τελευταίο του στίχο: «Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλο κανένα: Μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα!».
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου