Η Αφροδίτη και οι άλλοι

Η Τζίλιαν Μπούρα γεννήθηκε το 1945 στην Μελβούρνη της Αυστραλίας και για αρκετά χρόνια εργάστηκε ως καθηγήτρια αγγλικών σε διάφορα σχολεία της Αυστραλίας. Το 1969 παντρεύτηκε τον  Έλληνα Γεώργιο Μπούρα, ο οποίος ήταν μετανάστης στην Αυστραλία, και έκαναν δύο παιδιά. Το 1980 αποφάσισαν να πάνε στην Ελλάδα για μακροχρόνιες διακοπές, στην γενέτειρα του άντρα της, σ’ ένα χωριό της Πελοποννήσου  και τελικά παρέμειναν για πάντα εκεί. Για την Τζίλιαν η μετανάστευσή της στην Ελλάδα σηματοδότησε πολλά σημαντικά γεγονότα στην ζωή της:  γέννησε το τρίτο παιδί της, τερμάτισε την καριέρα της ως καθηγήτρια αγγλικών και ξεκίνησε την καριέρα της ως συγγραφέα.

Η Τζίλιαν Μπούρα έχει γράψει μυθιστορήματα, παιδικά βιβλία, άρθρα και αυτοβιογραφικά κείμενα. Σχεδόν σε όλα της τα έργα ασχολείται με την διαφορετική κουλτούρα μεταξύ των δύο πολιτισμών: της Αυστραλίας και της Ελλάδας, με την οικογένεια και τους δεσμούς αίματος, με την διαφορά των γενεών, με την δυσκολία που αντιμετώπισε η ίδια στην προσαρμογή της σε μια ξένη χώρα. 

Ένα από τα πιο γνωστά της βιβλία είναι «Η Αφροδίτη και οι άλλοι», το οποίο εκδόθηκε και στην αγγλική αλλά και στην ελληνική γλώσσα το 1994. Η Αφροδίτη είναι η πεθερά της Τζίλιαν, η μητέρα του Γιώργου, είναι μια ηλικιωμένη, αγράμματη γυναίκα του περασμένου αιώνα, σύζυγος ιερέα, γέννημα θρέμα της Πελοποννήσου. Η Τζίλιαν είναι μια μορφωμένη, Αυστραλή με μεταπτυχιακές σπουδές και μοντέρνα ζωή, σύζυγος του Γιώργου. Αρχικά το μόνο κοινό που έχουν αυτές οι δύο γυναίκες είναι ο γιος και ο σύζυγος: ο Γιώργος Μπούρας! Η μία Ελλληνίδα, η άλλη Αυστραλή, η μια αναλφάβητη, η άλλη γραμματιζούμενη, η μια ενεργεί με την δύναμη της συνήθειας και της μακροχρόνιας εμπειρίας, η άλλη με την δύναμη της γνώσης. Και όμως τελικά αποδεικνύεται ότι αυτές οι τόσο -φαινομενικά τουλάχιστον- διαφορετικές γυναίκες, κατά βάθος είναι ίδιες: είναι και οι δύο γυναίκες που θέλουν να προστατεύσουν  την οικογένειά τους, που αγαπούν τους άντρες τους και τα παιδιά τους, που θέλουν μια ομόνοια και μια ηρεμία, μια κοινωνία χωρίς πολέμους και χωρίς αντιπαραθέσεις. Η γυναίκα με το μητρικό της ένστικτο παραμένει η εμβληματική φιγούρα της Εύας, της Εκάβης, της ήρεμης φιγούρας παντού και πάντοτε, αυτής που  θέλει μόνο την συνέχεια της ζωής χωρίς προστριβές, χωρίς ανακατωσούρες.

Η Τζίλιαν λοιπόν μας διηγείται την ιστορία της πεθεράς της, της Αφροδίτης, μιας γυναίκας που έζησε στην Πελοπόννησο του περασμένου αιώνα, έζησε την καταστροφή της Σμύρνης, τους δύο παγκόσμιους πολέμους, την δικτατορία του Μεταξά, την δικτατορία των Συνταγματαρχών, τον εμφύλιο πόλεμο και την μεταπολίτευση.  Η Αφροδίτη έχει στοιχειώδεις γνώσεις και ξέρει μόνο να βάζει την υπογραφή της αλλά η ιστορία και η ανάγκη την έχει μάθει να είναι σοφή και να παίρνει σωστές αποφάσεις. Κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κρύβει μέσα στο σπίτι της τον γιο της γειτόνισσάς της για να μην τον βρει η αντίθετη παράταξη. Η Αφροδίτη δεν ενστερνίζεται καμία παράταξη , ως γυναίκα της εποχής της δεν ασχολείται με τα πολιτικά. Παρ΄ όλα αυτά, κρύβει  τον νεαρό στο σπίτι της, μόνο και μόνο επειδή είναι νεαρός, το ένστικτο της γυναίκας, το ένστιτκτο της μάνας λειτουργεί  υπέροχα στην Αφροδίτη.

