Η εβδομάδα του «M»

Το γράμμα «Μ» βρίσκεται κάπου στη μέση του ελληνικού αλφαβήτου. Είναι βασικότατο γράμμα, από το οποίο αρχίζουν πολλές, ποικίλες και πολύ όμορφες λέξεις της αθάνατης γλώσσας μας. Ονόματα, τοπωνύμια, επιστημονικοί όροι, και πλήθος όρων, με αναφορά σε τόσα και τόσα θέματα και ζητήματα, που μέσα στο απέρανο δάσος των λέξεών τους χάνει κανείς το δρόμο κι αφήνεται να περιπλανιέται... μαγεμένος από τον πλούτο, την αρχοντιά, την ωραιότητα!

ΜΗΤΕΡΑ! Για μερικές έννοιες -σαν κι αυτήν- απλά δεν υπάρχουν λόγια που να μπορούν να τις ερμηνεύσουν και να τις παρουσιάσουν επαρκώς! Ίσως η καλύτερη στάση στις περιπτώσεις αυτές να είναι η σιωπή!

Άλλοτε πάλι χρειάζεται να πεις και να γράψεις λίγες λέξεις για να εκφράσεις το σεβασμό, την τιμή, την κεντρική θέση που έχει στη ζωή όλων μας η Μητέρα! Κι όταν λέμε Μητέρα αναφερόμαστε βασικά σε τρεις έννοιες: στη φυσική μας Μητέρα, τη μάνα που μας γέννησε, στην πνευματική μας Μητέρα, την Αγία Ορθόδοξη Εκκλησία μας, και οπωσδήποτε στην κοινωνική και ιστορική μας Μητέρα, την αγαπημένη Πατρίδα!

Ο ποιητικός λόγος πάντως πρωτοπορεί πάντα και εκφράζει τα ανέκφραστα. Ιδού τι έγραψε ο μέγας Ελύτης: «Κι ένα τέταρτο μητέρας αρκεί για δέκα ζωές, και πάλι κάτι θα περισσέψει που να το ανακράξεις σε στιγμή μεγάλου κινδύνου»!!!

ΜΕΡΜΠΑΚΑ! Τούτος ο τόπος, με τη μεσαιωνική ονομασία, που ανήκει στο Δήμο Ναυπλιέων, έχει τη δική του σημαντική ιστορία. Το επίσημο όνομά του σήμερα είναι «Αγία Τριάδα». Έτσι, σήμερα, Εορτή του Αγίου Πνεύματος, εορτάζει τα ονομαστήριά του με πολλές εορταστικές εκδηλώσεις.

Οι Λατίνοι κατά τον 13ο αιώνα τίμησαν τον τόπο αυτό, με την εκκλησιαστική πρωτοκαθεδρία που του έδωσαν. Αργότερα οι Ενετοί και άλλοι διέκριναν την αξία του. Μεταξύ των άλλων ιστορικών αναφορών σπουδαίας αξίας είναι κι εκείνες που κάνει ο γενναίος Στρατηγός Μακρυγιάννης, στο εξαίρετο έργο του «Απομνημονεύματα».

Για εμάς το Μέρμπακα είναι τόπος και όνειρο μαζί. Είναι η γειτονιά με τους φίλους και τα παιδικά παιχνίδια, είναι το πατρικό σπίτι με το προσκυνητάρι, είναι οι καταπράσινες πορτοκαλιές, είναι κι η νοσταλγία της νιότης...

ΜΟΥΣΙΚΗ! Ο εμπνευσμένος παππούς μας Πλούταρχος μας μηνύει από τα βάθη των αιώνων ότι: «Σεμνή κατά πάντα η Μουσική, θεών εύρημα ούσα»! Και είναι βέβαιο πως είναι εύρημα θεών, αφού επηρεάζει τόσο θετικά και ευεργετικά την ανθρώπινη φύση.

Ο μέγας Μπετόβεν αναφέρει πως, «Η Μουσική είναι αποκάλυψη ανώτερη από κάθε σοφία και φιλοσοφία. Είναι η τέχνη που συγκινεί τις ψυχές και εκφράζει τα ανέκφραστα»!

Μια πολύ επίκαιρη πάντως άποψη μας παρουσιάζει ένας σύγχρονος άνθρωπος της μουσικής, ο Λέοναρντ Μπερνστάϊν, που αξίζει να την προσέξουμε: «Η Μουσική είναι η μοναδική σωτηρία στη σημερινή ζωή. Η Μουσική είναι επικοινωνία, και αν οι λαοί κατόρθωναν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους μέσα από τη Μουσική, θα ήταν ευκολώτερο να φτάσουμε στην Ειρήνη»!

ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ! Προ αμνημονεύτων ετών, όταν ζούσαμε στο Κάρδιφ, την πρωτεύουσα του Πριγκιπάτου της Ουαλίας, και έκανα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Πανεπιστήμιο της πόλης, μου τέθεικε ένα ερώτημα, στο οποίο αποφάσισα να απαντήσω με τη συγγραφή κι έκδοση ενός βιβλίου.

Το ερώτημα ήταν αν ο Μοναχισμός ήλθε στον χριστιανισμό από έξω, ή εφευρέθηκε από τους χριστιανούς. Μια απάντηση στο ερώτημα μπορεί να είναι ότι μεταξύ των αρχαίων προ-χριστιανικών μοναχικών παραδόσεων και του χριστιανικού Μοναχισμού υπάρχουν ομοιότητες που αφορούν την επιφάνεια ή το έξωτερικό μέρος, αλλά η ουσία είναι διαφορετική.

Κι όπως λέει πολύ σοφά ο πολύς Διονύσης Σαββόπουλος, «Ο τόπος στον οποίο θέλουν να φτάσουν οι καλόγεροι είναι κιόλας ο δρόμος που περπατάνε»!

ΜΕΤΑΝΟΙΑ! Το πνευματικό αυτό μέγεθος, με προϋπόθεση την αυτονόητη επίγνωση της ενοχής, σημαίνει για τον άνθρωπο κίνηση προς τα εμπρός. Μια κίνηση ουσίας και εντελέχειας.

Το εξόχως σημαντικό και ιδιαίτερα συγκινητικό με τούτη την έννοια της Μετάνοιας είναι ότι προσφέρει -σ’ εκείνον που τη δέχεται και την αξιοποεί- την υπέρβαση της στατικότητας και την ανοδική πορεία, που τον μεταμορφώνει και τελικά τον λυτρώνει.

Κι όπως με σοφία κι έμπνευση αναφέρει ο Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος, «Μετάνοια: θυγάτηρ ελπίδος και συνειδότος καθαρμός»!

ΜΟΝΑΞΙΑ! Ένα από τα λίγα πράγματα του κόσμου τούτου που δεν έχει πληθυντικό!

Ο μελίρρυτος Ρίτσος απαγγέλλει γλαφυρά: «Στον εαυτό τους κλειδωμένοι οι άνθρωποι κατοικούν / στη θάλασσα της Μοναξιάς ερημικά κοχύλια, / μες στα γαλάζια βάθη τους τη νύχτα προσδοκούν / και το κοράλλι της καρδιάς δεν άνθισε στα χείλια».

Η φρικτή Μοναξιά του ανθρώπινου είδους κατάντησε να είναι ένα αβάστακτο κι απέραντα οδυνηρό φορτίο. Αντίδοτο στο δηλητήριο της Μοναξιάς η ελπίδα της διπλής κοινωνίας, με οριζόντια και κάθετη κατεύθυνση...

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ! Παλιότερα αυτή η έννοια θεωρούνταν ως μια τεράστια πληγή. Η μικρή μας Πατρίδα, λόγω της μετανάστευσης που συνέβη πριν από λίγες δεκαετίες (κυρίως την εποχή 1955-65), για λόγους κοινωνικούς και οικονομικούς, υπέφερε κυριολεκτικά μια ανθρωπιστική αφαίμαξη.

Σήμερα, δυστυχώς, ξαναζούμε κάτι ανάλογο. Μια μεγάλη έξοδος πραγματοποιείται από την Ελλάδα προς την Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία. Παλιότερα έφευγαν εργάτες, ενώ σήμερα απομακρύνεται από την ελληνική κοινωνία το καλύτερο τμήμα της, οι νέοι επιστήμονες. Αφαιρούνται έτσι από το κοινωνικό σύνολο οι πιο ζωτικές και παραγωγικές του δυνάμεις.

Στην Αγγλία υποδεχόμαστε καθημερινά νέα άτομα, με εξαιρετικά τυπικά προσόντα, τα οποία θα τα προσφέρουν απλόχερα στη φιλόξενη κοινωνία υποδοχής προς όφελος, όχι της μητρικής κοινωνίας, ούτε του κράτους που τους σπούδασε δωρεάν, αλλά ενός ξένου έθνους. Μεγάλη παρακμή κι απερίγραπτη πίκρα...

Εκκλησάκια...

