Τέτοιες μέρες γιορτῶν ἦταν καί τότε...

Στόν π. Νεκτάριο Μαμαλοῦγκο, ἀνοιχτή εὐχαριστία καί τιμή

Καταφεύγω καί πάλι στόν πάντα ἐπίκαιρο καί οὐδέποτε δαπανώμενο Ἀλέξανδρο Παπαδιαμάντη καί μάλιστα, γιά νά κατατοπίσω καλύτερα τόν ἀναγνώστη μου, στό τρυφερό καί νοσταλγικό του διήγημα, «Ὁλόγυρα στή λίμνη».

«Ἐκεῖ, ὄπισθεν τῶν θάμνων τοῦ φράκτου, ἐν μέσῳ τῶν χωραφίων,〈τῶν〉ἀμπέλων καί τοῦ αἰγιαλοῦ, ὅπου ὄχι σπανίως ἡ μέν θάλασσα ἐπάτει καί ἀφωμοίου τό ἥμισυ κήπου ἢ ἀγροῦ μέ συκᾶς, μηλέας καί ἀπιδέας, οἱ δέ διαβάται ἔκαμναν δρόμον τό ἄλλο ἥμισυ τοῦ αὐτοῦ κήπου ἢ ἀγροῦ (καί οἱ εὐτυχεῖς ἰδιοκτῆται εἰς ποῖον νά προσκλαυθῶσιν;) ἤκουες πολλάκις τήν ἑσπέραν περί τό λυκόφως, ἐνῷ οἱ ναυπηγοί φορτωμένοι τά ζεμπίλια μέ τά σιδερικά των ἐπέστρεφαν εἰς τήν πολίχνην, ἤκουες, μεταξύ δύο ἢ τριῶν μαραγκῶν, μετρούντων τάς ἡμέρας ἑωσοῦ ἔλθῃ ἡ πρώτη Κυριακή, κατόπιν τῆς ὁποίας εἵποντο κατά σειράν τρεῖς ἢ τέσσαρες ἑορταί (τῶν Κορυφαίων Ἀποστόλων, τῶν Δώδεκα, τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων καί τῆς Ἁγίας Ἐσθῆτος), καί ἀναλογιζομένων μετά προαπολαύσεως μελλούσης μακαριότητος ὅτι θά ἔπλεον ὅσον οὔπω ἀντικρύ, εἰς τήν ἀνατολικήν νῆσον, τήν κρατοῦσαν δέσμια πανταχόσε τῆς γῆς ὅλα τά τέκνα της μέ ἀόρατον συμπαθές νῆμα πόθου καί νοσταλγίας, θά ἔπλεον ὅλοι στοιβαζόμενοι εἰς δύο μεγάλας ὁλκάδας, ἔργα τῶν χειρῶν των, ὅπως ἐπί τετραήμερον ἑορτάσωσιν· ἤκουες, λέγω, διάλογον οἷος ὁ ἑξῆς:

― Νά, κοντεύουμε τώρα, Νταντή…

― Ἀργοῦμε ἀκόμα, Μπεφάνη…

― Τί λές, βρέ Νταντή;… Δευτέρα πέρασε, Τρίτ᾿ Τετράδ᾿ μιά, Πέφτ᾿ Παρασκευή δυό, Σαββάτο, πρῶτα ὁ Θεός, εἴμαστε πέρα».

Γιά ὅσους δέν κατάλαβαν ἐδῶ ὁ Ππδ. κάνει λόγο γιά Σκοπελίτες καραβομαραγκούς πού δούλευαν τότε στή Σκιάθο, στόν περίφημο ταρνανά της, πού σήμερα δέν ὑπάρχει πιά. Καί εἶναι βεβαιωμένο ἱστορικά αὐτό πού ἀναφέρει ὁ Σκιαθίτης λόγιος, ὅπως εἶναι βεβαιωμένη κι ἡ νοσταλγία κι ἡ ἀγάπη πού τρέφανε οἱ παλιότεροι Σκοπέλίτες γιά τό «Σκοπελάκι τους», ἀρετές πού σήμερα ὅλο καί χάνονται μέσα στή δύνη τῆς λεγόμενης «πολυπολιτισμικότητας καί τοῦ προοδευτισμοῦ» -λές κι ἐκεῖνοι πού ἀγράμματοι ὄντες παίρνανε τό στραβόξυλο καί τό βουβό καί τά μεταμόρφωναν σέ γερά σκαριά, πού φτάνανε καί πού δέ φτάνανε, δέν ἦσαν προοδευτικοί.

Ὅμως ἐκεῖνοι εἶχαν κατά νοῦ καί κάτι ἄλλο: τήν τιμή στίς ἐκκλησιαστικές γιορτές, στίς ὁποῖες σκεπάρνι καί πριόνι δέ πιάνανε, γιατί ἔπρεπε νά τιμήσουν τούς Ἁγίους, νά χαροῦν στίς καλές αὐτές τίς μέρες μέ τούς δικούς τους σέ κάποιο πανηγύρι. Καί δόξα τό Θεό πανηγύρια ἡ Σκόπελος κι ἄν εἶχε... Νά οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι στό Βράχο τῆς Ρίζαινας, νά οἱ Ἅγιοι Ἀνάργυροι στοῦ Πρασσᾶ τό Ρέμα, στό Κλήμα, στό Ποτάμι, νά οἱ Παναΐτσες (οἱ ναοί πού γιόρταζαν δηλ. στίς 2 Ἰουλίου) τόσο στό Στάφυλο, ὅσο στό Ποτάμι κ.λ.π....