Η Τζίλιαν Μπούρα προσπαθώντας να εξηγήσει την διαφορετική προσέγγιση ζωής αλλά και τις διαφορετικές νοοτροπίες αυτής και της πεθεράς της, της Αφροδίτης, κάνει τον διαχωρισμό μεταξύ εγγράματων και προφορικών ανθρώπων. Είναι ένας διαχωρισμός που δεν έκανα ποτέ στην ζωή μου, ίσως επειδή δεν έτυχε ποτέ να τον συναντήσω. Οι αγράμματοι άνθρωποι είναι οι προφορικοί άνθρωποι και οι μορφωμένοι άνθρωποι είναι οι εγγράματοι. Η Αφροδίτη επισκέπτεται το ζευγάρι στην Αυστραλία, όλοι μαζί βλέπουν τηλεόραση, τα προγράμματα είναι σε ξένες γλώσσες, η Αφροδίτη δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι γίνεται, δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν και άλλες γλώσσες εκτός από τα ελληνικά. Όπως λέει  η Τζίλιαν: «Για τους εγγράματους ανθρώπους ένα βιβλίο ή το γράψιμο διατηρεί τη στιγμή, για τους προφορικούς ανθρώπους είναι η μνήμη που καταχωρεί, καταγράφει, αναγνωρίζει και θυμάται τη στιγμή.»

Η Αφροδίτη είναι μια αναλφάβητη γυναίκα της εποχής της, παντρεύεται τον ιερέα του χωριού και κάνουν πολλά παιδιά. Συντηρεί το νοικοκυριό της, καλλιεργεί τα φυτά, βόσκει τα πρόβατα. Είναι ικανή για χίλια δυο πράγματα. Η Τζίλιαν δεν ξέρει να κάνει αγροτικές δουλειές, δεν ξέρει να ξεγεννά τα ζώα, ξέρει όμως και αυτή να αγαπά την οικογένειά της, ξέρει να είναι πιστή και να αγαπά. Τελικά ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις δυο γυναίκες; Ποια η διαφορά ανάμεσα στον προφορικό και στον εγγράματο άνθρωπο; Όπως λέει και η Τζίλιαν, όταν ο προφορικός άνθρωπος γίνεται εγγράματος χάνει την σχέση του με τον φυσικό κόσμο. Αυτή η θυσία είναι σαν θάνατος.  Αλλά και η εγγράματη ζωή είναι ένα είδος νέας γέννησης.     

Εύη Ρούτουλα

Ἀπολογισμός...

ἤ, τοῦ φετεινοῦ τοῦ χρόνου οἱ ἔσχατες ὧρες

Σὲ λίγο διάστημα, δηλαδὴ σὲ δυὸ μέρες περίπου, θὰ ἀποχαιρετίσουμε τὸ 2013 καὶ θὰ εἰσοδεύσουμε στὸ 2014. (Ἀλήθεια, πότε πέρασε ὁ καιρὸς κι ὁ 21ος αἰ. ἔφτασε στὴν «ἐφηβεία» του!)

Κι αὔριο βράδυ, ὅταν οἱ δεῖχτες τοῦ ρολογιοῦ δείξουν δώδεκα, τότε θὰ χειροκροτήσουμε τὰ εἰσόδια τοῦ νέου χρόνου μὲ αἰσθήματα αἰσιοδοξίας καὶ μὲ πολλὲς εὐχές. Ἀσφαλῶς θὰ κόψουμε τὴν πατροπαράδοτη Βασιλόπιττα καὶ θὰ θεωρήσουμε τυχερὸ ἐκεῖνον ποὺ βρῆκε τὸ φλουρί. Ἀκόμη, θὰ κοιτάξουμε τὴν πρώτη ἡμέρα τοῦ νέου χρόνου νὰ τὴν περάσουμε χωρὶς ἔγνοιες πολλές, γιὰ νὰ μᾶς πάει καλὰ ὅλη ἡ χρονιά. Τουλάχιστον αὐτὸ πιστεύουν οἱ περισσότεροι... Καὶ προσπαθοῦν νὰ τὸ βιώσουν ὅσο γίνεται καλύτερα.

