Κρατώ την πλάτη μου ίσια

Οδηγός για καλή στάση του σώματος στα παιδιά

Το ανθρώπινο σώμα είναι μια μηχανή, πολύπλοκη κι όμως τέλεια. Αν και τέλειο όμως, σε όλους τους μηχανισμούς του, όπως κάθε άλλη μηχανή, έτσι και το ανθρώπινο σώμα, υπόκειται στη φθορά που μπορεί να προέλθει από μια υπερβολική χρήση όπως και από μια πολύ μειωμένη χρήση. Γι' αυτό απαραίτητη είναι η κίνηση. Η κίνηση οδηγεί σε ένα καλό επίπεδο υγείας, δηλαδή σε μια καλή φόρμα, που δεν έχει καμιά σχέση με τη μυϊκή δύναμη ή την ευκινησία, απαραίτητη όμως, ώστε να δέχεται κάθε κύτταρο του σώματος την τροφή που του είναι χρήσιμη για όλα τα όργανα του σώματος[1].

ΒΛΑΒΕΣ ΑΠΟ ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Η καθιστική ζωή, η έλλειψη άσκησης και η κακή στάση του σώματος έχουν ως συνέπεια σοβαρές βλάβες, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου μπορούν να γίνουν πιο αισθητές. Η αδράνεια προκαλεί μια συνεχή κούραση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ακόμη και το ανέβασμα μιας σκάλας αλλά και απλές κινήσεις της καθημερινής ζωής να γίνονται πολύ κουραστικές που προσπαθούμε να τις αποφύγουμε. Επίσης, είναι κοινά αποδεκτό ότι η καθιστική ζωή αδρανοποιεί το μυϊκό σύστημα, μειώνοντας την αντοχή του, με αποτέλεσμα το ποσοστό του βάρους το οποίο θα έπρεπε να κατανέμεται στους μύες, αναπόφευκτα να μεταφέρεται στα οστά και στους συνδέσμους. Έτσι ως αποτέλεσμα της παρατεταμένης, αλλά κυρίως της λανθασμένης φόρτισης αυτών των ιστών να παρουσιάζεται πόνος. Επιπροσθέτως, εάν το σώμα δεν κινείται εκφυλίζεται: η αναπνοή μειώνεται στο ελάχιστο και, όταν με την παραμικρή προσπάθεια αυξάνει η ζήτηση του οξυγόνου, οι πνεύμονες δεν ανταποκρίνονται. Η καρδιά εξασθενεί και δεν κατορθώνει να ικανοποιήσει απαιτήσεις διαφορετικές από εκείνες της καθιστικής ζωής. Το πεπτικό σύστημα τεμπελιάζει και το συκώτι, υποχρεωμένο να καθαρίσει το αίμα από μια μεγάλη ποσότητα τοξινών, επιβαρύνεται με έναν όγκο εργασίας που δεν κατορθώνει να εκτελέσει. Κατ' αυτόν τον τρόπο ο οργανισμός είναι εκτεθειμένος σε ένα πλήθος διαταραχών και ασθενειών[2].

            Επομένως, όλες οι μορφές φυσικής άσκησης, ρυθμικής ή δυναμικής, όπως π.χ. οι μακρινοί περίπατοι, η κολύμβηση, η ποδηλασία και γενικά όλες οι αθλητικές ασκήσεις συμβάλλουν στη βελτίωση της καρδιοαγγειακής και αναπνευστικής λειτουργίας, την απώλεια βάρους, τον περιορισμό των ορθοπεδικών προβλημάτων, τη μυϊκή ενδυνάμωση και γενικότερα αποτελούν σπουδαίο παράγοντα για τη διατήρηση της καλής υγείας[3].

            Ιδιαίτερα η σωστή στάση του σώματος αποτελεί σημαντική πτυχή της καλής υγείας. Κάνουμε λόγο για σωστή στάση του σώματος όταν διάφορα τμήματος σώματός μας, όπως το κεφάλι, ο λαιμός, το στήθος και η κοιλιά, ισορροπούν κατακόρυφα το ένα πάνω στο άλλο, έτσι ώστε το βάρος να διαβιβάζεται στην λεκάνη και από εκεί στα πόδια με την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια και καταπόνηση των μυών, των τενόντων και των συνδέσμων. Η κακή στάση του σώματος θεωρείται συνήθως πρόβλημα των ενηλίκων, αλλά μπορεί και τα παιδιά να υποφέρουν από τις ίδιες συνέπειες και τους κινδύνους της κακής στάσης του σώματος.

           

ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Tα σημερινά παιδιά λόγω περιορισμένης κίνησης και ελάχιστης άσκησης ενδέχεται να παρουσιάσουν διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα τα οποία, εάν δεν εντοπιστούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές και μη αναστρέψιμες παθήσεις, ιδιαίτερα της σπονδυλικής στήλης. Αρχίζοντας από τη νηπιακή ηλικία, συνιστάμε στους γονείς τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού τους, να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν μαξιλάρι αλλά αντί αυτού μια απλή πετσέτα κάτω από το κεφάλι, η οποία είναι χρήσιμη και για λόγους υγιεινής (ιδρώτας, σιελόρροια). Μετά το δεύτερο έτος της ηλικίας του επιβάλλεται να  χρησιμοποιούν ένα κατάλληλο παιδικό μαξιλάρι[4] - ζωτικής σημασίας -διότι:

1. H σπονδυλική του στήλη και ιδιαίτερα η αυχενική μοίρα έχει αρχίσει να αναπτύσσει το φυσιολογικό της κοίλωμα –λόρδωση– και χρειάζεται ένα μαξιλάρι για να βοηθάει στην διατήρησή του.
2. Ένα κατάλληλο μαξιλάρι δεν του επιτρέπει να κοιμάται μπρούμυτα. Αυτή η θέση είναι παθολογική για τον αυχένα˙ τον στρεσάρει.
3. Βοηθάει το παιδί να αρχίσει να αποκτά σωστές συνήθειες ύπνου.
4. Το σώμα μας έχει μνήμη. Συνεπώς, ό,τι «εικόνες» αποκτά το παιδί από αυτή την ηλικία, θα το ακολουθούν στον ύπνο και στην ενήλικη ζωή.

