Η εβδομάδα του «Φ»

Το γράμμα «Φ», ένα πολύ όμορφο στην όψη γράμμα, είναι αρκετά δημοφιλές μέσα στο πλαίσιο του σχολείου, μάλιστα δε στο νηπιαγωγείο. Ειδικά για τα νήπια έχει πλασθεί ένα εύηχο ποίημα, με λέξεις που αρχίζουν με το «Φ», το οποίο έχει ως εξής: «Εκεί στο φάρο τον ψηλό, / ζει φαντασματάκι τόσο δα μικρό. / Σαν το φθινόπωρο έρθει / και πέσουν των δένδρων τα φύλλα, / φόβος το πιάνει μην έρθει φουρτούνα. / Ονειρεύεται τότε πως έχει φτερά, / φορτώνει στη φαρέτρα / φυστίκια και φουντούκια λαχταριστά / και φεύγει με τον φίλο του / το σαλιγκάρι, / ταξίδι να πάει στο φωτεινό φεγγάρι».

ΦΑΕΣΦΟΡΟΣ! Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής που χρησιμοποίησα στην πρώτη μου ποιητική ανθολογία (2009) το επίθετο Φαεσφόρος στον τίτλο της. Ολόκληρος ο τίτλος της ανθολογίας: «Φαεσφόρος Αίνος»: Το τραγούδι δηλαδή που φέρνει φως. Τί άλλο άραγε είναι η ποίηση!

Για την λαμπροφόρο Ανάσταση του Χριστού μας ο Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Αὕτη ἡ τῆς ἁγίας Κυριακῆς λαμπρά και Φαεσφόρος ἡμέρα, ἐν ᾗ τό ἄκτιστον φῶς σωματικῶς ἐκ τοῦ τάφου πρόεισιν...»!

Στον περίφημο Ύμνο της Περσεφόνης, που αποτελεί μέρος των αρχαίων ελληνικών Ορφικών Ύμνων διαβάζουμε και την εξής ενδιαφέρουσα φράση: «Ωρών συμπαίκτειρα Φαεσφόρος αγλαόμορφε, σεμνή παντοκράτειρα κόρη»!

ΦΙΛΟΤΙΜΟ! Ένας αρχαίος ελληνικός, μα εξαιρετικά δυσκολομετάφραστος σήμερα, όρος, που υπογραμμίζει με έμφαση το συναίσθημα της τιμής και της αξιοπρέπειας στη ζωή των ανθρώπων. Αναφέρεται φυσικά σε πράξεις και ενέργειες κι όχι απλά σε θεωρητικές στάσεις.

Ο παππούς μας Βακχυλίδης, που έζησε 600 χρόνια π.Χ., και ήταν συγγραφέας και λυρικός ποιητής, αναφέρει χαρακτηριστικά πως «Η Φιλοτιμία είναι η βάση όλων των αρετών του ανθρώπου»! Πόσο δίκιο πραγματικά έχει!

Εμείς οι Έλληνες θεωρούμε πως το Φιλότιμο είναι καθαρά ελληνική υπόθεση. Δεν είναι βέβαια έτσι. Για του λόγου το αληθές, ας δούμε τι λέει ο Ιβάν Σεργκέγεβιτς Τουργκένιεφ, Ρώσος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας του 19^ου αι.: «Ο άνθρωπος χωρίς Φιλότιμο είναι τιποτένιος. Το Φιλότιμο είναι εκείνος ο μοχλός με τον οποίο μπορεί κανείς να μετατοπίσει τη γη»!

ΦΙΛΙΑ! Η ουσία της σπουδαίας αυτής έννοιας είναι η σχέση με τον Άλλον, η κοινωνικότητα και η υπέρβαση της μοναξιάς! Η Φιλία είναι θησαυρός και ως εκ τούτου έχει ανεκτίμητη αξία, εφόσον καλλιεργεί τα ανώτερα συναισθήματα της ανιδιοτέλειας και της αυτοθυσίας.

Ένας Πέρσης άρχοντας έπεσε σε δυσμένεια κι εξορίσθηκε από τον τόπο του. Πήγε τότε στην Αθήνα, γνωρίσθηκε με τον μεγάλο ποιητή Ευριπίδη και συνδέθηκε μαζί του με αδελφική Φιλία. Έλεγε δε: «Έχασα δόξα και πλούτη, αλλά σε αντάλλαγμα απέκτησα ένα πολύτιμο φίλο. Αυτό μου υπεραρκεί»!

Ο Μέγας Φώτιος προτείνει σχετικά με το θέμα μας: «Να μη συνάπτεις γρήγορα Φιλία... Να μη ζητάς από τους φίλους να ακούς τα ευχάριστα, αλλά μάλλον τα αληθινά... Ως φίλους να έχεις εκείνους οι οποίοι πάντοτε διατήρησαν ειλικρινή Φιλία προς άλλους και ούτε τους είδαν με μάτι ζηλοτυπίας όταν ήσαν ευτυχείς, ούτε έδειξαν γι’ αυτούς αδιαφορία όταν είχαν ατυχίες».

ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ! Η ετυμολογική ανάλυση του όρου παραπέμπει στην αγάπη του ξένου, δηλαδή στην υποδοχή και προσφορά διευκολύνσεων στον επισκέπτη. Θεωρείται δε ως βασική κοινωνική αρετή.

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν καθιερώσει τη Φιλοξενία ως θεσμό της κοινωνίας τους. Μάλιστα στον πατέρα των θεών Δία αποδίδονταν ειδικός τίτλος, «Ξένιος Ζευς», που υπογράμμιζε την υψηλή του προστασία στον εν λόγω θεσμό.

Στη χριστιανική εποχή έχουμε πολλά περιστατικά που αποδεικνύουν ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Άγιος Σπυρίδωνας, έφθαναν ακόμα και στη διακοπή της νηστείας για να τιμήσουν απλόχερα τον φιλοξενούμενο. Στον Αββά Μωϋσή δε, ο οποίος κατέλυσε τη νηστεία προσφέροντας φακές σε επισκέπτες του μοναχούς από την Αίγυπτο, οι άλλοι πατέρες τον τίμησαν με τα εξής λόγια: «Εύγε, γιατί παρέβηκες μεν την εντολή των ανθρώπων, φύλαξες όμως την εντολή του Θεού»!

ΦΩΣ! Δεν είναι εύκολο να ασχοληθεί κανείς με το Φως, όχι γιατί δεν έχει τι να πει, αλλά γιατί δεν ξέρει τι να πρωτοπεί. Να μιλήσει για την ανατολή, ή για το ηλιοβασίλεμα, για τον ήλιο ή το φεγγάρι, για τη φύση ή για το πνεύμα...

Από καλλιτεχνικής πλευράς έχουμε το Φως που καταυγάζει τους πίνακες της φύσης και της ζωής. Που δίνει έμφαση στη δημιουργία του ανθρώπου και στην ποίηση. Έτσι, ακούμε τον άξιο ποιητή (Παναγιώτη Καποδίστρια) να μας προτρέπει: «Μην αντιμιλάς στο Φως / άσ’ το να σε διαλύσει»!

Εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουμε βέβαια το Φως Χριστού, που φαίνει πάσι! Τον Ήλιο της Δικαιοσύνης που πλημυρίζει με το άπλετο Φως Του τη ζωή και την καθημερινή βιοτή των ανθρώπων, αρκεί να είμαστε δεχτικοί της χάριτός Του!

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ! Όχι μόνο γιατί είναι η αγαπημένη μας εποχή, πλουσιότατη σε πανέμορφα χρώματα και γεμάτη από φύλλα δένδρων, που κινούνται με μια δική τους λογική, πέρα - δώθε, και εισβάλλουν όπου δει!

Ίσως όχι γι’ αυτό κυρίως! Αλλά βασικά για το λόγο ότι ο καιρός μας στο Λονδίνο είναι μάλλον ένα διαρκές Φθινόπωρο, με τους πολυποίκιλους χρωματισμούς, τα συνεχή πρωτοβρόχια, την αίσθηση ότι το καλοκαίρι «σκοτώνεται» ακόμα και στην καρδιά του υποτιθέμενου θέρους και τη μόνιμη μουντάδα, μέσα κι έξω! Για τούτο κι εμείς σήμερα υμνούμε αυτή την όμορφη, πολύχρωμη και  πολύχρυση εποχή, που μας συνοδεύει μόνιμα.

Το Φθινόπωρο είναι η εποχή μου! Είναι τόπος μνήμης και μνημοσύνης! Είναι η αφετηρία της δημιουργικής εσωστρέφειας και η έναρξη του αγώνα με γνώμονα την επιτυχία στο γολγοθά του χειμώνα. Κι όποιος αντέξει!

ΦΑΝΑΡΙ! Εκτός των άλλων ερμηνειών που έχει ο όρος αυτός (λυχνία, φωτεινή σήμανση δρόμου, φάρος κ.ά.), εκείνη που ενδιαφέρει και συγκινεί περισσότερο εμάς τους Έλληνες Ορθοδόξους, είναι η αναφορά στην ομώνυμη συνοικία της Βασιλεύουσας Πόλης, στην οποία βρίσκεται η σεπτή έδρα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, της Μητρός Εκκλησίας!

Σήμερα η κατάσταση του Φαναρίου είναι διαφορετική από εκείνη που γνωρίζουμε από τα προηγούμενα ιστορικά χρόνια. Εμείς όμως κρατούμε βαθιά στην ψυχή το γεγονός ότι εκεί υπήρξε και αναπτύχθηκε μια από τις πιο φημισμένες ελληνικές συνοικίες σε όλη την ιστορία του Ελληνισμού, όπου είχαν εγκατασταθεί Έλληνες άρχοντες και λόγιοι, γνωστοί με την προσωνυμία Φαναριώτες.

Για τον Οικουμενικό Ελληνισμό και την Αγία Ορθοδοξία το Φανάρι είναι και θα παραμένει πάντα αιώνιο σύμβολο ζωής και αντίστασης στο σκοτάδι και τη φθορά. Ως τέτοιο, και στο βαθμό που μας αφορά, θα το κρατάμε πάντοτε αναμμένο και θαλερό!