Ὡστόσο, πίσω ἀπὸ αὐτὴ τὴ γιορταστικὴ βιτρίνα ποὺ πασχίζουμε νὰ στήσουμε ὑπάρχει καὶ ἡ ἄλλη πραγματικότητα: ἐκείνη τοῦ πικροῦ ἀπολογισμοῦ τοῦ χρόνου ποὺ πέρασε. Ἀπολογισμοῦ ὄχι σὲ οἰκονομικὰ μεγέθη μὲ προσθαφαιρέσεις ἀριθμῶν. Αὐτὴ εἶναι δουλιὰ τῶν λογιστῶν καὶ τῶν οἰκονομολόγων. Γιατὶ ἐδῶ μιλᾶμε γιὰ ἕναν ἄλλον ἀπολογισμό, ποὺ ἀσφαλῶς λίγοι τὸν ἐπιχειροῦν τὴν παραμονὴ τῆς Πρωτοχρονιᾶς, ἤ ἔστω κι ἀνήμερα. Ἀφορᾶ δὲ ἡ διαδικασία αὐτὴ τὴν προσωπική μας ἐνδοσκόπηση, τὴν προσπάθειά μας νὰ ξαναδοῦμε κορυφαῖες στιγμὲς τοῦ χρόνου ποὺ πέρασε, στὶς ὁποῖες ἐμεῖς εἴμασταν πρωταγωνιστές. Μὲ λίγα λόγια ἀπαιτεῖται νὰ δοῦμε ξανὰ τὰ λάθη μας -κυρίως αὐτά- μὲ τὰ ὀποῖα πληγώσαμε ὄχι μονάχα κάποιους συνανθρώπους μας, ἀλλὰ καὶ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό. Λάθη ποὺ ἄφησαν στὴν ψυχὴ κάμποση στάχτη, ἀφοῦ καταστρέψαμε κάποια ἀπὸ τὰ κύτταρα τῆς ἀνθρωπιᾶς μας, γιὰ νὰ ἐπιμείνουμε στὸ θέλημά μας, στὴν ἐσφαλμένη βιοτή μας, στὸν βασανισμὸ τοῦ ἄλλου ἤ καὶ τοῦ ἐαυτοῦ μας. Γιατὶ τὸ νὰ ὑποτιμᾶς κάποιον, νὰ τὸν ἐκμεταλλεύεσαι, νὰ τὸν περιθωροποιεῖς, νὰ τὸν περιφρονεῖς κ.λ.π. τὶ ἄλλο εἶναι ἐκτὸς ἀπὸ ἀπανθρωπία; Καὶ ξέρουμε ὅτι στὶς μέρες μας περίσεψε αὐτὴ ἡ «δυνατότητα» κάποιων γιὰ ὑποταγὴ τοῦ ἄλλου, γιὰ ἐξευτελισμὸ ἐν ὀνόματι αὐτοῦ ποὺ ὀνομάζεται συμφέρον... Κι ἀλήθεια, σκέφτηκε ποτὲ κάποιος ὄτι αὐτὴ ἡ τραγικὴ λέξη ὑποκρύπτει στὴν ἄλλη της ὄψη τὴ λέξη συμφορά;

Κι ὁ Θεὸς ποὺ μᾶς ἔπλασε μέσα σ᾿ ἕνα κόσμο «καλόν λίαν» (Γεν. 1), τὸ μόνο ποὺ δὲν ἐπιθυμεῖ εἶναι νὰ ἔχουμε συμφορές, ὅσο κι ἄν κάποιοι μὲ σοφιστεῖες τὸ διακηρύσσουν καὶ μὲ χαιρεκακία τὸ προβάλλουν.

Σὲ λίγο ὁ χρόνος αὐτὸς θὰ εἶναι παρελθόν... Αὐτὴ εἶναι ἡ πραγματικότητα καὶ πάνω σ᾿ αὐτὴ πορευόμαστε. Ὅμως τὸ βασικὸ ἐρώτημα εἶναι τὸ ἑξῆς: πόσοι τὸ βράδυ τὴς Παραμονῆς, λίγο πρὶν κρούσει τὴ θύρα ὁ νέος χρόνος, θὰ προσπαθήσουν νὰ κάνουν τὸν προσωπικό τους ἀπολογισμό καὶ κυρίως μὲ τὴν ἀλλαγὴ τῶν ἀριθμῶν, ἀπό 3 σὲ 4 θὰ γυρίσουν καὶ τὸ διακόπτη τῆς προσωπικῆς τους ἀλλαγῆς, ὥστε ἡ ἄλλη ἡμέρα, ἡ πρώτη Ἰανουαρίου ν᾿ ἀποτελέσει μιὰν ἀφετηρία γιὰ περισσότερη καλωσύνη, αὐτοθυσία, προσφορὰ κι ἀγάπη; Τὸ ἐρώτημα τίθεται στὸν καθένα μας. Ἀκόμα καὶ σ᾿ αὐτὸν ποὺ χαράσσει αὐτὲς τὶς γραμμές.

Καλὴ κι εὐλογημένη ἀπὸ Θεοῦ ἠ νέα χρονιά, φίλοι μου.

π. Κ.Ν. Καλλιανός 

Η πιο συγκινητική κάρτα

Μια απλή και όμορφη κάρτα, με εόρτιες ευχές, σχεδιασμένη από παιδιά, έλαβα χθες, από τον Σύλλογο Γονιών Παιδιών με Νεοπλασματική Ασθένεια «Φλόγα», που έχει έδρα του τη διαμαντόπετρα, την Αθήνα μας.

Με τη «Φλόγα» έχουμε μακρόχρονη φιλία και συνεργασία, αφού παιδιά από τον Σύλλογο αυτό έρχονται στο Λονδίνο και σε νοσοκομεία της περιοχής μας για θεραπεία και επεμβάσεις, με σοβαρά προβλήματα, συνήθως προχωρημένου καρκίνου.

Πολλές φορές βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών, και με πολλή αγάπη κι ενδιαφέρον προσπαθούμε να προσφέρουμε ό,τι χρειάζεται και ό,τι μπορούμε...