Μικρά διαμάντια ομορφιάς και αγάπης:

Ο Άγιος Φανούριος στη λίμνη Δόξα

Ένα μικρό εκκλησάκι στη χαράδρα του Βίκου

Η Παναγιά Καστριανή στη Τζια

Η εκκλησία της Παναγιάς στη Φολέγανδρο

Ο Άγιος Ισίδωρος στη Λέρο

Η Παναγιά η θαλασσινή στην Άνδρο

Παναγιά η Καβουράδαινα στη Λέρο

Η Ζωοδόχος Πηγή στη Σπαρτούντα της Χίου

Άγιος Γεώργιος στα Δίδυμα Αργολίδας

Παναγιά η Μακρινή στη Σάμο

Ο Άγιος Νικόλαος στη λίμνη Ηραίου

Η Αγία Θεοδώρα στη Βάστα Αρκαδίας

Ο Άγιος Νικόλαος στη Γεωργιούπολη Χανίων

Ο Άγιος Σώζων στη Νάξο

Ο Άγιος Στέφανος στην Ελάτα της Χίου

Ο Άγιος Ισίδωρος στο Παντουκιός της Χίου

Η Αγία Μαρίνα των Μεσσηνιακών Οινουσσών

Η βίβλος του Αϊνστάϊν

Όπως διαβάζουμε στην έγκριτη εφημερίδα Times του Λονδίνου (15 Ιουνίου 2013), ο μεγάλος θετικός επιστήμονας Αλβέρτος Αϊνστάϊν είχε μια βίβλο, η οποία πρόκειται να δημοπρατηθεί αυτό το μήνα στη Νέα Υόρκη. Ο Αϊνστάϊν είχε προσφέρει τη βίβλο αυτή σε κάποιο φίλο του, με την αφιέρωση: «The Bible is a source of inexhaustible wisdom and consolation».

Σύμφωνα με την Χριστίνα Geiger, Διευθύντρια του Τμήματος Καλών Βιβλίων και Χειρογράφων του Bonhams, “Einstein went through a devout phase as a young child, but he never subscribed to organised religion as an adult. This Bible offers a fascinating window to his sentiments in the early 1930s”!

Διεθνές Συνέδριο Βύρωνα

Ο Σύνδεσμος Μπάϊρον και το Βασιλικό Κολέγιο Λονδίνου οργανώνουν και παρουσιάζουν από κοινού το 39ο Διεθνές Συνέδριο Μπάϊρον, με θέμα: «Βύρωνας: Η ποίηση της πολιτικής και η πολιτική της ποίησης»!

Το Συνέδριο θα λάβει χώρα στο κεντρικό κτήριο του Βασιλικού Κολεγίου (King’s College London, Strand Campus), στην καρδιά του Λονδίνου, από την 1^η  έως την 6^η Ιουλίου 2013.

This conference will examine Byron’s engagement with politics in the widest sense: as a poet, as a member of the House of Lords, as a commentator on his time, and latterly as a would-be revolutionary.

Τα κυριώτερα σημεία του Προγράμματος του εν λόγω Συνεδρίου έχουν ως εξής:

•  Α special exhibition ‘Byron and politics’: manuscripts, printed books and memorabilia from the John Murray Archive and the Foyle Special Collections Library, King’s College London, curated by David McClay (National Library of Scotland), Stephanie Breen and Katie Sambrook (King’s College London)

• ‘Byron, Elgin and the Marbles’: readings and reception hosted by the British Museum (including a private viewing of the Parthenon Sculptures)

• Byron, The Two Foscari: a dramatised reading, with excerpts from Verdi’s opera, I Due Foscari, performed by students of the Guildhall School of Music and Drama

• Debate on the motion: ‘that Lord Byron has had no meaningful impact on European history or politics’ (proposed by Peter Cochran, opposed by Jack Gumpert Wasserman)

• Orthodox Vespers in King’s College London Chapel, sung by members of the renowned King’s College London Choir

• Reception at the House of Lords and Conference Dinner (including wine) in the Peers’ Dining Room, preceded by an optional guided tour of the Palace of Westminster

• Excursion to Harrow School (optional)

Σάμουελ Πιπς, ο Άγγλος χρονικογράφος

Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο της Κλερ Τόμαλιν  «Samuel  Pepys - the unequalled self» αναφορικά με τον Σάμουελ Πιπς. Συμπαθώ πολύ την γραφή της Κλερ Τόμαλιν και θεωρώ ότι είναι μια από τις καλύτερες σύγχρονες βιογράφους, έχει κάνει μεγάλη έρευνα για την ζωή του Καρόλου Ντίκενς, της Τζέιν Όστιν, του Τόμας Χάρντι και άλλων προσωπικοτήτων της Μεγάλης Βρετανίας. Έτσι αποφάσισα να αγοράσω το βιβλίο της για τον Πιπς κυριολεκτικά χωρίς να γνωρίζω το παραμικρό για αυτόν. Όσο μεγαλώνουμε ανακαλύπτουμε  πόσο λίγα γνωρίζουμε γενικά για όλα όσα διαδραματίζονται γύρω μας. Από την μία πλευρά η συνειδητοποίηση της άγνοιάς μας μάς στενοχωρεί, από την άλλη πλευρά όμως νιώθουμε την βαθιά ικανοποίηση της καινούριας γνώσης . Χρωστώ ευγνωμοσύνη στην Κλερ Τόμαλιν που μου έμαθε λίγα πράγματα για τον Σάμουελ Πιπς, και σήμερα αποφάσισα να τα μοιραστώ μαζί σας.