Μετά τα 5 χρόνια μπορούν να προμηθευτούν ένα κατάλληλο παιδικό, ανατομικό μαξιλαράκι. Καλό είναι να έχει κυματιστό σχήμα, αντίστοιχο της καμπύλης –λόρδωσης του αυχένα από αφρό μνήμης (memory foam) καθώς το συγκεκριμένο υλικό παίρνει το σχήμα της περιοχής, με την οποία έρχεται σε επαφή. Επομένως, η σωστή ανάπτυξη και οι καλές συνήθειες ύπνου αποτελούν μια μορφή επένδυσης για το παιδί.

Στην παιδική ηλικία, εκτός από την καθιστική ζωή, στις αποκλίσεις της σπονδυλικής στήλης ενοχοποιούνται η κακή στάση του σώματος στην καθιστή ή την όρθια θέση (π.χ. στο σχολείο, κατά τη διάρκεια της μελέτης στο σπίτι κ.λπ.), ή άνιση κατανομή του βάρους του σώματος λόγω μονόπλευρης και μακροχρόνιας μεταφοράς φορτίου, το συνεχές τράβηγμα των ώμων προς τα εμπρός και προς τα κάτω, η στάση στο θρανίο με το πηγούνι πεσμένο προς τα εμπρός και να στηρίζεται πάνω στο χέρι ή να κάθεται στην καρέκλα στραβά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

             Η ισορροπημένη εκγύμναση των μυών του κορμού αποτρέπει τις παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης. Επιβάλλεται δηλαδή να εκτελούν μια σειρά ασκήσεων ενδυνάμωσης τόσο των ραχιαίων[5] όσο και των κοιλιακών μυών, ώστε αυτοί να συνεργάζονται αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Ωστόσο, προς αποφυγή πιθανών προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης, καλό είναι τα παιδιά παράλληλα με την άσκηση να υιοθετούν από πολύ νωρίς μια σειρά από συνήθειες ώστε να μην επιβαρύνουν τη σπονδυλική τους στήλη. Για παράδειγμα, όταν μεταφέρουν στο ένα χέρι κάποιο βάρος (π.χ. τη σχολική τσάντα) θα πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να αλλάζουν χέρι. Επίσης, μετά από πολύωρη μελέτη καλό είναι να αναπαύονται για λίγο σε ύπτια θέση (ανάσκελα). Τα χέρια τους θα πρέπει να είναι τεντωμένα δίπλα από το κεφάλι (σε θέση ανάτασης). Επίσης, καλό είναι να τοποθετούν ένα μικρό μαξιλάρι στη μέση.

Οι ορθοσωμικές ασκήσεις επίσης, είναι πολύ καλές για:

• να βελτιώσουν τη δύναμη των μυών,
• να βελτιώσουν τη μυϊκή αντοχή,
• να αναπτύξουν και να διαπλάσουν τους μύες και τους τένοντες,
• να δυναμώσουν το μυοσκελετικό σύστημα.

            Η καθιστή στάση που υιοθετούν τα παιδιά είτε στο σχολείο, είτε μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή[6], είτε ακόμα και στο τραπέζι για φαγητό μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επιβαρυντική τόσο για το θώρακα όσο και τον αυχένα τους[7]. Μια λανθασμένη στάση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα εκτός του μυοσκελετικού και σε άλλα συστήματα του οργανισμού, όπως το αναπνευστικό, το πεπτικό και το κυκλοφορικό σύστημα. Για παράδειγμα, οι κυρτοί ώμοι μειώνουν την ελαστικότητα του θώρακα και έτσι ως συνέπεια ακολουθεί δυσκολία στην αναπνοή. Kάποιες φορές η αναπνοή (κυρίως η βαθιά), ο βήχας, το φτέρνισμα ή η παρατεταμένη παραμονή στην ίδια στάση (όπως για παράδειγμα πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή) μπορεί να αυξήσουν τις ενοχλήσεις αυτές[8]. Ακόμη, οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις στον υπολογιστή καταπονούν τους μυς, τα νεύρα, τους συνδέσμους, τους τένοντες και τους αρθρικούς χόνδρους με αποτέλεσμα με το πέρασμα του χρόνου να αναπτύσσονται[9]:

-          Τενοντίτιδες και τενοντοπάθειες

-          Μυϊκές κράμπες

-          Σπασμοί και θλάσεις

-          Σύνδρομα πίεσης των νεύρων

-          Χονδροπάθειες των αρθρώσεων

Επίσης, παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι η παρατεταμένη καθιστική εργασία, η κακή στάση του σώματος όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν το κινητό ή τον υπολογιστή μπορεί μακροπρόθεσμα να προκαλέσουν προβλήματα[10] :

- στην πλάτη

- στον αυχένα

- στους ώμους

- τη μέση

Συγκεκριμένα, μελέτη που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ καταδεικνύει ότι η οθόνη αφής δεν επιτρέπει στα παιδιά να εξασκήσουν και να αναπτύξουν τους μύες που χρησιμοποιούν για να γράφουν ενώ η απεριόριστη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών ενέχει κινδύνους για την ανάπτυξή τους. Μάλιστα, Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής συνιστά στους γονείς να μην επιτρέπουν τα μικρά παιδιά να είναι εκτεθειμένα στην τεχνολογία για περισσότερες από δύο ώρες κάθε μέρα. Επίσης, η αυξημένη κόπωση των μυών και των συνδέσμων που υποστηρίζουν την πλάτη μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη των ιστών και της σπονδυλικής στήλης.