Άλλωστε είναι μέσα στο πλαίσιο της Ορθόδοξης πίστης μας, αλλά και του Ελληνικού πολιτισμού μας, να φιλοξενούμε και περιθάλπουμε τους αδύνατους συνανθρώπους μας. Μακάρι αυτή η σοβαρή και εν πολλοίς αγιάτρευτη ασθένεια να εξαλειφθεί σύντομα από τη ζωή και την κοινωνία μας!

Το νέο μικρό Ημερολόγιο 2014

...της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων & Μεγ. Βρετανίας

Η Ι.Α. Θυατείρων κυκλοφόρησε για 86^ο έτος το δίγλωσσο Ημερολόγιο τσέπης για το 2014. Είναι ένα όμορφο, μικρό και κομψό Ημερολόγιο 112 σελίδων.

Περιέχει Πρόλογο - Χαιρετισμό του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Θυατείρων & Μεγ. Βρετανίας κ. Γρηγορίου, το ημερολόγιο αυτό καθ΄ αυτό (με τις καθημερινές εορτές της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας) κι επίσης αρκετές πληροφορίες για κάθε μία από τις 115 Εκκλησιαστικές Κοινότητες της Ιεράς Αρχιεπισκοπής.

Ο Σεβασμιώτατος αναφέρει στον Χαιρετισμό του μεταξύ των άλλων και τα εξής ενδιαφέροντα: «...Ιδιαίτερα μνημονεύω τους Ορθοδόξους Χριστιανούς που εγκαταστάθηκαν πρόσφατα εις το Ηνωμένο Βασίλειο προς εξεύρεσιν εργασίας, ή να σπουδάσουν εις τα Πανεπιστήμια της χώρας. Θέλω να τους καλωσορίσω θερμά και να τους ευχηθώ κάθε επιτυχία στην νέα ζωή τους. Οι κατά τόπους Κοινότητες - Εκκλησίες, οι Ιερείς, οι Λαϊκοί Άρχοντες και οι Πιστοί, μετά χαράς θα σας υποδεχθούν και κατά δύναμη θα σας στηρίξουν. Κάμνω επίσης έκκληση στους νεοερχομένους αδελφούς, να εκκλησιάζονται, να στέλλουν τα παιδιά τους στα Ελληνικά και Κατηχητικά Σχολεία των Εκκλησιών μας και να δείξουν ενδιαφέρον για τα Κοινά της Αποδημίας...».

Τα Χριστούγεννα…

…ο Παπαδιαμάντης και ο Σαραντάρης

Κάθε Χριστούγεννα στη σκέψη των Ελλήνων δεσπόζει φυσικά η υπερφυής Γέννηση του  Θεανθρώπου Χριστού, που χώρισε την Ιστορία στα δύο και σφράγισε την ανθρωπότητα ως Σωτήρας, Λυτρωτής και Πρότυπο ζωής. Ο Σκιαθίτης Γέροντας  των γραμμάτων μας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στη μετάφραση του της Ζωής του Χριστού, του Φριδερίκου Φάρραρ (Εκδόσεις Δόμος), έβαλε σ’ αυτήν το προσωπικό του ύφος και  μεταφέρει  έτσι  τον ταπεινό τρόπο με τον οποίο τα Ευαγγέλια περιγράφουν το υπέρλογο γεγονός:

«Τα Ευαγγέλια, πάντοτε φιλαλήθη, με την θέλγουσαν εκείνην απλότητά των, ήτις είναι η σφραγίς της ειλικρινούς και απροσποιήτου αφηγήσεως, αναφέρουν το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού άνευ σχολίων. Δεν υπάρχει εις αυτά η υπερβολή του απιστεύτου και μυστηριώδους και του θαύματος, ήτις παρατηρείται εις τας ιουδαϊκάς φαντασιοκοπίας δια τον ερχόμενον Μεσσίαν, και εις τας αποκρύφους αφηγήσεις τας σχετιζομένας με το θείον Τέκνον. Η τρανοτέρα απόδειξις της αξιοπιστίας των Ευαγγελιστών είνε η άκρα αντίθεσις της ιστορίας των προς τα ψευδοευαγγέλια των πρώτων αιώνων και προς όλας τας φανταστικάς παραδόσεις. Αν τα Ευαγγέλια μας δεν ήσαν αυθεντικά, θα έβριθον  και αυτά από τας υπερβολάς αίτινες χαρακτηρίζουν πάσαν παράδοσιν των πρώτων χρόνων, αναφερομένην εις τον βίον του Σωτήρος. Δια τους αμαθείς και δι’ όσων το πνεύμα δεν αυγάζει το φως της αληθείας, φαίνεται απίστευτον  το να συντελεσθή το καταπληκτικώτερον γεγονός εν τη ιστορία του κόσμου άνευ αναστατώσεων και άνευ καταστροφών...» (σελ. 30).      