Ὁ Ππδ. εἶναι πηγή ἀνεξάντλητη. Καί τό πιό σπουδαῖο εἶναι,  πώς τά ὅσα μᾶς προσφέρει, δέν τά ἔχουμε ἐκτιμήσει ὅσο πρέπει, μέ λίγα λόγια δέ σκύβουμε πάνω τους νά ἐξετάσουμε μέ προσοχή τή συμπεριφορά καί τόν ψυχισμό ἐκεῖνων τῶν ἀγράμματων, ὡστόσο σοφῶν καί νοικοκυρεμένων προγόνων μας, πού μᾶς ἄφησαν μιά μεγάλη κληρονομιά: τήν ἀμείωτη ἀγάπη στήν πατρίδα καί τόν σεβασμό στήν πίστη τῶν πατέρων τους.

Ἄλλο ἕνα μάθημα ἀπό τόν Παπαδιαμάντη, λοιπόν.

π. Κων. Ν. Καλλιανός

Η εβδομάδα του «Φ»

Το γράμμα «Φ», ένα πολύ όμορφο στην όψη γράμμα, είναι αρκετά δημοφιλές μέσα στο πλαίσιο του σχολείου, μάλιστα δε στο νηπιαγωγείο. Ειδικά για τα νήπια έχει πλασθεί ένα εύηχο ποίημα, με λέξεις που αρχίζουν με το «Φ», το οποίο έχει ως εξής: «Εκεί στο φάρο τον ψηλό, / ζει φαντασματάκι τόσο δα μικρό. / Σαν το φθινόπωρο έρθει / και πέσουν των δένδρων τα φύλλα, / φόβος το πιάνει μην έρθει φουρτούνα. / Ονειρεύεται τότε πως έχει φτερά, / φορτώνει στη φαρέτρα / φυστίκια και φουντούκια λαχταριστά / και φεύγει με τον φίλο του / το σαλιγκάρι, / ταξίδι να πάει στο φωτεινό φεγγάρι».

ΦΑΕΣΦΟΡΟΣ! Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής που χρησιμοποίησα στην πρώτη μου ποιητική ανθολογία (2009) το επίθετο Φαεσφόρος στον τίτλο της. Ολόκληρος ο τίτλος της ανθολογίας: «Φαεσφόρος Αίνος»: Το τραγούδι δηλαδή που φέρνει φως. Τί άλλο άραγε είναι η ποίηση!

Για την λαμπροφόρο Ανάσταση του Χριστού μας ο Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Αὕτη ἡ τῆς ἁγίας Κυριακῆς λαμπρά και Φαεσφόρος ἡμέρα, ἐν ᾗ τό ἄκτιστον φῶς σωματικῶς ἐκ τοῦ τάφου πρόεισιν...»!

Στον περίφημο Ύμνο της Περσεφόνης, που αποτελεί μέρος των αρχαίων ελληνικών Ορφικών Ύμνων διαβάζουμε και την εξής ενδιαφέρουσα φράση: «Ωρών συμπαίκτειρα Φαεσφόρος αγλαόμορφε, σεμνή παντοκράτειρα κόρη»!

ΦΙΛΟΤΙΜΟ! Ένας αρχαίος ελληνικός, μα εξαιρετικά δυσκολομετάφραστος σήμερα, όρος, που υπογραμμίζει με έμφαση το συναίσθημα της τιμής και της αξιοπρέπειας στη ζωή των ανθρώπων. Αναφέρεται φυσικά σε πράξεις και ενέργειες κι όχι απλά σε θεωρητικές στάσεις.

Ο παππούς μας Βακχυλίδης, που έζησε 600 χρόνια π.Χ., και ήταν συγγραφέας και λυρικός ποιητής, αναφέρει χαρακτηριστικά πως «Η Φιλοτιμία είναι η βάση όλων των αρετών του ανθρώπου»! Πόσο δίκιο πραγματικά έχει!

Εμείς οι Έλληνες θεωρούμε πως το Φιλότιμο είναι καθαρά ελληνική υπόθεση. Δεν είναι βέβαια έτσι. Για του λόγου το αληθές, ας δούμε τι λέει ο Ιβάν Σεργκέγεβιτς Τουργκένιεφ, Ρώσος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας του 19^ου αι.: «Ο άνθρωπος χωρίς Φιλότιμο είναι τιποτένιος. Το Φιλότιμο είναι εκείνος ο μοχλός με τον οποίο μπορεί κανείς να μετατοπίσει τη γη»!

ΦΙΛΙΑ! Η ουσία της σπουδαίας αυτής έννοιας είναι η σχέση με τον Άλλον, η κοινωνικότητα και η υπέρβαση της μοναξιάς! Η Φιλία είναι θησαυρός και ως εκ τούτου έχει ανεκτίμητη αξία, εφόσον καλλιεργεί τα ανώτερα συναισθήματα της ανιδιοτέλειας και της αυτοθυσίας.

Ένας Πέρσης άρχοντας έπεσε σε δυσμένεια κι εξορίσθηκε από τον τόπο του. Πήγε τότε στην Αθήνα, γνωρίσθηκε με τον μεγάλο ποιητή Ευριπίδη και συνδέθηκε μαζί του με αδελφική Φιλία. Έλεγε δε: «Έχασα δόξα και πλούτη, αλλά σε αντάλλαγμα απέκτησα ένα πολύτιμο φίλο. Αυτό μου υπεραρκεί»!

Ο Μέγας Φώτιος προτείνει σχετικά με το θέμα μας: «Να μη συνάπτεις γρήγορα Φιλία... Να μη ζητάς από τους φίλους να ακούς τα ευχάριστα, αλλά μάλλον τα αληθινά... Ως φίλους να έχεις εκείνους οι οποίοι πάντοτε διατήρησαν ειλικρινή Φιλία προς άλλους και ούτε τους είδαν με μάτι ζηλοτυπίας όταν ήσαν ευτυχείς, ούτε έδειξαν γι’ αυτούς αδιαφορία όταν είχαν ατυχίες».

ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ! Η ετυμολογική ανάλυση του όρου παραπέμπει στην αγάπη του ξένου, δηλαδή στην υποδοχή και προσφορά διευκολύνσεων στον επισκέπτη. Θεωρείται δε ως βασική κοινωνική αρετή.