Στην κακή στάση του σώματος των παιδιών συμβάλλουν επίσης, η βαριά τσάντα, τα παπούτσια που δεν υποστηρίζουν καλά το πόδι, τα δύσκαμπτα ή άβολα κρεβάτια, η κακή διατροφή, οι κακές συνήθειες του ύπνου. Η σχολική τσάντα[11] θα πρέπει από μόνη της να είναι μια ελαφριά κατασκευή, ώστε να μην υπερβαίνει το 10-15% του σωματικού βάρους του παιδιού.  Κι όμως, έχει διαπιστωθεί ότι κατά μέσο όρο μία σχολική τσάντα με το περιεχόμενό της (βιβλία, τετράδια, αθλητικά ρούχα, κλπ.) ζυγίζει κατά μέσο όρο από 5,1 – 6 κιλά.  Π.χ. εάν ένα παιδί ζυγίζει 20-25 κιλά, η τσάντα του δεν μπορεί να είναι πάνω από 2,5 κιλά. Ο Αθανάσιος Μπαδέκας[12], ορθοπεδικός χειρουργός, μιλώντας στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, εξηγεί τι επιπτώσεις έχουν τα σχολικά βάρη στο σώμα των μαθητών: «Σαφώς και το υπερβολικό βάρος των βιβλίων μέσα σε μία σχολική τσάντα μπορεί να δημιουργήσει συμπτώματα όπως οσφυαλγία και σπασμό των ραχιαίων και ιερονωτιαίων μυών της πλάτης. Πρόσφατη έρευνα στο Australian Spine Journal[13] έδειξε ότι: 79,1% των παιδιών παραπονιούνται ότι οι σχολικές τους τσάντες είναι βαριές, 65,7% αισθάνονται κόπωση μεταφέροντάς τες και 46,1% αναφέρουν συμπτώματα οσφυαλγίας.

Υπολογίζεται ότι η πλειονότητα των μαθητών μεταφέρουν την τσάντα τους με λάθος τρόπο. Τα πιο συνηθισμένα λάθη που παρατηρούνται είναι[14]:

1. Η μεταφορά της τσάντας με τον ένα ώμο

2. Η υπερβολική χαλάρωση των ιμάντων εξάρτησης (λουράκια) και η στήριξη της τσάντας στην περιοχή των γλουτών

3. Η υπερβολική σύσφιξη των ιμάντων εξάρτησης

4. Η μη χρησιμοποίηση των εργονομικών χαρακτηριστικών του σακιδίου, εφόσον αυτά προσφέρονται.

Τα 4 βήματα της ασφαλούς χρήσης της σχολικής τσάντας είναι[15]:

1.    Σωστή επιλογή

Διαλέγουμε τη σχολική τσάντα με βάση εργονομικά κριτήρια φροντίζοντας να είναι στο κατάλληλο μέγεθος.

2.    Βάρος Σχολικής τσάντας

Φροντίζουμε ώστε το βάρος να μην ξεπερνά το 10% του σωματικού βάρους. Τοποθετούμε τα μεγάλα και βαριά αντικείμενα κοντά στην πλάτη.

3.    Σωστός τρόπος Άρσης της τσάντας

Λυγίζουμε τα γόνατα και δεν σκύβουμε. Σηκώνουμε την τσάντα και με τα δύο χέρια και την τοποθετούμε στους ώμους.

4.    Σωστή χρήση

Τοποθετούμε την τσάντα και στους 2 ώμους. Χρησιμοποιούμε πάντα το λουράκι μέσης όταν αυτό υπάρχει στην τσάντα.

            Ο φυσίατρος Dr Στέφανο Νεγκρίνι[16], επιστημονικός διευθυντής στο Ιταλικό Επιστημονικό Ινστιτούτο Σπονδυλικής Στήλης (ISICV) προειδοποιεί τα παιδιά και τους εφήβους που περνούν πολλές ώρες καθισμένα (στο σχολείο, στο σπίτι και στο φροντιστήριο) ότι επιβάλλεται να γνωρίζουν ότι πρέπει να αλλάζουν συχνά στάση πραγματοποιώντας μικρά διαλείμματα. Στο δε σπίτι, καλό είναι να μην διαβάζουν αποκλειστικά στο γραφείο τους, αλλά να μελετούν τόσο στον καναπέ όσο και στο κρεβάτι όταν μπορούν. Ακόμη, εκτός από τη βαριά σχολική τσάντα, μία άλλη αιτία της κακής στάσης του σώματος είναι η παχυσαρκία επίσης, καθώς το πρόσθετο βάρος, προσθέτει πίεση στη δομή των οστών των παιδιών.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

            Η πολύωρη παρακολούθηση από τα παιδιά βιντεοπαιχνιδιών στην τηλεόραση ή μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή αλλά και η κακή στάση στο κάθισμα του σχολείου μπορεί να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας. Η κλήση του κεφαλιού προς τα εμπρός, ο λαιμός να προεξέχει και η πλάτη να είναι κυρτή, έχει ως συνέπεια πόνους στην πλάτη. Επιπλέον, στις συνέπειες συμπεριλαμβάνεται: περιορισμένη κίνηση,  μειωμένη ικανότητα των πνευμόνων, κακή λειτουργία του εντέρου, κακή κυκλοφορία του αίματος, χρόνια άλγη, δυσκαμψία των αρθρώσεων, κακές συνήθειες ύπνου.

            Εάν όλα αυτά δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, είναι δυνατό να οδηγήσουν σε παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης όπως, σκολίωση, κύφωση, λόρδωση τα οποία συνοδεύονται από πόνο και ακολουθούν το παιδί μετέπειτα τόσο στην εφηβική όσο και στην ενήλικη ζωή του.

ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΡΑΦΗ

            Η γραφή είναι μια από τις σημαντικότερες δεξιότητες που αποκτούν τα παιδιά καθ’ όλη τη διάρκεια των σχολικών τους χρόνων. Είναι μια πολύπλοκη σχολική δραστηριότητα που απαιτεί τη σύνθεση και ολοκλήρωση των οπτικών, κινητικών, αισθητηριακών και αντιληπτικών καναλιών. Όταν οι γραφοκινητικές δεξιότητες είναι ανεπαρκείς τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με μια πληθώρα δυσμενών συνεπειών τόσο στην ακαδημαϊκή τους επίδοση όσο και στις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις με αποτέλεσμα να μειώνεται η επιτυχής συμμετοχή τους στα σχολικά, καθημερινά τους έργα.

Η σωστή στάση του σώματος κατά τη γραφή θα πρέπει να είναι[17]:

- Κορμός ευθύγραμμος και η πλάτη να ακουμπάει καλά πίσω στην καρέκλα χωρίς να «βουλιάζουμε» μέσα στο κάθισμα.