Ο Παπαδιαμάντης μέσα από την Πίστη του στον Χριστό και στην Ορθοδοξία και την αγάπη του προς την Ελλάδα, μίλησε απλά και κατ' ευθείαν στην καρδιά του λαού μας. Και ορισμένες σκέψεις του μένουν ως αποφθέγματα στην ιστορία των Ελλήνων. Ήταν βέβαιος ότι οι πολέμιοι του Χριστού θα υπάρχουν πάντοτε, αλλά και θα απέρχονται, ενώ ο γεννημένος στην ταπεινή Φάτνη της Βηθλεέμ Χριστός θα βασιλεύει πάντα. ΄Εγραψε: "Προ των σήμερον υλιστών, δαρβινιστών και θετικιστών υπήρξαν οι απαισιόδοξοι, οι ορθολογισταί και οι κριτικισταί, αλλά παρήλθον. Προ αυτών ήσαν οι πανθεϊσταί, αλλ' εξέλιπον. Παρέρχονται, κρύπτονται εν τη σκιά, αφανίζονται, αφού επί βραχύ τέρψωσι τους φιλοκαίνους και τους φιλαναγνώστας δια περιέργου συναυλίας λέξεων και γνωμών. Ο δε Χριστός έμεινε και θα μένη… Ο πόθος της μωράς επιδείξεως, η μανία του καινά εκάστοτε λέγειν, η δοκησισοφία, ο τύφος και η οίησις άγουσιν εις τας συγχρόνους αθεϊστικάς θεωρίας, από των οποίων τουναντίον απάγει η ειλικρινής και ακραιφνής φιλοσοφική συζήτησις της προ των οφθαλμών ημών κειμένης αληθείας". (Άρθρο στην εφημερίδα "Εφημερίς",  στις 25 Δεκεμβρίου του 1887).

Μεταξύ αυτών που ένιωσαν την ποιότητα του έργου του Παπαδιαμάντη και το ήθος του είναι ο ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941), που και αυτός υπέστη τον ιδεολογικό ρατσισμό των υλιστών και ηδονιστών και τον κομπλεξισμό των μετριοτήτων. Σε δημοσίευμά του στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης "Μακεδονικές Ημέρες", τον Ιανουάριο του 1938, γράφει ότι ο Παπαδιαμάντης αγκαλιάζει τον ελληνισμό ως σύνολο και ότι μετά από αυτόν "δεν φανερώθηκε στην Ελλάδα μήτε ένας σοβαρός θρησκευτικός πεζογράφος". Ο Σαραντάρης στο φιλοσοφικό του δοκίμιο «Η παρουσία του ανθρώπου» τονίζει: « Για μας η πίστη στον Θεό - Άνθρωπο οφείλει να είναι το ιδανικό των ατόμων όλων των εποχών. Πάνω σε τούτο σχεδόν δεν δεχόμαστε συζήτηση. Κείνο που χρειάζεται ο φιλόσοφος ν’ αναζητήσει είναι, ποιός δρόμος, ο μόνος δρόμος, που το άτομο της εποχής του θ’ ακολουθήσει για να φτάσει στην πίστη στον Θεό - Άνθρωπο. Ο δρόμος και η αφετηρία του δρόμου... Στην πίστη στον Θεό - Άνθρωπο θα φτάσει το τωρινό άτομο από τη θέση εκείνη, όπου είναι απλά ένα ειλικρινές έστω και άπιστο άτομο, που λαχταρά την αλήθεια, και είναι αποφασισμένο να τη βρει, αν και, χωρίς το θαύμα της αγάπης, χωρίς την αγάπη σα βίωση, νιώθει τόσο πιο δύσκολο το δρόμο από κείνο που είταν στην αυγή του πολιτισμού μας».

Παπαδιαμάντης και Σαραντάρης. Δυο μεγάλοι άνθρωποι της Τέχνης και φιλόσοφοι της ζωής, που αγάπησαν τον Χριστό μέσα από τον δρόμο που ακολούθησε  ο καθένας. Για τον Παπαδιαμάντη  ό,τι ιερότερο έχει είναι η Εκκλησία και η Ορθοδοξία και παραμένει σε όλη του τη ζωή ένας ταπεινός ψάλτης της, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο Σαραντάρης έχοντας μεγαλώσει στην Ιταλία δεν είχε βιώσει την Παράδοση του Παπαδιαμάντη, όμως πίστευε ακράδαντα στον Θεάνθρωπο και Σωτήρα Χριστό, μέσα από την πίστη του στην Ορθοδοξία. Και οι δύο ήσαν αγωνιστές της σε βάθος εξέτασης της ζωής, όπως και οι δύο επέλεξαν τον μονήρη δρόμο της ανεξαρτησίας της άποψης, της αποχής από τις κοσμικές συναναστροφές, και της «εντίμου πενίας».