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν καθιερώσει τη Φιλοξενία ως θεσμό της κοινωνίας τους. Μάλιστα στον πατέρα των θεών Δία αποδίδονταν ειδικός τίτλος, «Ξένιος Ζευς», που υπογράμμιζε την υψηλή του προστασία στον εν λόγω θεσμό.

Στη χριστιανική εποχή έχουμε πολλά περιστατικά που αποδεικνύουν ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Άγιος Σπυρίδωνας, έφθαναν ακόμα και στη διακοπή της νηστείας για να τιμήσουν απλόχερα τον φιλοξενούμενο. Στον Αββά Μωϋσή δε, ο οποίος κατέλυσε τη νηστεία προσφέροντας φακές σε επισκέπτες του μοναχούς από την Αίγυπτο, οι άλλοι πατέρες τον τίμησαν με τα εξής λόγια: «Εύγε, γιατί παρέβηκες μεν την εντολή των ανθρώπων, φύλαξες όμως την εντολή του Θεού»!

ΦΩΣ! Δεν είναι εύκολο να ασχοληθεί κανείς με το Φως, όχι γιατί δεν έχει τι να πει, αλλά γιατί δεν ξέρει τι να πρωτοπεί. Να μιλήσει για την ανατολή, ή για το ηλιοβασίλεμα, για τον ήλιο ή το φεγγάρι, για τη φύση ή για το πνεύμα...

Από καλλιτεχνικής πλευράς έχουμε το Φως που καταυγάζει τους πίνακες της φύσης και της ζωής. Που δίνει έμφαση στη δημιουργία του ανθρώπου και στην ποίηση. Έτσι, ακούμε τον άξιο ποιητή (Παναγιώτη Καποδίστρια) να μας προτρέπει: «Μην αντιμιλάς στο Φως / άσ’ το να σε διαλύσει»!

Εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουμε βέβαια το Φως Χριστού, που φαίνει πάσι! Τον Ήλιο της Δικαιοσύνης που πλημυρίζει με το άπλετο Φως Του τη ζωή και την καθημερινή βιοτή των ανθρώπων, αρκεί να είμαστε δεχτικοί της χάριτός Του!

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ! Όχι μόνο γιατί είναι η αγαπημένη μας εποχή, πλουσιότατη σε πανέμορφα χρώματα και γεμάτη από φύλλα δένδρων, που κινούνται με μια δική τους λογική, πέρα - δώθε, και εισβάλλουν όπου δει!

Ίσως όχι γι’ αυτό κυρίως! Αλλά βασικά για το λόγο ότι ο καιρός μας στο Λονδίνο είναι μάλλον ένα διαρκές Φθινόπωρο, με τους πολυποίκιλους χρωματισμούς, τα συνεχή πρωτοβρόχια, την αίσθηση ότι το καλοκαίρι «σκοτώνεται» ακόμα και στην καρδιά του υποτιθέμενου θέρους και τη μόνιμη μουντάδα, μέσα κι έξω! Για τούτο κι εμείς σήμερα υμνούμε αυτή την όμορφη, πολύχρωμη και  πολύχρυση εποχή, που μας συνοδεύει μόνιμα.

Το Φθινόπωρο είναι η εποχή μου! Είναι τόπος μνήμης και μνημοσύνης! Είναι η αφετηρία της δημιουργικής εσωστρέφειας και η έναρξη του αγώνα με γνώμονα την επιτυχία στο γολγοθά του χειμώνα. Κι όποιος αντέξει!

ΦΑΝΑΡΙ! Εκτός των άλλων ερμηνειών που έχει ο όρος αυτός (λυχνία, φωτεινή σήμανση δρόμου, φάρος κ.ά.), εκείνη που ενδιαφέρει και συγκινεί περισσότερο εμάς τους Έλληνες Ορθοδόξους, είναι η αναφορά στην ομώνυμη συνοικία της Βασιλεύουσας Πόλης, στην οποία βρίσκεται η σεπτή έδρα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, της Μητρός Εκκλησίας!

Σήμερα η κατάσταση του Φαναρίου είναι διαφορετική από εκείνη που γνωρίζουμε από τα προηγούμενα ιστορικά χρόνια. Εμείς όμως κρατούμε βαθιά στην ψυχή το γεγονός ότι εκεί υπήρξε και αναπτύχθηκε μια από τις πιο φημισμένες ελληνικές συνοικίες σε όλη την ιστορία του Ελληνισμού, όπου είχαν εγκατασταθεί Έλληνες άρχοντες και λόγιοι, γνωστοί με την προσωνυμία Φαναριώτες.

Για τον Οικουμενικό Ελληνισμό και την Αγία Ορθοδοξία το Φανάρι είναι και θα παραμένει πάντα αιώνιο σύμβολο ζωής και αντίστασης στο σκοτάδι και τη φθορά. Ως τέτοιο, και στο βαθμό που μας αφορά, θα το κρατάμε πάντοτε αναμμένο και θαλερό!

Πίστη και Λογική

O Διευθυντής Σπουδών του Ινστιτούτου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Κέϊμπριτζ Δρ. Χριστοφόρος Schneider θα είναι σήμερα ο ομιλητής στη μηνιαία Ημέρα Κοινοτικών Διαλέξεων του Ινστιτούτου. Το θέμα της Ημέρας είναι: «Προς μια Ορθόδοξη Κατανόηση Πίστης και Λογικής - Towards an Orthodox Understanding of Faith and Reason».

This Community Lecture Day will look at the relationship between faith and reason. The following questions will be addressed:

Are faith and reason mutually exclusive? Does reason need to be subordinated to faith or vice versa? Or, are faith and reason distinct epistemic sources that are mutually interdependent? The first lecture will give an overview of how the relationship between faith and reason has been conceived in the modern and post-modern era. The second lecture will discuss a number of contemporary Orthodox approaches. How do different Orthodox thinkers interpret the Byzantine heritage? What is the relationship between Orthodox theology and 20th-century philosophy? The lectures have an introductory character and do not presuppose any knowledge about this topic. 