Θα μεταφερθούμε λίγο πίσω στην ιστορία και θα βρεθούμε -έστω για λίγο- στο Λονδίνο του 1640. Ο Σάμουελ Πιπς είναι ο έξυπνος γιος ενός  ράφτη, η οικογένειά του είναι  μικροοαστική αλλά  ο νεαρός Σάμουελ αγαπάει το διάβασμα, είναι φιλότιμος και εργατικός και κάποιοι συγγενείς που βρίσκονται σε  υψηλές, κυβερνητικές θέσεις θα τον βοηθήσουν να μορφωθεί: θα τελειώσει το σχολείο του Αγίου Παύλου, θα κερδίσει δύο υποτροφίες και θα γίνει δεχτός στο Πανεπιστήμιο του Κέϊμπριτζ. Ο φτωχός γιος του πολύτεκνου ράφτη θα αποφοιτήσει το 1654 από το Κέμπριτζ, μια μεγάλη διάκριση για εκείνη την εποχή όταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν τελείωνε καν την  πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Μιλάμε πάντα για τους άντρες, για τις γυναίκες δεν κάνουμε λόγο: οι γυναίκες της  εργατικής ή και της μεσαίας τάξης  δεν ήξεραν να διαβάζουν και να γράφουν. Ήταν εντελώς περιττό αφού το μοναδικό ευπρεπές επάγγελμα για αυτές ήταν αυτό της οικιακής βοηθού. Στην αριστοκρατική τάξη τα πράγματα ήταν λίγο καλύτερα για τις γυναίκες: μάθαιναν πιάνο και γραφή και δεν είχαν καμία ανάγκη να εργαστούν.

Ο Πιπς αμέσως μετά τις σπουδές του, εργάστηκε ως γραμματέας για έναν ξάδελφο του πατέρα του, τον Έντουαρτ Μόνταγκιου. Την ίδια εποχή ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε  στην εκκλησία της Αγίας Μαργαρίτας, στο Γουέστμινστερ την δεκατετράχρονη Ελίζαμπεθ Ντε Σεν Μισέλ, απόγονο Γάλλων Ουγενότων μεταναστών.

Πριν προχωρήσουμε παραπέρα  με την προσωπική ιστορία του Σάμουελ Πιπς, ας δούμε λίγο τι γινόταν εκείνη την εποχή στην Αγγλία. Αρχές του 1640, σαράντα μόλις χρόνια από την χρυσή, ελισαβετιανή περίοδο,  είχε αρχίσει ο λεγόμενος αγγλικός εμφύλιος πόλεμος ή αλλιώς αγγλική επανάσταση. Ήταν ο μοναδικός εμφύλιος πόλεμος στην Αγγλία που δεν είχε να κάνει πλέον με το ποιος θα κυβερνήσει αλλά με το πώς θα κυβερνήσει.  Πολλοί  Άγγλοι κοινοβουλευτικοί ήταν έντονα δυσαρεστημένοι από την πολιτική που ασκούσε ο βασιλιάς Κάρολος Α΄, ο οποίος κυβερνούσε απολυταρχικά, επέβαλλε  άδικους φόρους και ευνοούσε τον Ρωμαιοκαθολικισμό έναντι του Αγγλικανισμού. Από το 1642 έως το 1649 η πολιτική κατάσταση ήταν θυελλώδης  με ένοπλες συγκρούσεις ανάμεσα στους βασιλόφρονες και τους κοινοβουλευτικούς. Το 1649 ο Κάρολος ηττήθηκε και ακολούθησε η δημόσια εκτέλεσή του στο Μπάνκετινγκ Χάους. Το σχολείο του Αγίου Παύλου έμεινε κλειστό εκεινή την ημέρα για να δώσει την ευκαιρία στους μαθητές του να παρακολουθήσουν την καρατόμηση του πρώην βασιλιά. Ανάμεσα στους άλλους έφηβους μαθητές  που παρακολούθησαν με περιέργεια το πρωτάκουστο για τα αγγλικά δεδομένα γεγονός,  ήταν και ο Σάμουελ Πιπς. 