- Για να αποφευχθούν μελλοντικά προβλήματα ελέγχουμε το κάθισμα του παιδιού να έχει το κατάλληλο ύψος. Το βάρος θα πρέπει να μοιράζεται στα ισχία, τα οποία πρέπει να βρίσκονται σε κάμψη 90ο  όπως επίσης και τα γόνατα (λυγισμένα) και οι ποδοκνημικές αρθρώσεις, τα πόδια σταθερά και αμετακίνητα στο πάτωμα παρέχοντας, έτσι, στήριξη στις μετακινήσεις βάρους και στις ρυθμίσεις της στάσης του σώματος καθώς γράφει.

Όσον αφορά τα χέρια[18]:

-          Οι αγκώνες των χεριών πρέπει να είναι τοποθετημένοι κοντά στο σώμα και με ανοικτή γωνία, για να επιτρέπουν την κατάλληλη κυκλοφορία προς τα χέρια.

-          Οι βραχίονες πρέπει να είναι σχεδόν κάθετοι προς το έδαφος.

-          Οι καρποί πρέπει να είναι σε ευθεία θέση χωρίς κάμψη.

-          Το ποντίκι του υπολογιστή να ταιριάζει στο μέγεθος του χεριού και να είναι όσο πιο επίπεδα γίνεται, ώστε να αποφεύγεται η μεγάλη κάμψη του καρπού.

            Οι πιο συνηθισμένες μυοσκελετικές παθήσεις της προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας είναι η κύφωση από κακή στάση του κορμού και η νεανική κύφωση ή αλλιώς πάθηση του Scheuermann[19] και η σκολίωση.

            Ως κύφωση[20] ορίζεται η υπερβολικά αυξημένη καμπυλότητα της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Αρχικά μπορεί να παρουσιαστεί κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να εκδηλωθεί περισσότερο με τη σκελετική ωρίμανση, με μεγαλύτερο βαθμό ανάπτυξής της κατά την εφηβεία. Η «χαλαρή» κύφωση, στην οποία δε συνυπάρχει πρόβλημα στους σπονδύλους απαντάται συχνότερα στα κορίτσια και πολλές φορές συνυπάρχει με το αίσθημα «ντροπής» για την ανάπτυξη του στήθους[21] και σπάνια προκαλεί πόνο. Με την σωστή γύμναση του παιδιού και με την πάροδο του χρόνου, καθώς το παιδί μεγαλώνει, η κύφωση βελτιώνεται στα φυσιολογικά όρια[22]. Προκαλείται λόγω αδυναμίας των μυών και συνδέσμων της ραχιαίας επιφάνειας του κορμού. Το αποτέλεσμα της κακής στάσης επιφέρει συνήθως πόνο και μυϊκή κόπωση. Σπάνια προκαλεί μόνιμες παραμορφώσεις στους σπονδύλους και δεν οδηγεί σε σοβαρή μορφή καμπυλότητας της σπονδυλικής στήλης ή σε άλλες διαταραχές όπως νευρολογικές, καρδιακές και αναπνευστικές. Η πιο σπάνια μορφή κύφωσης αποτελεί η εκ γενετής η οποία προκύπτει από διαταραχές της ομαλής ανατομικής ανάπτυξης των σπονδύλων κατά την εμβρυακή ζωή.

            Όσον αφορά τη θεραπευτική προσέγγιση η κύφωση λόγω κακής στάσης αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά με φυσικοθεραπεία στοχευμένη στην ενίσχυση του μυϊκού συστήματος, τη διόρθωση της στάσης του σώματος και την αναλγησία της περιοχής. Ήπια αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη επίσης έχουν κάποια επίδραση στην αντιμετώπιση του πόνου. Η χειρουργική αντιμετώπιση σπάνια αποτελεί θεραπεία εκλογής.

            Όσον αφορά την πρόληψη είναι φρόνιμο οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί[23]:

- Να επισκέπτονται τον παιδίατρο για προληπτικό έλεγχο και για πιο συχνό έλεγχο τον ορθοπεδικό, εάν υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια. Eπιπλέον, ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο σχολείο καλό είναι, να ελέγχει περιοδικά όλα τα παιδιά για προβλήματα της σπονδυλικής στήλης.

- Να παρατηρούν πώς περπατάει ένα παιδί, πώς κάθεται όταν διαβάζει ή παίζει. Eάν καμπουριάζει, να το ρωτούν γιατί το κάνει. Aν δεν συνειδητοποιεί ότι το κάνει και, επιπλέον, να δουν εάν δεν μπορεί να διορθώσει τη στάση του ή εάν παραπονιέται για πόνο στην πλάτη του.

- Να ελέγχουν το φωτισμό στο δωμάτιό του, να τον δυναμώνουν αν είναι χαμηλός, ή να ελέγχουν την όρασή του σε έναν οφθαλμίατρο, για να αντιμετωπίσουν τυχόν μυωπία που μπορεί να έχει. Πιθανώς με αυτό τον τρόπο να διορθώσει τη στάση που κάθεται.

            Ως σκολίωση ορίζεται η πλάγια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης στη θωρακική και οσφυϊκή μοίρα με ταυτόχρονη στροφή ενός ή περισσοτέρων σπονδύλων προς την κυρτή πλευρά.

            Τα αίτια[24] της σκολίωσης είναι άγνωστα. Εμφανίζεται κυρίως στα κορίτσια (70-80%) στην προεφηβική ηλικία λόγω της γρήγορης ανάπτυξης. Ένα μικρό ποσοστό 10% μπορεί να αποδοθεί σε τραύμα, φλεγμονή, όγκο ή ρευματικό νόσημα. Σπάνια εμφανίζεται σε βρεφική ηλικία (συγγενής σκολίωση).