The programme of the Community Lecture Day will be:

10.30-11.00: Welcome coffee

11.00-12.30 - First Lecture: 'Religious Rationalism and Irrationalism'

12.30-14.30: Lunch

14.30-16.00 - Second Lecture: 'Orthodox Approaches to Faith and Reason'

16.00-16.30: Tea

Vespers from 16.30-17.30

Αειφυγία

Από τη στιγμή που άκουσα αυτή τη λέξη, εντυπώθηκε αυτόματα μέσα στη συνείδηση μου σαν κάτι που αναζητούσα από καιρό για να ονοματίσω μια εσωτερική μου ανάγκη.

Ξεμάκρυνε η λέξη μέσα μου από την πρωταρχική της χρήση[1] και πλησίασε το «καρκαβιτσικό» συναίσθημα, όπου ο συγγραφέας επιλέγει αυτή τη λέξη για να περιγράψει την έντονη επιθυμία του για τα ταξίδια τα εντός και τα εκτός. Γιατί πρώτα ταξιδεύει ο νους και μετά το σώμα.

Εδώ βέβαια μπαίνει και ένα ερώτημα. Τι είναι ταξίδι; Υπάρχουν πολλές φορές πολλοί τρόποι για να προσδιορίσεις μια λέξη. Και για να μην απομακρυνόμαστε πολύ από τις διάφορες σημασίες, τόσες όσοι και ο καθένας από εμάς, θα συγκεκριμενοποιήσω τη σκέψη μου. Η αειφυγία, ή αλλιώς η τάση να φεύγουμε συνέχεια και ασταμάτητα, είναι ένα ταξίδι χωρίς πολλές προσδοκίες. Και αυτό, γιατί ξεκινάει από την ανάγκη να φύγουμε από το μικρόκοσμό μας και να ανοίξουμε τους ορίζοντες μας μαθαίνοντας καινούρια πράγματα με καινούριο βλέμμα για να αυτοπροσδιοριστούμε από την αρχή.

Όχι γιατί έτσι πρέπει, αν και μερικές φορές και αυτό μπορεί να συμβεί, αλλά γιατί αναγνωρίζουμε μέσα μας ένα κομμάτι που δε θέλει τη βολή και τη συνήθεια. Που θέλει να βλέπει το ίδιο πράγμα σαν την πρώτη ματιά, τη φρέσκια και την ενθουσιώδη.

Να μη συνηθίζει το βλέμμα για να μη συνηθίζει και η ψυχή.

Είναι μια διαδρομή με διακλαδώσεις. Χωρίς συντονισμένες προσπάθειες και προγραμματισμό. Σα να ακολουθείς μια πορεία που εκείνη ξέρει τι είναι καλύτερο για σένα και αφήνεσαι, πάντα υποψιασμένος και με την ίδια διάθεση να βρεις συγχρόνως το διαφορετικό και το ίδιο. Το διαφορετικό για να το γνωρίσεις και να το ξορκίσεις και το ίδιο για να το μάθεις πάλι αλλά αλλιώτικα.

Όλοι αναζητούμε μιαν ασφάλεια και γι αυτό στο σάκο μας μέσα θα υπάρχει κάτι ολότελα δικό μας, γνώριμο και οικείο. Γιατί πρέπει να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς, ένα σταθερό σημείο για να ακουμπάει η ψυχή και να ξαποσταίνει. Και πάντα θα υπάρχει χώρος για τα καινούρια πράγματα, ακόμα και αν δεν υπάρχουν φωτογραφίες ή ενθύμια. Θα υπάρχει όμως πάντα η μνήμη που έχει μια δική της αυτονομία να κρατάει και να επεξεργάζεται αυτά που έχει ανάγκη.

Ευαγγελία Χελιώτη

Σημείωση ιστολόγου: Με πολλή χαρά ανακοινώνουμε την έναρξη συνεργασίας με την κα. Ευαγγελία Χελιώτη, Φιλόλογο - Καθηγήτρια Ισπανικής Φιλολογίας, κι ευχόμαστε σε όλους καλή ανάγνωση των ωραίων της κειμένων!

---

[1] Αειφυγία (Αρχ.). Ποινή μόνιμης εξορίας, η οποία επιβαλλόταν από τον Άρειο Πάγο σε όσους διέπρατταν σοβαρά αδικήματα.

Συμμετοχή του Ιερού κλήρου στο έργο του Σχολείου

Ευχαριστώ πολύ τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπό μας κ. Γρηγόριο, και τον Συντονιστή των Σχολείων του ΚΕΣ κ. Παναγιώτη Τοφή, για την τιμή που μου κάνετε σήμερα να είμαι ένας από τους ομιλητές του Συνεδρίου. Το θέμα μου είναι: «Συμμετοχή του Ιερού κλήρου στο έργο του Σχολείου».

Ενθυμούμαι παλαιά στο Αναγνωστικό με το οποίο λίγο ως πολύ όλοι μας μάθαμε γράμματα έλεγε:

«Να τος ο παπάς ο καλός παπάς μας έλεγε η μητέρα

Να σας Αγιάσω... Καλό μήνα έλεγε ο παπάς».

Και στην συνέχεια βλέπαμε την φυγούρα του.

Και λίγο πιο κάτω την μικρή Άννα μπροστά στην Εικόνα:

«Ψηλά ήταν η εικόνα

Η εικόνα της Παναγιάς.

Να η Άννα από κάτω,

Κάτω από την εικόνα.

Γονατίζει σιγά-σιγά.

Ύστερα λέει:

          -Άγιος ο θεός...»

Και αμέσως μετά:  Η Οικογένεια,

«Δέτε την οικογένεια

Έτοιμοι όλοι να φάνε.