Δεν είναι λίγοι οι Έλληνες λογοτέχνες, που έγραψαν διηγήματα, με κέντρο τα Χριστούγεννα. Πολλά ηθογραφικά, άλλα κοινωνικά, ή συγκινητικά. Όλα αυτά υπάρχουν σε βιβλία ανθολογημένα και συμβάλλουν στην εορταστική ατμόσφαιρα της ημέρας. Όμως για πιο ουσιαστική βίωση της ενανθρώπισης του Υιού του Θεού χρειάζεται η ανάγνωση και η ακρόαση των αγιογραφικών κειμένων και της υμνογραφίας της ημέρας και βέβαια η μυστηριακή συμμετοχή στο ανυπέρβλητο γεγονός.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Χριστούγεννα 2013

Ἀριθμ. Πρωτ. 1109

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΟΙΣ

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ,

ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

* * *

Ἀδελφοὶ καὶ Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

 «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν»!

(Ἡσ. θ΄ 5)

Ἐνθουσιωδῶς καὶ χαρμοσύνως ὁ Προφήτης μᾶς γνωστοποιεῖ προορατικῶς πρὸ αἰώνων πολλῶν τὴν ἐκ τῆς Ἀειπαρθένου Γέννησιν τοῦ Παιδίου Ἰησοῦ. Βεβαίως, δὲν εὑρέθη καὶ τότε, περίοδον ἀπογραφῆς ἐπὶ Καίσαρος Αὐγούστου, τόπος ἐν τῷ καταλύματι διὰ τὴν στέγασιν τῆς κυοφορούσης ἐκ Πνεύματος Ἁγίου Παρθένου καὶ οὕτως ἠναγκάσθη ὁ μνήστωρ καὶ φύλαξ αὐτῆς ἅγιος Ἰωσὴφ νὰ τὴν ὁδηγήσῃ εἰς σπήλαιον, εἰς τὴν φάτνην τῶν ἀλόγων, «τοῦ τεκεῖν τὸ Παιδίον».

Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ ὑποδέχονται, προσφέροντες τὴν εὐχαριστίαν εἰς τὸν Δημιουργόν: «οἱ Ἄγγελοι τὸν ὕμνον˙ οἱ οὐρανοὶ τὸν ἀστέρα˙ οἱ Μάγοι τὰ δῶρα˙ οἱ ποιμένες τὸ θαῦμα˙ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον˙ ἡ ἔρημος τὴν φάτνην˙ ἡμεῖς δὲ Μητέρα Παρθένον»˙ οἱ ποιμένες ἀγραυλοῦν ἐπί «τὴν ποίμνην αὐτῶν» καὶ φυλάσσουν «φυλακάς νυκτός», καὶ ἄγγελοι θεωροῦντες ἐκστατικοὶ τὸ Μυστήριον ὑμνολογοῦν (Ἑσπέρια Ἑορτῆς Χριστουγέννων).

Ἡ γλυκύτης τῆς Ἁγίας Νυκτὸς τῶν Χριστουγέννων περιβάλλει καὶ πάλιν τὸν κόσμον. Καὶ ἐν μέσῳ τῶν ἀνθρωπίνων καμάτων καὶ πόνων, τῆς κρίσεως καὶ τῶν κρίσεων, τῶν παθῶν καὶ τῶν ἐχθροτήτων, τῶν ἀνησυχιῶν καὶ τῶν ἀπογοητεύσεων, προβάλλει πραγματικὸν καὶ ἐπίκαιρον ὅσον ποτὲ τὸ μυστήριον τῆς Ἐνανθρωπή-σεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, Ὅστις κατῆλθεν ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον εἰς τὴν κοιλίαν τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας ἵνα ἀνατείλῃ δικαιοσύνην καὶ πλῆθος εἰρήνης (πρβλ. Ψαλμ. οα΄ 7).

Ὑπὸ τὴν σιωπὴν καὶ τὴν εἰρήνην τῆς ἱερᾶς Νυκτὸς τῶν Χριστουγέννων, Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἄναρχος, ὁ ἀόρατος, ὁ ἀκατάληπτος, ὁ ἄϋλος, ὁ ἀεὶ ὤν, ὁ ὡσαύτως ὤν, εἰσέρχεται σαρκοφόρος, ἄσημος, ἁπλοῦς, πτωχός, ἄγνωστος, εἰς τό δρᾶμα τῆς ἱστορίας. Εἰσέρχεται συγχρόνως ὡς «μεγάλης βουλῆς ἄγγελος, θαυμαστὸς σύμβουλος, [...] ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος» (Ἡσ. θ΄ 6). Ναί, ἐρχεται ὡς ἄνθρωπος ὑπὸ Μητρὸς Παρθένου καὶ λύει τὴν περιπλοκὴν τῆς ἀνομίας καὶ δίδει μὲ τὴν Χάριν καὶ τὸ Ἔλεός Του διέξοδον εἰς τὰς ἀπορίας τῆς ζωῆς, προορισμὸν καὶ ἀξίαν καὶ περιεχόμενον καὶ ὑποδειγματικὸν ἦθος καὶ πρότυπον εἰς τὴν ἀνθρωπίνην περιπέτειαν.