Ο πουριτανός στρατιωτικός Όλιβερ Κρόμγουελ, μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες όλων των εποχών,  ανέλαβε τα ηνία της διακυβέρνησης. Η πολιτική του ήταν άκρως συντηρητική: έκλεισε τα θέατρα και τις ταβέρνες, απαγόρευσε τον αθλητισμό, απαγόρευσε τον παραδοσιακό εορτασμό των Χριστουγέννων, απαγόρευσε τα πολύχρωμα φορέματα. Εκτός από τον συντηρητισμό σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις, επέβαλλε γενοκτονία στους Καθολικούς και  επέτρεψε την επανεγκατάσταση των Εβραίων  στην Αγγλία προκειμένου να ανθήσει η οικονομία και το εμπόριο. Ο εργοδότης και συγγενής του Σάμουελ Πιπς, Έντουαρτ Μόνταγκιου, ήταν φανατικός υποστηρικτής της πολιτικής του Κρόμγουελ, όπως και ο ίδιος ο Πιπς και όλοι οι επιφανείς άντρες εκείνης της εποχής. Βρισκόμαστε στην δεκαετία του 1650 και ο μοναδικός δρόμος κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής  ευδοκίμησης για να μην πούμε επιβίωσης ήταν η απόλυτη συμμόρφωση στον  εκάστοτε κυβερνώντα.

Ο Σάμουελ Πιπς όμως εκτός από την συμμόρφωσή του με την πολιτική κατάσταση της εποχής του, είχε να αντιμετωπίσει και ένα άλλο πρόβλημα διαφορετικής φύσεως: από την παιδική του ηλικία υπέφερε από πέτρα στην ουροδόχο κύστη, μια κατάσταση εξαιρετικά επίπονη που τον ταλαιπωρούσε επί χρόνια και δεν τον άφηνε να κοιμηθεί. Στην εποχή μας η λήψη αντιβιοτικών ή έστω μια απλή επέμβαση θα έλυνε το πρόβλημα. Στην εποχή του Πιπς τα πράγματα ήταν λίγο πιο περίπλοκα, αφού η εγχείριση ήταν αρκετά επίπονη και είχε ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας και υψηλά ποσοστά επικινδυνότητας. Παρ’ όλα αυτά ο Πιπς αποφάσισε να πάρει το ρίσκο και το 1658 ο γνωστός γιατρός Τόμας Χόλιερ τον χειρούργησε στο υπνοδωμάτιο του σπιτιού της Τζέιν Τέρνερ, ξαδέλφης  του Σάμουελ Πιπς. Η εγχείριση ήταν επιτυχής και ο Πιπς για τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του γιόρταζε την επέτειο της έκβασής της.

Την ίδια χρονιά που ο Πιπς ελευθερώθηκε από το ιατρικό του πρόβλημα, πέθανε ο Όλιβερ Κρόμγουελ. Παραδόξως για την ιστορία μας ο Κρόμγουελ πέθανε από σηψαιμία που προκλήθηκε από ουρική λοίμωξη. Στην διακυβέρνηση του κράτους τον διαδέχτηκε ο γιος του, ο Ρίτσαρντ Κρόμγουελ αλλά μόνο για εννέα μήνες. Η έλλειψη στρατιωτικής εμπειρίας, τα οικονομικά προβήματα και ο Κάρολος Β΄, ο εξόριστος γιος του πρώην βασιλιά, δεν τον άφησαν να σταδιοδρομήσει πολιτικά περαιτέρω.   

      

Το 1660 ο Κάρολος Β΄ επέστρεψε στο Λονδίνο, αναγνωρίστηκε από όλους ως ο νόμιμος βασιλιάς και η βασιλεία αποκαταστάθηκε στην Αγγλία, διακόπτοντας το μικρό διάλειμμα της Κοινοπολιτείας και του Προτεκτοράτου. Οι ίδιοι άνθρωποι που επευφημούσαν τον Κρόμγουελ, επευφημούσαν τώρα τον Κάρολο, ανάμεσά  τους και ο Πιπς.

 

Η εκκλησία του Αγίου Όλαβ,
στην διασταύρωση της Χαρτ στριτ και της Σίθινγκ Λέιν,
είναι η εκκλησία που εκκλησιαζόταν τακτικά ο Πιπς.
Την αναφέρει συχνά στο ημερολόγιό του ως "η δική μας εκκλησία".
Και αυτός και η γυναίκα του είναι θαμμένοι εδώ.

Ο Σάμουελ Πιπς σιγά σιγά αναρριχήθηκε επαγγελματικά, από γραμματέας στον Μόνταγκιου (ο οποίος και αυτός μεταμορφώθηκε  από φανατικός υποστηρικτής της Κοινοπολιτείας  σε φανατικό υποστηρικτή της βασιλείας, κερδίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο και τον τίτλο του κόμη), έγινε ταμίας στο Θησαυροφυλάκιο του Κράτους υπό την επιτήρηση του Τζόρτζ Ντάουνινγκ- του ανθρώπου που βάφτισε άθελά του την γνωστή αγγλική πρωθυπουργική οδό.