Να ο πατέρας, η Λόλα,

ο Μίμης, Η Έλλη, η Άννα,

η Γιαγιά κι η μητέρα.

τι μεγάλη οικογένεια!»

Δυστυχώς σήμερα η οικογένεια δεν είναι μεγάλη! Άντε να έχει ένα με δύο παιδιά ή και καθόλου.

Σήμερα στην οικογένεια δεν τρώνε όλοι μαζί. Ο καθένας τρώει μόνος του και κατά το πλείστον μπροστά στην τηλεόραση και όταν με το καλό καθήσουν στο σαλώνι ο καθένας είναι απασχολημένος με την τηλεόραση ή με την έξυπνη συσκευή του (Smart Phone) σερφάρωντας και αγνοώντας οικείο περιβάλλον, σκεφτείτε να ήταν και ξένο το περιβάλλον.

Σήμερα τα παιδιά δεν κάνουν προσευχή στο σπίτι και πολλές φορές δεν γίνετε προσευχή ούτε στο σχολείο και αν γίνει θα την κάνει πιθανά μόνο ένα παιδάκι.

Σήμερα δυστυχώς τα παιδιά δεν βλέπουν καν τον Κληρικό να μπαίνει στα σπίτια.

Εύλογα μαθητής στην ερώτηση για το τι προσφέρει το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας σήμερα στους πιστούς απαντά: «Δεν ξέρω διότι δεν Κοινωνάω και δεν έχω κοινωνήσει ποτέ στην ζωή μου» Αυτή είναι η απάντηση ενός 16χρονου μαθητή!!.

Όπως γνωρίζετε η πίστη μας είναι Παράδοση, είναι συνέχεια, είναι εμπειρία, είναι κοινωνία, είναι μαθητεία, έλξη, κλίση και κλήση όπως λέμε εμείς οι κληρικοί.

Δεν είναι όλα αρνητικά βέβαια στην ζωή μας και αν είναι εμείς θα πρέπει να βλέπουμε και να ακουμπάμε και να αρυώμεθα από τα θετικά και μόνο.

Και όπως λέγει ο Μέγας Βασίλειος σαν άλλες μέλισσες θα πηγαίνουμε στα λουλούδια που έχουν γύρη.

Δίνοντας ευκαιρία στα παιδιά να ονειρευτούν, και να κάνουν, και να δημηουργήσουν τον δικό τους κόσμο, ακούστε τι μου έγραψε μαθητής προχθές στις εξετάσεις του Ιουνίου στο Ελληνικό Γυμνάσιο-Λύκειο που υπηρετώ ως καθηγητής Μουσικής και Θεολόγος. Η ερώτησή μου ήταν «Η Ορθοδοξία στον σύγχρονο κόσμο και στην ενωμένη Ευρώπη»

«Η Λατρεία προς τον Θεό έχει μειωθεί. Η Επίσκεψη στην Εκκλησία ακόμη περισσότερο. Απλά και βασικά δεν υπάρχει πλέον αληθινή πίστη. Πράγμα που είναι όντως θλιβερό επισημαίνει ο μαθητής. Αλλά προσέξτε εμφανίζετε η παρουσία της θρησκείας μέσα από τα ήθη και έθιμα, την εκαπίδευση...και έχει διατειρηθεί η Θρησκεία μας απλά δεν είναι τόσο καλλιεργημένη...» Αυτά είναι που βλέπει και αισθάνεται ένας 15χρονος μαθητής. Και αυτή είναι η πραγματικότητα αγαπητοί μου αδελφοί και σύνεδροι.

Εδώ τώρα καλείτε ο Κληρικός να πάρει την δική του θέση.

Ο κληρικός, πέραν της προσευχής και της άσκησης, είναι υποχρεωμένος να ποιμαίνει και να διδάσκει τόσο τα παιδιά όσο και το πλήρωμα της εκκλησίας, αλλά και όσους δεν ανήκουν σε αυτό.

Συνεπώς η ενεργητική ζωή του ποιμαντικού έργου και της διδασκαλίας είναι πιο χρήσιμη, εφόσον υπηρετεί το κοινό καλό.

Προκειμένου, όμως, να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερα υψηλές απαιτήσεις του έργου του, επιβάλλεται να παρακολουθεί τις εξελίξεις, το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι, ώστε να βρίσκεται διαρκώς σε θέση να απαντά στις προκλήσεις των καιρών.

Η εκκλησία εκ της οντολογικής της διάστασης και του ιστορικού της χρέους δεν μπορεί να μένει ουραγός της σύγχρονης πραγματικότητας, ούτε να απέχει από τη διαμόρφωση των κοινωνικών ρευμάτων.

Το χρέος αυτό βαρύνει πρωτίστως τον κληρικό, ο οποίος δίνει την καθημερινή μάχη στο στίβο της ζωής και όχι αποκλειστικά την ιεραρχία. Η εποχή που ο κληρικός εκμεταλλευόταν το κοινωνικό του κύρος και το σχήμα για να επιβάλλεται έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η κοινωνία αμφισβητεί δομικά κάθε αρχή και θεσμό. Ο κληρικός δεν αρκεί να μπορεί να εκθέτει τις αρχές του δόγματος, αλλά οφείλει να είναι γνώστης των επιστημονικών και πνευματικών εξελίξεων ώστε να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. (1)

Ο κληρικός οφείλει να μην τηρεί αμυντική στάση, υπερασπιζόμενος κεκτημένα. Αντιθέτως, το δέον είναι να αναπτύξει εξωστρέφεια και να πλησιάσει τα παιδιά, που εν προκειμένω μας ενδιαφέρουν, αλλά και όλο τον κόσμο, ομόδοξους ή μη. Ο μεγάλος στόχος, πέρα από την προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας και θαλπωρής, πρέπει να είναι η διεύρυνση του πληρώματος της Εκκλησίας.