Ὁ Κύριος προσελάβετο ἅπασαν τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν καὶ ἡγίασεν αὐτήν. Ὁ προαιώνιος Θεὸς κατεδέχθη νὰ γίνῃ δι᾿ ἡμᾶς ἔμβρυον καὶ νὰ κυοφορηθῇ εἰς τὴν γαστέρα τῆς Θεοτόκου. Οὕτως ἐτίμησε καὶ τὴν ἀνθρωπίνην ζωὴν ἐκ τοῦ πρωταρχικοῦ σταδίου αὐτῆς καὶ ἐδίδαξε τὸν σεβασμὸν εἰς τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τῆς κυήσεως αὐτοῦ. Ὁ τὰ πάντα Δημιουργήσας συγκατέβη νὰ γεννηθῇ ὡς Βρέφος καὶ νὰ γαλακτοτροφηθῇ ὑπὸ τῆς Παρθένου. Οὕτως ἐτίμησε τὴν παρθενίαν καὶ τὴν μητρότητα, τὴν πνευματικὴν καὶ τὴν φυσικήν. Διὰ τοῦτο ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος προτρέπει: «γυναῖκες παρθενεύετε, ἵνα Χριστοῦ γένησθε μητέρες» (Λόγος ΛΗ', Εἰς τὰ Θεοφάνεια, PG 36, 313A).

Καὶ ὥρισεν ὁ Κύριος τὴν συζυγίαν τοῦ ἄρρενος καὶ τοῦ θήλεος ἐν τῇ εὐλογημένῃ οἰκογενείᾳ. Αὐτὸς ὁ θεσμὸς τῆς χριστιανικῆς οἰκογενείας ἀποτελεῖ τὸ κύτταρον τῆς ζωῆς καὶ τὴν θερμοκοιτίδα τῆς ὑγιοῦς ψυχικῶς καὶ σωματικῶς ἀναπτύξεως τῶν τέκνων. Ὡς ἐκ τούτου, ἀποτελεῖ ὀφειλὴν τῆς Ἐκκλησίας ἀλλὰ καὶ καθῆκον τῆς ἡγεσίας ἑκάστου λαοῦ ἡ διὰ ποικίλων τρόπων ἐνίσχυσις τοῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογενείας.

Διὰ νὰ ἀναπτυχθῆ ἓν παιδίον ὑγιῶς καὶ ὁμαλῶς ἀπαιτεῖται μία οἰκογένεια ὅπου ὁ ἀνὴρ καὶ ἡ γυνὴ ζοῦν ἁρμονικῶς, ὡς ἓν σῶμα, μία σάρξ, μία ψυχή, ὑποτασσόμενοι ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον.  

Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι πάντες οἱ πνευματικοὶ καὶ ἐκκλησιαστικοὶ ἡγέται, ὡς ἄλλοι ἀγραυλοῦντες ποιμένες, ἀλλὰ καὶ οἱ ἰθύνοντες τὰ τοῦ κόσμου, γνωρίζουν καὶ ἀποδέχονται τὴν θείαν ἀλήθειαν καὶ πραγματικότητα ταύτην, τὴν ὁποίαν διακηρύττομεν ἀπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ κατὰ τὰ ἐφετεινὰ Χριστούγεννα. Πάντες ὀφείλομεν νὰ ἐνθαρρύνωμεν τὴν δημιουργίαν καὶ τὴν λειτουργίαν τῶν φυσιολογικῶν οἰκογενειῶν διὰ νὰ ἀναπαράγουν ὑγιεῖς ψυχικῶς καὶ χαρούμενους πολίτας, πλήρεις αἰσθημάτων ἀσφαλείας, στηριζομένους εἰς τὸ αἴσθημα τῆς προστασίας τοῦ ἰσχυροῦ καὶ προστατεύοντος πατρὸς καὶ τῆς στοργικῆς καὶ ἀγαπώσης μητρός. Οἰκογενείας, εἰς τὰς ὁποίας θὰ ἀναπαύεται ὁ Θεός. Προσκαλοῦμεν καὶ προτρεπόμεθα ἅπαν τὸ πλήρωμα τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας ὅπως πολιτευόμενον ἀξίως τῆς ἧς ἐκλήθη κλήσεως πράττῃ πᾶν τὸ δυνατὸν διὰ τὴν στήριξιν τοῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογενείας.