            H αντιμετώπιση της σκολίωσης[25] εξαρτάται από το αίτιο της εμφάνισής της, την ηλικία του ασθενή και το μέγεθος της απόκλισης της σπονδυλικής στήλης. Η έγκαιρη πρόληψη της επιδείνωσης της σκολίωσης περιλαμβάνει τον τακτικό ακτινολογικό έλεγχο ατόμων σχολικής ηλικίας. H πρώτη εξέταση του παιδιού γίνεται από τον παιδίατρο στη βρεφική ηλικία για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ελλιπούς ανάπτυξης της σπονδυλικής στήλης. Tα επόμενα χρόνια ο παιδίατρος θα πρέπει να το εξετάζει στο πλαίσιο ενός γενικότερου τακτικού ελέγχου και αν διαπιστώσει κάποιο πρόβλημα, να το παραπέμψει σε έναν ορθοπεδικό.

            Όταν η σκολίωση είναι σε αρχικό στάδιο, η αντιμετώπισή της περιορίζεται συνήθως σε κινησιοθεραπεία και επανεξέταση κάθε 4-6 μήνες. Όλες οι παραμορφώσεις δεν επιδεινώνονται, αλλά είναι φρόνιμο οι ασθενείς να επανεξετάζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Σε νεαρά άτομα ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει την εφαρμογή κηδεμόνα. Ο κηδεμόνας ειδικού τύπου εφαρμόζεται σε καθημερινή βάση, για πολλές ώρες[26]. Η χειρουργική αντιμετώπιση απαιτείται σε σοβαρές και επιδεινούμενες παραμορφώσεις ή εάν η συντηρητική αντιμετώπιση δεν επιφέρει αποτέλεσμα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Σε περιπτώσεις ελαφριάς σκολίωσης[27], ειδικά στην εφηβεία, το πρώτο πράγμα που συστήνει ο γιατρός είναι η φυσική άσκηση. Επίσης, μπορεί να προτείνει τη διορθωτική γυμναστική, με ειδικές ασκήσεις που προτείνει κάποιος φυσιοθεραπευτής. Η γυμναστική αυτή έχει σαν στόχο:

- Να διορθώσει τη στάση του σώματος και να βελτιώσει τη σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης

- Να διευκολύνει την αυτόματη διόρθωση της στάσης του σώματος.

Αν ο ασθενής εξοικειωθεί με τις ασκήσεις μπορεί να συνεχίσει μόνος του στο σπίτι ή σε κάποιο ειδικό κέντρο. Όσο νωρίτερα αρχίζει η θεραπεία τόσο καλύτερο είναι το αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η στενή παρακολούθηση των παιδιών στα σχολεία από γιατρούς με πείρα και ειδικές γνώσεις στην πάθηση. Όταν το κύρτωμα είναι μικρότερο από 20 μοίρες συνιστάται στενή παρακολούθηση του παιδιού μέχρι την σκελετική ωρίμανση κάθε τρεις μήνες και η θεραπεία περιορίζεται σε κινησιοθεραπεία. Η κινησιοθεραπεία [28]δεν αναστέλλει τη εξέλιξη της πάθησης αλλά είναι απαραίτητη γιατί διατηρείται η κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης, η δύναμη, ελαστικότητα και αντοχή των μυών.

Όταν η γυμναστική και οι ειδικές ασκήσεις δεν έχουν αποτέλεσμα, το δε κύρτωμα είναι μεγαλύτερο από 20 μοίρες και εφόσον δεν έχει ολοκληρωθεί η σκελετική ωρίμανση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας ειδικός ορθοπεδικός κηδεμόνας[29]. Πρόκειται για ένα βοήθημα που κατασκευάζεται από ειδικό τεχνίτη στα μέτρα του κάθε ατόμου ξεχωριστά. Είναι σκληρό, πλαστικό και το φορά κανείς καθημερινά πάνω από ένα βαμβακερό φανελάκι, ώστε να αποφευχθεί η άμεση επαφή με το δέρμα. Τα σημερινά μοντέλα δεν είναι ορατά και συνήθως δε δημιουργούν προβλήματα στη χρήση. Για να είναι αποτελεσματικά, ωστόσο, πρέπει να χρησιμοποιούνται συστηματικά, πράγμα δύσκολο ειδικά αν πρόκειται για μικρό παιδί λόγω της ενόχλησης, αλλά και της ντροπής που μπορεί να νιώθει απέναντι στους συνομηλίκους του. Επίσης, δεν πρέπει κανείς να αρκείται στη χρήση του κηδεμόνα, αλλά να τη συνδυάζει πάντα με τη φυσική άσκηση. Τα σκολιωτικά παιδιά φορούν τους νάρθηκες περίπου 23 ώρες το 24ωρο. Με τη μακροχρόνια σωστή χρήση ένα ποσοστό των σκολιώσεων διορθώνεται σημαντικά ενώ η θεραπευτική γυμναστική βοηθά στη διατήρηση της διόρθωσης. Μετά το τέλος της σκελετικής ωρίμανσης και την αφαίρεση των ναρθήκων, συνήθως χάνεται ένα μέρος της διόρθωσης αλλά η εφαρμογή τους είναι σημαντική διότι τελικά προλαμβάνουν την επιδείνωση. Όταν το κύρτωμα είναι μεγαλύτερο από 40-50 μοίρες, η αντιμετώπιση είναι χειρουργική.

            Τελευταία έχει προστεθεί στη θεραπεία και η χρήση του ηλεκτρικού ερεθισμού στους μυς της κυρτής πλευράς του κυρτώματος. Πιστεύεται ότι ο ηλεκτρικός ερεθισμός δεν διορθώνει αλλά παρεμποδίζει την εξέλιξη της πάθησης σε κάποιο βαθμό.

            Ο ρόλος της φυσιοθεραπείας παραμένει ενεργός τόσο στον έλεγχο του πόνου, όσο και στη διατήρηση της καλής λειτουργίας του μυϊκού συστήματος, την εκπαίδευση της σωστής στάσης του σώματος και τη διατήρηση της καλής αναπνευστικής λειτουργίας.

Επίσης, οι ορθοσωμικές[30] ασκήσεις είναι πολύ καλές:

-          για να βελτιώσουν τη δύναμη των μυών,

-          να βελτιώσουν τη μυϊκή αντοχή,

-          να αναπτύξουν και να διαπλάσουν τους μύες και τους τένοντες,

-          να δυναμώσουν το μυοσκελετικό σύστημα.