Το 1660 ο Σάμουελ Πιπς θα πάρει την απόφαση που θα τον βγάλει από την διαχρονική ανωνυμία και θα τον κάνει γνωστό στις επόμενες γενιές: θα αποφασίσει να γράψει το ημερολόγιό του. Είναι ένα ημερολόγιο γραμμένο με ένα ειδικό σύστημα στενογραφίας. Μέσα στις σελίδες του ο Πιπς θα αφηγηθεί τις ερωτικές του απογοητεύσεις και αδυναμίες, τους καυγάδες και τις συμφιλιώσεις με την γυναίκα του, τις επαγγελματικές του αντιζηλίες με συναδέλφους, τις φιλίες του με διάσημους ανθρώπους της εποχής, τις διασκεδάσεις του στα θέατρα (ήταν ένας πραγματικός θεατρόφιλος, αφού καταγράφονται πάνω από 300 παραστάσεις στην διάρκεια εννέα ετών) και στις ταβέρνες, την στενοχώρια του για θανάτους συγγενών και φίλων. Αλλά πάνω από όλα ο Πιπς μέσα από αυτές τις σελίδες, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν εφημερίδες, σε μια εποχή που δεν καταγραφόταν επισήμως  και εγγράφως η ιστορία, θα μας χαρίσει τα χρονικά του Λονδίνου. Θα μας διηγηθεί την πολιτική αναστάτωση της εποχής, θα μας πει για την «τελευταία βουβωνική πανώλη» που άφησε πίσω της σχεδόν 70.000 νεκρούς, θα μας περιγράψει λεπτομερώς την μεγάλη φωτιά του 1666 που κατέστρεψε το Λονδίνο, θα μας μεταφέρει τα γεγονότα του δεύτερου αγγλο-ολλανδικού πολέμου. Ο Σάμουελ Πιπς γράφει στο ημερολόγιό του τις σκέψεις του και ίσως και χωρίς να το θέλει- αφήνει πίσω του τα γεγονότα μιας πολυτάραχης και σημαντικής εποχής. Το ημερολόγιό του αρχίζει το 1660 και τελειώνει το 1669. Γιατί ο Σάμουελ Πιπς σταμάτησε να γράφει το ημερολόγιο; Ο λόγος είναι πολύ απλός: αντιμετώπιζε πρόβλημα με τα μάτια του, όσο μεγάλωνε τον κούραζε φοβερά να διαβάζει και να γράφει. Για να σώσει την όρασή του εγκατέλειψε την μεγάλη του αγάπη: την καταγραφή των καθημερινών γεγονότων.

Εν τω μεταξύ ο Πιπς γνώριζε μια συνεχή, ανοδική επαγγελματική πορεία, πηγαίνοντας πάντα με το ρεύμα της εποχής του, υποστηρίζοντας τον Κάρολο Β΄, όπως τον Κρόμγουελ πιο πριν, κάνοντας παρέα με υψηλόβαθμους,  αλλά και με προσωπικό μόχθο και αξία κατάφερε να παίρνει δημόσια  αξιώματα. Έγινε ειρηνοδίκης, διαχειριστής της βραχύχρονης αγγλικής αποικίας της Ταγγέρης του Μαρόκο, μέλος του αγγλικού κοινοβουλίου, διαχειριστής του Ναυαρχείου, διοικητής του Νοσοκομείου του Χριστού.

Εκτός από τα δημόσια αξιώματα, διετέλεσε μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας από το 1665 έως τον θάνατό του και υπήρξε Πρόεδρός της από το 1684 έως το 1686. Ο ίδιος δεν ήταν επιστήμονας όπως άλλα μέλη της Βασιλικής Ακαδημίας εκείνη την εποχή (Ισαάκ Νεύτων, Κρίστοφερ Ρεν) αλλά μετά από την πολύχρονη θητεία του στην διοίκηση κυβερνητικών υποθέσεων, διέθετε έξοχα διοικητικά χαρίσματα που βοήθησαν την Ακαδημία και γενικά η θητεία του ως Προέδρου θεωρείται από τις πετυχημένες.

Το 1685 πέθανε ο Κάρολος Β΄ και τον διαδέχτηκε ο αδελφός του, ο Ιάκωβος Β΄. Ο Πιπς είχε μια ιδαίτερη σχέση με τον Ιάκωβο Β΄, ο οποίος αναγνώριζε την πολυετή θητεία του και τον συμβουλευόταν σε κρατικά ζητήματα. Ο Πιπς ήταν ο πρώτος που εισηγήθηκε στον Ιάκωβο την εκσυγχρόνιση του ναυτικού, την εκπαίδευση των νεαρών ναυτικών του πολεμικού ναυτικού, τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσής τους. Και ο Ιάκωβος σεβόμενος την εμπειρία και τις γνώσεις του Πιπς, ακολούθησε πιστά τις συβουλές του. 