Το θεάρεστο αυτό έργο απαιτεί από τον κληρικό να είναι πολύγλωσσος και παιδαγωγός θα έλεγα, και να γνωρίζει εις βάθος τον πολιτισμό και τις ιδέες των ανθρώπων που διαμένουν στην χώρα μας χωρίς να είναι γηγενείς, ακόμα δε περισσότερο εδώ που ζούμε που υπάρχουν όλες οι φυλές της γης και οι γλώσσες. Το πλησίασμα αυτό απαιτεί γνώση των αρχών του διαπολιτισμού, οι οποίες διδάσκονται σήμερα με μεγάλη επιτυχία και δημοφιλία σε πανεπιστημιακά ιδρύματα. 

Η πολυπολιτισμικότητα επιβάλλει επίσης να στηρίξει επαρκώς ο κληρικός τους πιστούς. Ο συγκρητισμός αντιλήψεων και τρόπων ζωής εκτρέφει δυσκολίες και δυσανεξία. Ο κληρικός χρειάζεται να σταθεί στο πλευρό των χριστιανών και να τους συνδράμει στην προσπάθεια εύρεσης ενός modus Vivendi που θα εκφράζει και θα ικανοποιεί τις νέες εξελίξεις.

Οι ραγδαίες αλλαγές με την παγκοσμιοποίηση, την πολυπο­λιτισμικότητα, το μεταναστευτικό πρόβλημα, την οικονομική αλλά και την ηθική και πολιτιστική κρίση που διέρχεται η χώρα μας και η Ευρώπη γενικά αναδεικνύουν την α­­νάγκη επιμόρφωσης των κληρικών.

Οι σύγχρονες ποιμαντικές δραστηριό­τητες δεν μπορεί να περιορισθούν στην προϋπάρχουσα ποιμαντική αγροτικού τύπου. Χρει­ά­ζε­ται επιμόρφωση και εξειδίκευση σε νέες τοποκεντρικές και αστικές ποι­μα­ντικές δομές, τον εθελοντισμό, το κοινωνικό έργο, την ενίσχυση ευπαθών ομάδων, τη γνώση τοπικής ιστορίας

Να μου επιτρέψετε να κλείσω με την σκέψη μιας άλλης μαθήτριάς μου που μου έγραψε απαντώντας στην παραπάνω ερώτηση για την Ορθοδοξία: «Πιστεύω πως η Ορθοδοξία ενώνει τους ανθρώπους».

Αφού λοιπόν είναι έτσι τα πράγματα και χρησιμοποιώντας τον Άγγλο Ιστορικό και διάσημο Βυζαντινολόγο Σερ Στήβεν Ράνσιμαν που έλεγε (διότι εκοιμήθηκε πρόσφατα την 1η Νοεμβρίου 2000) “χαίρομαι με την σκέψη ότι στα επόμενα 100 χρόνια η Ορθοδοξία θα είναι η μόνη ιστορική Εκκλησία που θα υφίσταται”, θα πρέπει να ανασκουμπωθούμε όλοι μας Κλήρος και λαός και ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί, για μία νέα Ορθοδοξία, που όχι μόνο θα υπάρχει ιστορικά αλλά θα φωτίζει και θα αγιάζει παν άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Πρωτοπρεσβύτερος Ιωσήφ Παλιούρας

Ομιλία στο Εκπαιδευτικό Συνέδριο του ΚΕΣ

Λονδίνο, Δεύτερα 22/6/2014 

1. Ηθικά προβλήματα που προκύπτουν από την εξέλιξη της επιστήμης, ιδίως στον τομέα της Βιοηθικής"

Η εισήγηση του Λέκτορος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κου Γεωργίου Στείρη, που παρουσιάστηκε από τον διδάσκοντα της ίδιας σχολής δόκτορα Σωτήριο Φουρνάρο, με θέμα "Ηθικά προβλήματα που προκύπτουν από την εξέλιξη της επιστήμης, ιδίως στον τομέα της Βιοηθικής", στην Γ. Σ. του Ι.Σ.Κ.Ε. στις 25/2/21010.

2. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΟΜΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «Επιμόρφωση, κατάρτιση, ποιμαντική εξειδίκευση και δια βίου εκπαίδευση εν ενεργεία κληρικών και λαϊκών στελεχών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης» Χρόνος υλοποίησης: 30 Μαρτίου – 30 Μαΐου 2014

Εκπαιδευτικό Συνέδριο στα Θυάτειρα

Με την ευκαιρία της επετείου 50 χρόνων από την ίδρυση του Κεντρικού Εκπαιδευτικού Συμβουλίου (Κ.Ε.Σ.) της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 23^η Ιουνίου 2014 στο Λονδίνο το 15^ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο του ΚΕΣ.

Την πρωτοβουλία της οργάνωσης του Συνεδρίου και την προεδρία είχε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Γρηγόριος. Παρευρέθηκε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κυανέων κ. Χρυσόστομος, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τροπαίου κ. Αθανάσιος, πολλοί κληρικοί, εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, έφοροι σχολικών επιτροπών κ.ά.

Το Συνέδριο άνοιξε με προσευχή ο Σεβασμιώτατος Άγιος Θυατείρων. Στη συνέχεια καλωσόρισε ο Συντονιστής του Κ.Ε.Σ. κ. Παναγιώτης Τοφής. Κατόπιν χαιρέτησε τους Συνέδρους ο Θεοφιλέστατος Άγιος Τροπαίου εκ μέρους της φιλοξενούσης Κοινότητας. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από διάφορους εκπαιδευτικούς παράγοντες της Ομογένειας και από τις Προϊστάμενες των Εκπαιδευτικών Αποστολών Ελλάδας κα Βαρβάρα Καμπουρίδη και Κύπρου κα Μαρία Παπαλούκα.

Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Γρηγόριος ομίλησε ως Προέδρος του Κ.Ε.Σ. κάνοντας ιστορική αναδρομή στην ίδρυση, πορεία και προσφορά του εν λόγω Οργανισμού, καθώς επίσης και στο μωσαϊκό των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων της Ομογένειας. Ο Σεβασμιώτατος ανέφερε στην ομιλία του πως το Κ.Ε.Σ. έχει σήμερα υπό την αιγίδα του 54 Σχολεία στη Μεγάλη Βρετανία και Ιρλανδία. Η Αρχιεπισκοπή διακατέχεται από έντονο ενδιαφέρον για την Παιδεία και στηρίζει τα Σχολεία με κάθε δυνατό μέσον. Στόχος είναι η ενδυνάμωση της σχέσης των παιδιών με τη γλώσσα, την πίστη, την παράδοση και τον πολιτισμό μας. Κατέληξε δε με την προτροπή πως, οφείλουμε να μεταδώσουμε στα παιδιά μας τον πόθο για μάθηση, την περηφάνια για την καταγωγή τους και τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, που θα τους καταστήσουν φάρους αρετής στη χώρα που ζούμε.

Κατόπιν άρχισαν οι εργασίες του Συνεδρίου, οι οποίες ήταν χωρισμένες σε δύο μέρη. Το Προεδρείο του πρώτου μέρους αποτελούσαν οι: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας, κα Ρεγγίνα Καρούζου-Φωκά, κα Μάρω Στρούθου, και κ. Μάριος Μηναΐδης.

Οι εισηγήσεις που ακούσθηκαν ήταν οι εξής:

-         Αρχιμ. Βασίλειος Παπαβασιλείου (Γεν. Αρχιερ. Επίτροπος), «Ορθόδοξη Θρησκευτική Κατήχηση και Διδασκαλία των παιδιών». Ο ομιλητής βάσισε την παρουσίασή του σε σκέψεις του Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου. Ανέφερε χαρακτηριστικά πως είναι υποχρέωσή μας να παιδαγωγίσουμε τους νέους εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου. Να διδάξουμε στα παιδιά χριστιανικές αρετές. Το περιεχόμενο της διδασκαλίας πρέπει να είναι η Αγία Γραφή, οι Βίοι Αγίων, τα δόγματα και τα έθιμα της Εκκλησίας.

-         Οικον. Δρ. Σταύρος Σολωμού (Κοινότητα Αγ. Νικολάου, Δυτ. Λονδίνο), «Στενότερος σύνδεσμος οικογένειας και Σχολείου». Ο ομιλητής επεσήμανε πως αντί για λόγια και λογική χρειάζεται οι γονείς να διδάξουν τα παιδιά τους με παράδειγμα ζωής. Η οικογένεια πρέπει να συμμετέχει στη ζωή του Σχολείου.

-         Πρωτοπρ. Ιωσήφ Παλιούρας (Κοινότητα Δώδεκα Αποστόλων), «Συμμετοχή του Ιερού κλήρου στο έργο του Σχολείου» Συγκινητική αναφορά έκανε ο π. Ιωσήφ στο παλιό Αναγνωστικό της Α΄ Δημοτικού, όπου ο Ιερέας είχε κεντρικό ρόλο, στα κείμενα («Να τος ο παπάς, ο καλός παπάς μας») και στις εικόνες. Σήμερα βέβαια έχουμε καινούργια εκπαιδευτικά εργαλεία και δεδομένα. Ο κληρικός πρέπει να αναπτύξει εξωστρέφεια και να πλησιάσει τα παιδιά.

Κατόπιν ακολούθησε συζήτηση, κατά την οποία ο Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας εισηγήθηκε τις παρακάτω σκέψεις:

Βρισκόμαστε ενώπιον καινούργιων δεδομένων και νέου κοινωνικού τοπίου με νέες δημογραφικές πραγματικότητες στην Ομογένεια Μεγ. Βρετανίας, που χαρακτηρίζεται κυρίως από εσωτερικές μετακινήσεις Ομογενών, κι από είσοδο στην Ομογένεια νέων μελών ερχομένων από την Πατρίδα. Οι πραγματικότητες αυτές επηρεάζουν σαφέστατα και την εκπαιδευτική διαδικασία, ειδικά αυτήν που μας αφορά την Παροικιακή μας Εκπαίδευση.

Έτσι, ανάμεσα στους σκοπούς του Συνεδρίου μας απόψε θα πρέπει να είναι και η μελέτη των νέων αυτών δεδομένων, όπως και η πρόβλεψη για το τι θα επακολουθήσει, ώστε να φθάσουμε σε μια όσο γίνεται ασφαλέστερη συναγωγή συμπερασμάτων, αλλά και στη λήψη μέτρων, για την βελτίωση της εκπαιδευτικής μας προσφορά προς την Ομογένεια, η οποία μετα-μορφώνεται συνεχώς.

Προς την κατεύθυνση αυτή έχουμε υποχρέωση να αναπτύξουμε γοργό και τολμηρό βηματισμό, με σκέψη, μελέτη, απόφαση, πρωτοβουλίες και δράσεις. Το μέλλον δεν περιμένει. Εμείς θα εισέλθουμε δυναμικά σ’ αυτό, για να κατακτήσουμε τις νέες κορυφές, από τις οποίες θα ατενίσουμε τον κόσμο με καινούργια ματιά και με αποφασιστική στάση. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε τον πολυπόθητο στόχο, που είναι όχι απλά η διατήρηση και συντήρηση των υπαρχόντων στοιχείων μας, αλλά βασικά η δημιουργία νέου πολιτισμού.

Ακολούθησε το δεύτερο μέρος του Συνεδρίου, στο οποίο το Προεδρείο απετέλεσαν οι: Αρχιμ. Αιμιλιανός Παπαδάκης, κ. Νικόλαος Σκηνίτης, κ. Δημήτριος Αγγελέτος.