Οι διατατικές ασκήσεις είναι πολύ καλές για ....

-          να βελτιώσουν τη στάση του σώματος,

-          να βελτιώσουν την ευκαμψία του σώματος,

-          να προκαλέσουν χαλάρωση και έλεγχο του άγχου

Ακόμη, εκτός από τις ειδικές ορθοσωματικές και διατατικές ασκήσεις, είναι απαραίτητη, η ενδυνάμωση των αδύναμων μυών με στροφικές και συμμετρικές ασκήσεις, για να επιτευχθεί συμμετρία και ισορροπία στα δύο ημιμόρια. Η υδροθεραπεία προσφέρει επίσης τη δυνατότητα εξάσκησης του ασθενή μέσα στο  νερό με όλα τα οφέλη της άνωσης, της θερμοκρασίας και της άσκησης μέσω του παιχνιδιού. Το ύπτιο και το ελεύθερο[31] αποτελούν την πλέον ενδεδειγμένη άσκηση για μυϊκή ενδυνάμωση με απόλυτη συμμετρία και των δύο ημιμορίων του σώματος. Η συνεχόμενη εναλλασσόμενη συμμετρική κίνηση των άνω άκρων στα δύο αυτά στυλ, με τρόπο ώστε το ένα χέρι έλκει ενώ το άλλο απωθεί το νερό, συμβάλλει στη συμμετρική μυϊκή ενδυνάμωση, γεγονός που βοηθάει στην διόρθωση του σώματος με σκολίωση. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που πολλοί γιατροί συμβουλεύουν πολλά παιδιά με σκολίωση να ασχοληθούν με την κολύμβηση. Μπορούν ακόμη να ασχοληθούν και με την αγωνιστική κολύμβηση αφού το πρόβλημα τους δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την απόδοση, όπως συμβαίνει με άλλα αθλήματα. Πολλοί κολυμβητές με σκολίωση έχουν διακριθεί τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Πολύ καλό επίσης κάνει η ελεύθερη γυμναστική, τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα, καθώς το βόλεϊ και το μπάσκετ, που δεν συμπιέζουν την σπονδυλική στήλη[32].

Ως λόρδωση[33] ορίζεται η υπερβολική ανάπτυξη του οσφυϊκού κυρτώματος της σπονδυλικής στήλης.

            Οπτικά μπορεί κανείς να παρατηρήσει μετατόπιση λεκάνης, αύξηση του κυρτώματος στην οσφυϊκή μοίρα. Η κοιλιά βρίσκεται μπροστά και κάτω. Οι γλουτιαίοι προέχουν πίσω και πάνω. Η παρατεταμένη κακή στάση του σώματος, η εγκυμοσύνη και η παχυσαρκία αποτελούν τους παράγοντες πρόκλησης λόρδωσης. Η εφηβεία επίσης, μπορεί να παίξει καθοριστικό παράγοντα στην πρόκληση αυξημένης οσφυϊκής λόρδωσης.

            Οι στάσεις και οι συνήθειες σχηματίζονται κατά την περίοδο της ανάπτυξης του παιδιού. Η διδασκαλία της καλής στάσης ως συνήθεια επιβάλλεται να ενσωματωθεί από νωρίς προκειμένου να προφυλάξει τα παιδιά από μελλοντικά προβλήματα. Μελέτες έχουν δείξει ότι η καλή στάση του σώματος, παίζει μεγάλο ρόλο στην πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών καθώς αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

            Επομένως, είναι πολύ σημαντικό τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς να εξηγούν στα παιδιά τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος και κατ’ επέκταση να κάνουν αναφορά στη σωστή στάση του σώματος. Επίσης, σημαντική είναι η βοήθεια του φυσικοθεραπευτή[34] στο να τα εκπαιδεύσει, μέσω των ασκήσεων ενδυνάμωσης και διόρθωσης, τα παιδιά ώστε να αποκτήσουν τα σωστά κινητικά πρότυπα και τελικά να είναι σε  θέση υποσυνείδητα πλέον να καταλαμβάνουν  την σωστή στάση.

            Κλείνοντας, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το καλύτερο για τα σημερινά παιδιά που είναι υποκινητικά, είναι η συνεχής παρακολούθηση από το στενό τους περιβάλλον (γονείς-καθηγητές) για να προληφθούν τυχόν παρεκκλίσεις της σπονδυλικής στήλης. Επίσης κρίνεται αναγκαία η συνεχή παρότρυνση από όλους για κίνηση, παιχνίδι, άθληση και για σωστή διατροφή σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης. Μόνον τότε θα οικοδομηθεί ένας υγιής σκελετός που θα συνοδεύει το παιδί και θα το στηρίξει επιτυχημένα σε όλες τις φάσεις της ζωής του μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Βασιλική Β. Παππά, Msc, MA

Σύμβουλος Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού του ΚΕΣΥΠ Ηγουμενίτσας

Σπουδάστρια του τμήματος Β. Φυσικοθεραπείας του ΙΕΚ Ηγουμενίτσας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

ΓΕΡΟΥΤΗ, Ο., «Πόνος στο θώρακα! Μήπως φταίει η στάση του σώματός σας;», http://www.ygeia-evexia.gr/articles2.asp?aid=329.

ΔΕΣΥΠΡΗ, Μ.,- ΑΙ.- ΠΙΤΣΑ, Κ., Σχολικές τσάντες και μυοσκελετικές παθήσεις, εργασία στο μάθημα «Εργονομία», του τμήματος Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Πειραιώς, 2007, σ. 13.

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΥΓΕΙΑ, εκδ. Δομική, 8 (1989).

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ, http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C108/378/2517,9729/unit=483

ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ, Σ., Η., “Σωστή Στάση...., Απέναντι Στο Σώμα Μας”, http://www.agoraptess.gr.

ΚΑΡΑΤΖΑ, Ε., «Κάτσε… παιδί μου καλά!»,

 http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=413574, 20.5.2014.

ΚΑΤΣΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Μ., (Ρεπορτάζ), «Οι ασθένειες του γραφείου», http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=98&articleID=13415&la=1

ΚΟΥΡΟΥΜΑΛΗ, Κ.,, Εργονομία Ηλεκτρονικού Υπολογιστή, τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιώς, 2007.

ΠΑΡΑΣΧΟΥ, Μ., «Κολύμβηση και σκολίωση», http://www.care.gr/post/1614/kolymvisi-kai-skoliosi

ΠΕΤΣΟΥ, Κ.,, «Ορθοσωμική γυμναστική», http://www.diatrofi.gr/index.php/health/askisi/item/1640-%CE%9F%CF%81

ΣΙΒΡΙΚΑ, Κ., «Σκολίωση-Θεραπεία», http://www.care.gr/post/1674/skoliosi

ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ, Α., «Μαξιλάρι για το παιδί! Από πότε;», http://www.babyzone.gr/%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CF%89%CF%8

ΤΣΟΥΛΕΑ, Ρ., «Οι βαριές σχολικές τσάντες δεν είναι αιτία σκολίωσης», http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=14&articleID=12959&la=1

ΦΡΥΔΑ, Μ., (επιμ.), «Τρέξτε κάνει καλό!», περ. επιθυμίες, 25 (2008-09) 42-43.

ΧΑΛΒΑΤΖΗ, Γ., (επιμ.), Τα μυοσκελετικά προβλήματα που σχετίζονται με την εργασία, εκδ. Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Αθήνα 2000

 «ΚΑΜΠΟΥΡΙΑΖΕΙ;», http://mammaelpress.blogspot.gr/2011/11/blog-post_15.html

«ΚΥΦΩΣΗ», http://lifenafplio.gr/metatherapeftikigymnastikimenu/spondilikistilimenu/2-uncategorised/3-kifosi

«Ορθώστε το ανάστημά σας», http://www.ygeia-evexia.gr/articles2.asp?aid=815

«ΔΥΣΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ»,

http://www.filoktitis.com.gr/%CF%85%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%B5%

«ΣΚΟΛΙΩΣΗ-ΚΥΦΩΣΗ-ΛΟΡΔΩΣΗ», http://www.kentropodiou.gr/index.php/services/pathisis-akrou-podos/alles-genikes-pathisis/skoliosi-kifosi-lordosi

«ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΣΑΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΚΗ ΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ», http://www.parentbook.gr/school/item/536-epilogi-sxolikis-tsantas-b.html

 «Πώς πρέπει τα παιδιά να μεταφέρουν τη σωστή σχολική τσάντα για να μην επιβαρύνεται το σώμα τους», http://www.iefimerida.gr/news/122031/πώς-να-φοράμε-σωστά-τη-σωστή-σχολική-τσάντα-για-να-μην-επιβαρύνει-

 «Τα προβλήματα που προκαλούν οι βαριές τσάντες!», http://www.boro.gr/29730/ta-provlhmata-poy-prokaloyn-oi-varies-tsante

http://kiou-kirbiologia.blogspot.gr/2013/08blog-post_6.html, 6.08.2013.

http://www.onmed.gr/ygeia-eidhseis/item/303782-kindunoi-gia-ta-paidia-logo-ton-ilektronikon-suskeuon#ixzz32GhFNw86

 http://www.childit.gr/v2/index.php/health/1204-i-spoudaiotita-tis-sostis-stasis-somatos-gia-to-paidi

http://mommybabygym.blogspot.gr/2011/03/blog-post.html

http://14press.gr/content/%CE%B5%CF%86%CE%B7%CE%B2%CE%B5%CEB9

http://www.medinova.gr/poia-einai-ta-simadia-skoliosis-sta-paidia/

http://www.printo.it/pediatric-rheumatology/information/Grecia/12.htm

http://personaltrainingelite.gr/%CE%BF%CF%81%CE%B8%CE%BF%CF%83%CF%89%CE%BC%CE%AF%CE%B1/

---

[1] Βλ. Εγκυκλοπαίδεια Υγεία, εκδ. Δομική, 8 (1989) 1411.

[2] Bλ. ο.π.

[3] Βλ. Μ. Φρυδά (επιμ.), «Τρέξτε κάνει καλό!», περ. επιθυμίες, 25 (2008-09) 42-43.

[4] Βλ. Α. Τερζόπουλου, «Μαξιλάρι για το παιδί! Από πότε;», http://www.babyzone.gr/%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CF%89%CF%81%CF%8C-%CE%BC%CE%BF%CF%85/%CE%BC%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%BB%CE%AC%CF%81%CE%B9-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%AF-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%80%CF%8C%CF%84%CE%B5

[5] Βλ. Ειδικά Θέματα Φυσικής Αγωγής, http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C108/378/2517,9729/unit=483

[6] Καταπονούνται εξαιτίας του ακατάλληλου εξοπλισμού ή της ακατάλληλης στάσης του σώματος ή από τον συνδυασμό και των δύο. Ο ακατάλληλος εξοπλισμός αναφέρεται είτε στην οθόνη, είτε στο πληκτρολόγιο, είτε στο είδος και τις γεωμετρικές διαστάσεις του τραπεζιού, είτε στο κάθισμα. Περισσότερα Βλ. Γ. Χαλβατζή (επιμ.), Τα μυοσκελετικά προβλήματα που σχετίζονται με την εργασία, εκδ. Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Αθήνα 2000, σ. 23.

[7] Βλ. Ο. Γερούτη, «Πόνος στο θώρακα! Μήπως φταίει η στάση του σώματός σας;», http://www.ygeia-evexia.gr/articles2.asp?aid=329.

[8] Βλ. Ο. Γερούτη, ο.π.