Ἀδελφοί, «ἡ νύξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἥμερα ἤγγικεν» (Ρωμ. ιγ΄ 12). Ἤδη οἱ ποιμένες πορεύονται πρὸς τὴν Βηθλεέμ τὸ θαῦμα ἀνακηρύττοντες καὶ προσκαλοῦν ἡμᾶς νὰ τοὺς ἀκολουθήσωμεν, ὡς ἄλλοι «ἀστεροσκόποι μάγοι χαρᾶς πληρούμενοι» (τροπάριον δ΄ ᾠδῆς Ὄρθρου Ἑορτῆς Χριστουγέννων), «δῶρα τίμια» προσάγοντες Αὐτῷ «χρυσὸν δόκιμον, ὡς Βασιλεῖ τῶν αἰώνων, καὶ λίβανον ὡς Θεῷ τῶν ὅλων, ὡς τριημέρῳ δὲ νεκρῷ σμύρναν τῷ ἀθανάτῳ» (Ἀνατολίου, Στιχηρὸν ἰδιόμελον Ἑσπερινοῦ Ἑορτῆς Χριστουγέννων). Δηλαδὴ τὰ δῶρα τῆς ἀγάπης καὶ τῆς πίστεώς μας καὶ τῆς δοκιμῆς μας ὡς χριστιανῶν καὶ μάλιστα ὀρθοδόξων εἰς τὸ ἦθος καὶ τὴν παράδοσιν, τὴν οἰκογενειακήν, τὴν πατερικήν, τὴν ἐκκλησιαστικήν, τὴν ὀρθοπράττουσαν πάντοτε ἀνὰ τοὺς αἰῶνας καὶ συνέχουσαν μέχρι σήμερον τὴν εὐλογημένην κοινωνίαν μας, τῆς ὁποίας κύτταρον κατὰ Θεὸν βιοτῆς καὶ αὐξήσεως εἶναι, ἐπαναλαμβάνομεν, ἡ οἰκογένεια.

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα,

-2013 χρόνια συνεπληρώθησαν ἀπὸ τῆς κατὰ σάρκα Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ˙

-2013 χρόνια καὶ ὁ Χριστός, ὅπως τότε, δὲν παύει νὰ καταδιώκεται ἐν τῷ προσώπῳ τῶν ἀδυνάτων ἀπὸ τὸν Ἡρώδην καὶ τοὺς παντοειδεῖς συγχρόνους Ἡρώδας˙

-2013 χρόνια καὶ ὁ Ἰησοῦς διώκεται εἰς τὰ πρόσωπα τῶν χριστιανῶν ἐν Συρίᾳ      -καὶ ὄχι μόνον˙

-2013 χρόνια καὶ ὁ Χριστὸς φεύγει, ὡς πρόσφυξ μετ᾿ αὐτῶν, ὄχι εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἀλλὰ εἰς τὸν Λίβανον, εἰς τὴν Εὐρώπην, εἰς τὴν Ἀμερικὴν καὶ ἀλλαχοῦ δι᾿ ἀσφάλειαν ἐν τῇ ἀνασφαλείᾳ τοῦ κόσμου˙

-2013 χρόνια καὶ τὸ Παιδίον Ἰησοῦς εἶναι ἀκόμη φυλακισμένον μὲ τοὺς δύο Ἱεράρχας τῆς Συρίας Παῦλον καὶ Ἰωάννην, μὲ τὰς Ὀρθοδόξους μοναχὰς καὶ πολλοὺς ἀκόμη ἀνωνύμους καὶ ἐπωνύμους χριστιανούς˙

-2013 χρόνια καὶ ὁ Χριστὸς σταυρώνεται μαζὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ βασανίζονται καὶ φονεύονται διὰ νὰ μὴ προδώσουν τὴν πίστιν των εἰς Αὐτόν˙

-2013 χρόνια καὶ ὁ Ἰησοῦς φονεύεται καθ᾿ ἡμέραν εἰς τὸ πρόσωπον τῶν χιλιάδων ἐμβρύων, τὰ ὁποῖα οἱ γονεῖς των δὲν ἀφήνουν νὰ γεννηθοῦν˙

-2013 χρόνια καὶ ὁ Χριστὸς ἐμπαίζεται καὶ ὀνειδίζεται εἰς τὸ πρόσωπον τῶν δυστυχισμένων παιδίων, τὰ ὁποῖα ζοῦν ὑπὸ τὴν κρίσιν τῆς οἰκογενείας, τῆς ἀνεχείας, τῆς πτωχείας.

Τὸν πόνον, τὴν θλῖψιν καὶ τὰ παθήματα τῶν ἀνθρώπων ἦλθε καὶ ἔρχεται καὶ κατὰ τὰ ἐφετεινὰ Χριστούγεννα νὰ ἀναλάβῃ ὁ Κύριος, ὁ εἰπών «ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Ματθ. κε΄ 40-41). Δι᾿ αὐτοὺς ἦλθεν ἐκ Παρθένου, δι᾿ αὐτοὺς ἐγένετο ἄνθρωπος, δι᾿ αὐτοὺς ἔπαθεν, ἐσταυρώθη, ἀνέστη. Δι᾿ ἡμᾶς ὅλους, δηλαδή. Ἂς ἄρωμεν, λοιπόν, ἕκαστος ἡμῶν τὸν προσωπικὸν αὐτοῦ σταυρὸν διὰ νὰ εὕρωμεν χάριν καὶ ἔλεον εἰς εὔκαιρον βοήθειαν˙ διὰ νὰ εἶναι «μεθ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός», ὁ τεχθεὶς Ἐμμανουήλ,  Σωτὴρ καὶ Κύριος. Ἀμήν. 

                                                                                                  

Χριστούγεννα ,βιγ΄

+ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος

διάπυρος πρὸς Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν.

------------------------

Ἀναγνωσθήτω ἐπ᾽ ἐκκλησίας κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, μετὰ τὸ Ἱερὸν Εὐαγγέλιον.