Ο Ιάκωβος Β΄ βασίλεψε μόνο τρία χρόνια, από το 1685 έως το 1688. Οι ευγενείς της Αγγλίας δεν τον συμπαθούσαν επειδή ήταν Καθολικός. Τον εκθρόνισαν και στην θέση του έφεραν τον γαμπρό του, τον Ουίλιαμ Γ΄. Ο Πιπς αυτήν την φορά δεν ακολούθησε το ρεύμα της εποχής (ίσως είχε γεράσει για να το ακολουθήσει), δεν ακολούθησε τον νέο βασιλιά (ίσως ήταν πραγματικός φίλος του Ιακώβου), δεν υπέκυψε στην νέα πολιτική επιταγή (ίσως είχε μάθει την έννοια της πίστης ). Ο Πιπς παρέμεινε πιστός οπαδός του Ιακώβου, για μια και μοναδική φορά στην ζωή του δεν ακολούθησε την πεπατημένη, δεν ακολούθησε την εξουσία και τις υψηλές γνωριμίες. Ο Πιπς για μια φορά στην ζωή του, έγινε ήρωας και από την μια μέρα στην άλλη έχασε όλα του τα αξιώματα και έμεινε άνεργος!

Ο Πιπς μπορεί να έμεινε άνεργος αλλά δεν έμεινε άεργος. Συνέχισε να είναι ενεργό μέλος της αγγλικής κοινωνίας. Καλούσε φίλους και επιστήμονες στο σπίτι να συζητήσουν για τις νέες εφευρέσεις, ενδιαφερόταν για τα κοινά, προμηθευόταν συνεχώς καινούρια βιβλία. Ο μεγάλος αρχιτέκτονας Κρίστοφερ Ρεν ο οποίος είχε αναλάβει την ανοικοδόμηση του Λονδίνου μετά την μεγάλη φωτιά του 1666 τον κάλεσε για να ζητήσει την γνώμη του για την ανέγερση του Ναυτικού Νοσοκομείου στο Γκρένουιτς (στην θέση του παλιού παλατιού του Γκρένουιτς, του λεγόμενου Placentia). Αυτό ήταν και το τελευταίο δημόσιο έργο του Πιπς.

Έζησε τα τελευταία χρόνια του στο Κλάπχαμ, στο σπίτι του φίλου και παλιού του υπαλλήλου Ουίλιαμ Χιούερ. Ο Σάμουελ Πιπς πέθανε το 1703. Εκτός από το ημερολόγιό του με την πολυτάραχη ιστορία του Λονδίνου των ετών 1660-1669, άφησε πίσω του μια βιβλιοθήκη τριών χιλιάδων τόμων -μια από τις πιο αξιόλογες προσωπικές βιβλιοθήκες του 17ου αιώνα. Ανάμεσα στα βιβλία του ήταν: εξήντα μεσαιωνικά χειρόγραφα, το πρωτότυπο ημερολόγιο του θαλασσοπόρου Φράνσις Ντρέικ, χίλιες οκτακόσιες μπαλάντες, ναυτικά αρχεία. Με την διαθήκη του άφησε όλη την πολύτιμη βιβλιοθήκη του στο Πανεπιστήμιο του Κέϊμπριτζ, στον χώρο που τον μόρφωσε και του έδωσε το έναυσμα να συλλέξει όλες αυτές τις γνώσεις.

Εύη Ρούτουλα

«Ὅπου ἦν κῆπος...»

ἤ Ἐγκώμιο τῆς κηπουρικῆς

Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸν λησμονημένο Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη :

«Δὲν ὑπάρχει τρυφερωτέρα ἀπόλαυσις ἀπό τὴν κηπουρικήν. Ὁ ἄνθρωπος ἀγάλλεται ἐν μέσῳ τοῦ ποικιλωτάτου ἐκείνου κόσμου τῶν φυτῶν καὶ τῶν ἀνθέων. Εἶναι ὁ κῆπος μικρόκοσμος, μὲ ποικίλας μορφὰς καὶ ποικίλας γλώσσας. Ἕκαστον φύλλον, εἶναι μία σκέψις. Ἕκαστον ἄνθος, μελέτη, καὶ ἕκαστον χρῶμα, μυστήριον.

Ὁ κηπουρὸς βλέπει τὰ φυτὰ αὐξάνοντα, ὡς βλέπει πατὴρ τὰ τέκνα του· κ᾿ ἔχει πολὺ τὸ συμπαθὲς ἡ ἀνατροφὴ δενδρυλλίου, ὡς ἔχει ποίησιν ἡ στοργὴ τοῦ πατρός. Νὰ μὴ γίνῃ τὸ τρυφερὸν δενδρύλλιον ἀσθενικόν, νὰ μὴ καταντήσῃ σκολιὸν καὶ ἄρηστον, νὰ καρποφορήσῃ ταχέως, νὰ μὴ γηράσῃ προώρως· τώρα ποὺ εἶναι μικρὸν ἀκόμη, τὸ εὐαίσθητον δενδρύλιον, νὰ τὸ προσδέσωμεν εἰς βάκτρον ἰσχυρόν, ἵνα μὴ αἱ ἄγριαι τοῦ ἀνέμου πνοαὶ τὸ διαστρέψωσι, τὸ κλονίσωσι, τὸ θραύσωσι» (Τὸ Τάξιμον, σσ. 120-121).