[9] Βλ. Μ. Κατσανοπούλου (Ρεπορτάζ), «Οι ασθένειες του γραφείου», http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=98&articleID=13415&la=1

[10] Βλ. http://kiou-kirbiologia.blogspot.gr/2013/08blog-post_6.html, 6.08.2013. Επίσης βλ. http://www.onmed.gr/ygeia-eidhseis/item/303782-kindunoi-gia-ta-paidia-logo-ton-ilektronikon-suskeuon#ixzz32GhFNw86

[11] Βλ. «Σχολική τσάντα και κακή στάση σώματος», http://www.parentbook.gr/school/item/536-epilogi-sxolikis-tsantas-b.html

[12] Βλ. «Πώς πρέπει τα παιδιά να μεταφέρουν τη σωστή σχολική τσάντα για να μην επιβαρύνεται το σώμα τους», http://www.iefimerida.gr/news/122031/πώς-να-φοράμε-σωστά-τη-σωστή-σχολική-τσάντα-για-να-μην-επιβαρύνει-

[13] Βλ. «Τα προβλήματα που προκαλούν οι βαριές τσάντες!», http://www.boro.gr/29730/ta-provlhmata-poy-prokaloyn-oi-varies-tsantes

[14] Βλ. Μ. Δεσύπρη-ΑΙ.-Κ. Πίτσα, Σχολικές τσάντες και μυοσκελετικές παθήσεις, εργασία στο μάθημα «Εργονομία», του τμήματος Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Πειραιώς, 2007, σ. 13.

[15] Βλ. Μ. Δεσύπρη-ΑΙ.-Κ. Πίτσα, ο.,π. 31-32.

[16] Βλ. Ρ. Τσουλέα, «Οι βαριές σχολικές τσάντες δεν είναι αιτία σκολίωσης», http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=14&articleID=12959&la=1

[17] Βλ. Ε. Καρατζά, «Κάτσε… παιδί μου καλά!», http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=413574, 20.5.2014.

[18] Βλ. Μ. Κατσανοπούλου, ο.π., Περισσότερα βλ. Κ. Κουρούμαλη, Εργονομία Ηλεκτρονικού Υπολογιστή, τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιώς, 2007.

[19] Η νεανική κύφωση αποτελεί ιδιαίτερη παθολογική κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης. Πρωτοπεριγράφηκε από τον Holger Scheuermann το 1920 και από τότε φέρει το όνομά του. Η νόσος Scheuermann ή «νεανική κύφωση (κυρτή πλάτη)» είναι μία οστεονέκρωση της δακτυλιοειδούς απόφυσης του σπονδυλικού σώματος. Είναι πιο συνηθισμένη σε αγόρια στην εφηβεία. Πολλά παιδιά εξαιτίας αυτής της πάθησης έχουν κακή στάση, με ή χωρίς πόνο στην πλάτη. Ο πόνος σχετίζεται με τη δραστηριότητα και μπορεί να ανακουφιστεί με ξεκούραση. Η υποψία της διάγνωση μπορεί να τεθεί με την εξέταση (οξεία γωνίωση στην πλάτη) και επιβεβαιώνεται με ακτινογραφίες. Για να θεωρηθεί ότι πρόκειται για τη νόσο Scheuermann, το παιδί πρέπει να έχει ανωμαλίες των σπονδυλικών δίσκων και οπίσθια κάμψη κατά 5 μοίρες σε 3 τουλάχιστον διαδοχικούς σπονδύλους. Η νόσος Scheuermann δεν απαιτεί συνήθως άλλη θεραπείας εκτός από την προσαρμογή της δραστηριότητας του παιδιού ώστε να μην πονάει, την παρακολούθηση και, σε σοβαρές περιπτώσεις την τοποθέτηση ειδικών ναρθήκων-κηδεμόνων.

  Βλ. https://el-gr.facebook.com/NicolinaPapageorgiouPhysioCenter/posts/486348164719302 Επίσης βλ. http://www.printo.it/pediatric-rheumatology/information/Grecia/12.htm

10 Βλ. «Δυσμορφίες της σπονδυλικής στήλης»,

http://www.filoktitis.com.gr/%CF%85%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82/%CF%80%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%B4%CF%85%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%81%CF%86%CE%AF%CE%B5%CF%82-

[21] Βλ. http://personaltrainingelite.gr/%CE%BF%CF%81%CE%B8%CE%BF%CF%83%CF%89%CE%BC%CE%AF%CE%B1/

[22] Βλ. «Κύφωση», http://lifenafplio.gr/metatherapeftikigymnastikimenu/spondilikistilimenu/2-uncategorised/3-kifosi

[23] Βλ. Τ. Αποστολάτου, «Μην καμπουριάζεις, παιδί μου!», http://www.vita.gr/paidi/article/1536/mhn-kampoyriazeis-paidi-moy/

[24] Βλ. http://14press.gr/content/%CE%B5%CF%86%CE%B7%CE%B2%CE%B5%CE%B

[25]Βλ.http://www.filoktitis.com.gr/%CF%85%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82/%CF%80%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/%CE%B4%CF%85%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%81%CF%86%CE%AF%CE%B5%CF%82-

[26] Βλ. Τ. Αποστολάτου, «Μην καμπουριάζεις, παιδί μου!», http://www.vita.gr/paidi/article/1536/mhn-kampoyriazeis-paidi-moy/

[27] Βλ. «Ορθώστε το ανάστημά σας», http://www.ygeia-evexia.gr/articles2.asp?aid=815

[28] Βλ. Κ. Σιβρίκα, «Σκολίωση-Θεραπεία», http://www.care.gr/post/1674/skoliosi

[29] Βλ. «Ορθώστε το ανάστημά σας», http://www.ygeia-evexia.gr/articles2.asp?aid=815

[30] Βλ. Κ. Πέτσου, «Ορθοσωμική γυμναστική», http://www.diatrofi.gr/index.php/health/askisi/item/1640-%CE%9F%CF%81%CE%B8%CE%BF%CF%83%CF%89%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B3%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE

[31] Βλ. Μ. Παράσχου, «Κολύμβηση και σκολίωση», http://www.care.gr/post/1614/kolymvisi-kai-skoliosi

[32] Βλ. «Καμπουριάζει;», http://mammaelpress.blogspot.gr/2011/11/blog-post_15.html

[33] Βλ. «Σκολίωση-Κύφωση-Λόρδωση», http://www.kentropodiou.gr/index.php/services/pathisis-akrou-podos/alles-genikes-pathisis/skoliosi-kifosi-lordosi

[34]Βλ. Σ. Θεοδοσόπουλου, «Σωστή Στάση… Απέναντι Στο Σώμα Μας», http://www.agorapress.gr/el/news.php?n=32