Ποντιακό Μνημείο [Β΄]

Στην πανέμορφη Θεσσαλονίκη ανακάλυψα κι ένα δεύτερο Μνημείο αφιερωμένο στον Ποντιακό Ελληνισμό. Το πρώτο είναι εδώ.

Το Μνημείο αυτό, σε αντίθεση με το προηγούμενο (στο οποίο έβλεπες να γιορτάζεται με εικαστικό τρόπο η Ποντιακή κουλτούρα), είναι σύνθεση γλυπτού που παραπέμπει στον αγώνα, στην εκούσια θυσία, στο μαρτύριο των Αγωνιστών του Πόντου. Είναι κάτι σαν θρηνητικό συναξάρι.

Οι ίδιοι οι Πόντιοι τραγουδούν:

Εκάεν και το Τσάμπασι

(παραδοσιακό)

Έκαεν και το Τσάμπασι

και ’πέμναν τα τουβάρεα, γιάρ, γιάρ, αμάν

Καιν ερούξαν σο γουρτάρεμαν

Τ’ ορτούς τα παλικάρεα, γιάρ, γιάρ, αμάν

.

Βάι εκάεν και μανίεν

τ’ όρτους το παρχάρ

καιν εκεί τιδέν κι επέμνεν

μαναχόν σταχτάρ

.

Τρανόν κακόν σο Τσάμπασιν

σπίτεα κι θ’ απομένε, γιάρ, γιάρ, αμάν

Μικροί, τρανοί, φτωχοί σεγκοίν

όλ’ κάθουνταν και κλέγνε, γιάρ, γιάρ, αμάν

.

Βάι εκάεν και μανίεν...

.

Κλαίν τη Θεού τα πούλοπα

Κλαίν τα πεγαδομάτεα, γιάρ, γιάρ, αμάν

Κλαίει το τσαμπλούκ, το γαρακιόλ

Κλαιν τ’ έμορφα τ’ ελάτεα, γιάρ, γιάρ, αμάν

.

Βάι εκάεν και μανίεν...

ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑΜ΄ ΕΧΑΣΑ

.

Την πατρίδαμ' έχασα,

άκλαψα και πόνεσα.
Λύουμαι κι'αρόθυμο, όι-όι

ν' ανασπάλω κι' επορώ.

.

Μίαν κι' άλλο ΄σην ζωή μ'
σο πεγάδι μ' σην αυλή μ'.

Νέροπον ας έπινα, όι-όι

και τ' ομμάτα μ' έπλυνα.

Τά ταφία μ' έχασα

ντ' έθαψα κι' ενέσπαλα.

Τ' εμετέρτς αναστορώ, όι-όι

και ΄ς σο ψυόπο μ' κουβαλώ.

Εκκλησίας έρημα,

μοναστήρα ακάντηλα,

πόρτας και παράθυρα, όι-όι

επέμναν ακρόνυχτα.

ΑΝΤΑΡΤΗΣ

Αντάρτης απάν 'ς σα βουνάν

αντάρτην εκουβάλνεν

τραματημένον σο πλευρόν

το αίμανα τ' εχάνεν.

Αφ 'ς μεν και γλύτωσον την ψη σ'

είμαι αποθαμένος

επαρακάλνεν κι έλεεν

τον φίλον ο ντογμένος.

Ερχουνταν τ' αποσπάσματα

τοι δυς πα θα πιανε

εμέν εσύ ξάϊ μη νουνείς

εσεν πα θα κρεμάνε.

Εντάμαν εμνες σο ρασίν

άν χάνω σε θα χάμαι

'ς ση ζωήν και 'ς σον θάνατον

φίλε μαζί θα πάμε.