Η Αφροδίτη και οι άλλοι

Η Τζίλιαν Μπούρα γεννήθηκε το 1945 στην Μελβούρνη της Αυστραλίας και για αρκετά χρόνια εργάστηκε ως καθηγήτρια αγγλικών σε διάφορα σχολεία της Αυστραλίας. Το 1969 παντρεύτηκε τον  Έλληνα Γεώργιο Μπούρα, ο οποίος ήταν μετανάστης στην Αυστραλία, και έκαναν δύο παιδιά. Το 1980 αποφάσισαν να πάνε στην Ελλάδα για μακροχρόνιες διακοπές, στην γενέτειρα του άντρα της, σ’ ένα χωριό της Πελοποννήσου  και τελικά παρέμειναν για πάντα εκεί. Για την Τζίλιαν η μετανάστευσή της στην Ελλάδα σηματοδότησε πολλά σημαντικά γεγονότα στην ζωή της:  γέννησε το τρίτο παιδί της, τερμάτισε την καριέρα της ως καθηγήτρια αγγλικών και ξεκίνησε την καριέρα της ως συγγραφέα.

Η Τζίλιαν Μπούρα έχει γράψει μυθιστορήματα, παιδικά βιβλία, άρθρα και αυτοβιογραφικά κείμενα. Σχεδόν σε όλα της τα έργα ασχολείται με την διαφορετική κουλτούρα μεταξύ των δύο πολιτισμών: της Αυστραλίας και της Ελλάδας, με την οικογένεια και τους δεσμούς αίματος, με την διαφορά των γενεών, με την δυσκολία που αντιμετώπισε η ίδια στην προσαρμογή της σε μια ξένη χώρα. 

Ένα από τα πιο γνωστά της βιβλία είναι «Η Αφροδίτη και οι άλλοι», το οποίο εκδόθηκε και στην αγγλική αλλά και στην ελληνική γλώσσα το 1994. Η Αφροδίτη είναι η πεθερά της Τζίλιαν, η μητέρα του Γιώργου, είναι μια ηλικιωμένη, αγράμματη γυναίκα του περασμένου αιώνα, σύζυγος ιερέα, γέννημα θρέμα της Πελοποννήσου. Η Τζίλιαν είναι μια μορφωμένη, Αυστραλή με μεταπτυχιακές σπουδές και μοντέρνα ζωή, σύζυγος του Γιώργου. Αρχικά το μόνο κοινό που έχουν αυτές οι δύο γυναίκες είναι ο γιος και ο σύζυγος: ο Γιώργος Μπούρας! Η μία Ελλληνίδα, η άλλη Αυστραλή, η μια αναλφάβητη, η άλλη γραμματιζούμενη, η μια ενεργεί με την δύναμη της συνήθειας και της μακροχρόνιας εμπειρίας, η άλλη με την δύναμη της γνώσης. Και όμως τελικά αποδεικνύεται ότι αυτές οι τόσο -φαινομενικά τουλάχιστον- διαφορετικές γυναίκες, κατά βάθος είναι ίδιες: είναι και οι δύο γυναίκες που θέλουν να προστατεύσουν  την οικογένειά τους, που αγαπούν τους άντρες τους και τα παιδιά τους, που θέλουν μια ομόνοια και μια ηρεμία, μια κοινωνία χωρίς πολέμους και χωρίς αντιπαραθέσεις. Η γυναίκα με το μητρικό της ένστικτο παραμένει η εμβληματική φιγούρα της Εύας, της Εκάβης, της ήρεμης φιγούρας παντού και πάντοτε, αυτής που  θέλει μόνο την συνέχεια της ζωής χωρίς προστριβές, χωρίς ανακατωσούρες.

Η Τζίλιαν λοιπόν μας διηγείται την ιστορία της πεθεράς της, της Αφροδίτης, μιας γυναίκας που έζησε στην Πελοπόννησο του περασμένου αιώνα, έζησε την καταστροφή της Σμύρνης, τους δύο παγκόσμιους πολέμους, την δικτατορία του Μεταξά, την δικτατορία των Συνταγματαρχών, τον εμφύλιο πόλεμο και την μεταπολίτευση.  Η Αφροδίτη έχει στοιχειώδεις γνώσεις και ξέρει μόνο να βάζει την υπογραφή της αλλά η ιστορία και η ανάγκη την έχει μάθει να είναι σοφή και να παίρνει σωστές αποφάσεις. Κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κρύβει μέσα στο σπίτι της τον γιο της γειτόνισσάς της για να μην τον βρει η αντίθετη παράταξη. Η Αφροδίτη δεν ενστερνίζεται καμία παράταξη , ως γυναίκα της εποχής της δεν ασχολείται με τα πολιτικά. Παρ΄ όλα αυτά, κρύβει  τον νεαρό στο σπίτι της, μόνο και μόνο επειδή είναι νεαρός, το ένστικτο της γυναίκας, το ένστιτκτο της μάνας λειτουργεί  υπέροχα στην Αφροδίτη.

Η Τζίλιαν Μπούρα προσπαθώντας να εξηγήσει την διαφορετική προσέγγιση ζωής αλλά και τις διαφορετικές νοοτροπίες αυτής και της πεθεράς της, της Αφροδίτης, κάνει τον διαχωρισμό μεταξύ εγγράματων και προφορικών ανθρώπων. Είναι ένας διαχωρισμός που δεν έκανα ποτέ στην ζωή μου, ίσως επειδή δεν έτυχε ποτέ να τον συναντήσω. Οι αγράμματοι άνθρωποι είναι οι προφορικοί άνθρωποι και οι μορφωμένοι άνθρωποι είναι οι εγγράματοι. Η Αφροδίτη επισκέπτεται το ζευγάρι στην Αυστραλία, όλοι μαζί βλέπουν τηλεόραση, τα προγράμματα είναι σε ξένες γλώσσες, η Αφροδίτη δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι γίνεται, δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν και άλλες γλώσσες εκτός από τα ελληνικά. Όπως λέει  η Τζίλιαν: «Για τους εγγράματους ανθρώπους ένα βιβλίο ή το γράψιμο διατηρεί τη στιγμή, για τους προφορικούς ανθρώπους είναι η μνήμη που καταχωρεί, καταγράφει, αναγνωρίζει και θυμάται τη στιγμή.»

Η Αφροδίτη είναι μια αναλφάβητη γυναίκα της εποχής της, παντρεύεται τον ιερέα του χωριού και κάνουν πολλά παιδιά. Συντηρεί το νοικοκυριό της, καλλιεργεί τα φυτά, βόσκει τα πρόβατα. Είναι ικανή για χίλια δυο πράγματα. Η Τζίλιαν δεν ξέρει να κάνει αγροτικές δουλειές, δεν ξέρει να ξεγεννά τα ζώα, ξέρει όμως και αυτή να αγαπά την οικογένειά της, ξέρει να είναι πιστή και να αγαπά. Τελικά ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις δυο γυναίκες; Ποια η διαφορά ανάμεσα στον προφορικό και στον εγγράματο άνθρωπο; Όπως λέει και η Τζίλιαν, όταν ο προφορικός άνθρωπος γίνεται εγγράματος χάνει την σχέση του με τον φυσικό κόσμο. Αυτή η θυσία είναι σαν θάνατος.  Αλλά και η εγγράματη ζωή είναι ένα είδος νέας γέννησης.     

Εύη Ρούτουλα