Οι εισηγήσεις του μέρους αυτού είχαν ως εξής:

-         κ. Παναγιώτης Τοφής (Συντονιστής του Κ.Ε.Σ.), «Συντονισμός και οργάνωση της λειτουργίας των Σχολείων - Επικοινωνία και υποστήριξη από το Κ.Ε.Σ.»

-         κ. Ιορδάνης Παρασκευόπουλος (Σχολείο «Παναγία η Ελεούσα» Nottingham), «Προσέλκυση περισσοτέρων παιδιών της Ομογένειας στα Ελληνικά Σχολεία - Προτάσεις για ενίσχυση της σχέσης παιδιού-Εκκλησίας-Σχολείου»

-         κα Μαρία Τεμένου (Σχολείο Αγ. Κυρίλλου και Μεθοδίου Mansfield), «Διδακτικό προσωπικό και Σχολικές Επιτροπές»

-         Πρεσβ. Παύλος Γρηγορίου (Κοινότητα Αγ. Ιωάννη Βαπτιστή Βορ. Λονδίνου) και Δρ. Σταυριανή Ιωαννίδου (Σχολείο Αγ. Ελευθερίου Leyton, Ανατ. Λονδίνου), «Καλύτερη χρήση των σύγχρονων μέσων και της ψηφιακής τεχνολογίας»

Μετά το πέρας των εργασιών του Συνεδρίου η φιλοξενούσα Κοινότητα Αποστόλου Βαρνάβα Βορείου Λονδίνου δεξιώθηκε όλους τους Συνέδρους, προσφέροντας γενναιόδωρα νοστιμότατο δείπνο.

π. Α.Δ.Σ.

Πηγή: Ρομφαία

Θερινές καταγραφές

Σήμερα ἡ θάλασσα εἶναι ἀπέναντί σου, ἀλλά καί μακρυά. Τήν κοιτᾶς ἀπ᾿ αὐτό τό γνώριμο τοπίο, πού μεταποιεῖ τό ἀγνάντεμά σου σέ Νοσταλγία· Νοσταλγία χρόνων, τότε πού ἄνθιζε μιά παιδικότητα ὅλο ἀθωότητα καί ὄνειρα. Ἀγνάντευες καί τότε τή θάλασσα, μιά καί τό χωριό ἦταν ὀρεινό καί πάντα κοίταζες νά βρεθεῖ ἡ εὐκαιρία νά πᾶς σιμά της· νά σταθεῖς κοντά στά νοτισμένα φύκια πού μοσχομύριζαν ἀρμύρα, στά βότσαλα πού ξεπλυμένα ἀπ᾿ τό νερό φάνταζαν χλωρά, μόλις κομμένα ἀπό τό Χέρι τῆς Δημιουργίας καί φυσικά στά χιλιοχρονίτικα βράχια πού μέσα στό ἡλιόφως ἔμοιαζαν γιά ἀλλοτινά ὄντα, πετρωμένων γιγάντων ἀπό τόν καιρό τῆς μυθολογίας.

Κι ἐδῶ θυμᾶσαι τήν πρώτη σου ἀπόπειρα νά βρεθεῖς σιμά στή θάλασσα καί νά δεῖς ἐκεῖνο τό περήφανο καΐκι πού ἦταν φουνταρισμένο στό λιμανάκι τῆς "Κώστα" -τίνος ἦταν ἄραγες;- κι ἔμοιαζε μέ παιχνίδι ἀπό μακρυά. Πρέπει νά ἤσουν πέντε-ἕξη χρονῶν, ὅταν μέ τό Δῆμο ξεκινήσατε νά κατεβῆτε στοῦ "Κώστα" περπατώντας ἀπό τό μονοπάτι τό παλιό πού κατέβαινε ἀπ᾿ τῆς θειᾶς  τῆς Βλαχογιάννενας τό σπίτι κι ἔφτανε στό καλτερίμι πού σίμωνε στήν ἀκρογιαλιά. Πόση ἦταν ἡ ὀμορφιά τοῦ φουνταρισμένου καϊκιοῦ, πού τό εἴχατε ἀκριβῶς ἀπό κάτω σας καί τό χαιρόσασταν! Μόνο πού αὐτή ἡ χαρά δέ βάσταξε καί πολύ. Γιατί σᾶς ἀνακάλυψαν οἱ μανάδες σας καί σᾶς γύρισαν πίσω...

Ἀγναντεύεις λοιπόν σήμερα τή θάλασσα· ὅπως τότε καί παρατηρᾶς τά χρώματα: ἀλλοῦ σκοῦρο γαλάζιο, ἀλλοῦ τό γαλάζιο στολισμένο μέ ἀτλάζι, τίς ἡλιαχτίδες, καί παραμέσα λευκογάλαζο. Τότε σεργιάνιζαν πάνω της τά τρεχαντήρια καί οἱ βάρκες, σήμερα τά κότερα κάι τά ταχύπλοα, ποὺ χάνονται μέσα στό φῶς· στό φῶς τό ἐκτυφλωτικό τοῦ Ἑλληνικοῦ καλοκαιριοῦ, ἐνῶ σιμά σου τά τζιτζίκια ἔχουν φτάσει στήν πιό κορυφαία τους στιγμή καθώς ἀδιάκοπα τραγουδοῦν τό καλοκαίρι.

Εἶναι βεβαιωμένο πώς κάτι τέτοιες στιγμές ἀποτελοῦν καί εἶναι τό ἀγκίστρι ἐκεῖνο πού ἀντραβᾶ ἀπό τόν πυθμένα τῆς ψυχῆς σου τό ἄγχος καί τό φαρμάκι τῆς καθημερινότητας... Ἀλήθεια, πόσοι καταλαβαίνουν τίς δωρεές, τίς πλούσιες δωρές τοῦ Θεοῦ πού μᾶς προσφέρονται, τήν κάθε ἐποχή, τήν κάθε μέρα τήν κάθε στιγμή;

(Θερινό Ἡμερολόγιο 1995)

π. Κων. Ν. Καλλιανός