Πάντα, ὁλόκληρο τὸν ἐνιαυτό, ἡ εὐλογία καί ἡ εἰρήνη ποὺ ἀφήνει στὴν ψυχὴ ἡ καλλιέργεια τοῦ κήπου εἶναι καὶ ἀπερίγραπτη, ἀλλὰ περισσότερο ἀπ᾿ ὅλα λυτρωτική. Γιατὶ καλλιεργώντας τὴ γῆ ἔχεις τὴν ἐντύπωση πὼς δημιουργεῖς καὶ πολὺ περισσότερο, ὅτι φωτίζεις τὴν ψυχή σου μὲ τὸ ἁγνὸ κερὶ τῆς πειθαρχημένης ἐργασίας, ἀφοῦ ἀπὸ μέσα της πηγάζει ἡ προσευχὴ καὶ ἡ λυτρωτικὴ σιωπή, ἀγαθὰ μέγιστα ποὺ συνδράμουν ψυχωφελίμως  τὸν  ἄνθρωπο.

Ὁλάκερο τὸ χρόνο ἡ κηπουρικὴ ἔχει τὶς χάρες της. Ὅμως ἡ ἐποχὴ ὁποὺ περίτρανα δοξάζεται, καὶ πραγματικὰ τὴ χαίρεται κι ὁ κηπουρὸς,  εἶναι τὸ καλοκαίρι, ὅταν μὲσα στὸ θεϊκὸ τὸ φῶς τοῦ θέρους βλέπει ν᾿ αὐξάνονται φυτὰ καὶ καρποί. Παρατηρεῖ τὶς χρωματικὲς ἐναλλαγές  ποὺ ἐμφανίζονται στοὺς καρποὺς, μὲ μιὰ σπουδὴ ποὺ συγκινεῖ, ὅπως συγκινεῖ τὸν κάθε συνειδητὸ γονιὸ ἡ ἀνατροφή τοῦ παιδιοῦ του. Ἔτσι μὲ χαρὰ παρατηρεῖ νὰ αὐξάνονται τὰ κολοκυθάκια μὲ τὶς πολλὲς παραλλαγὲς τοῦ πράσινου, οἱ χρυσοπράσινες πιπεριές, τὰ χνουδωτὰ σκουροπράσινα ἀγγουράκια, οἱ γυαλιστερὲς ἀνοιχτοπράσινες ντομάτες ποὺ μὲ τὶς μέρες ἀρχίζουν νὰ γίνονται ρόζ καὶ μετὰ κόκκινες, ἀποπνέοντας μιὰ εὐωδία περίεργη, ἀλλὰ τόσο ἑλκυστική. Κι ἔχουν σειρὰ τὰ φασόλια, ποὺ κρέμονται σὰν περίεργα δάχτυλα ἑνὸς ἀόρατου χεριοῦ, μὲ τὴν ἐωθινὴ δρόσο νὰ τὰ ραντίζει, ἀλλὰ κι οἱ ντυμένες τὸ σκοῦρο μὼβ φόρεμα μελιτζάνες, νὰ ξεχωρίζουν πασπαλισμένες δροσοσταλίδες, ἀνάμεσα στὰ μεγάλα, χρυσοπράσινα φύλλα τοῦ φυτοῦ. Κι ὁ κατάλογος δὲν ἔχει τελειωμό... Παραπέρα ὁ μυρωδᾶτος χνουδωτὸς ἄνιθος καὶ δίπλα του ὁ σκουροπράσινος μαϊντανός, τὸ ζωηρὸ τὸ σέλινο κ.ἄ. ἀκόμη.    

 Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἄλλη μία περίπτωση, ἡ ὁποία καὶ χαροποιεῖ τὸν κηπουρό, χαρίζοντάς του, μέσα στὸν πολύ του κόπο, ἀναψυχὴ καὶ δύναμη. Κι αὐτὸ εἶναι τὸ πότισμα τοῦ κήπου μὲ τὸ νερὸ τῆς πηγῆς ποὺ ἀναβλύζει ἀπό τὰ σπλάχνα τῆς γῆς, δροσερό, καθάριο, φωτεινό, ἀλλὰ καὶ μὲ μιὰ εὐωδία περίεργη. Εἶναι ἡ εὐωδιὰ τῆς ἴδιας τῆς γῆς, ποὺ ριπίζει τὸ εἶναι μας, τὸ ἐντοπίζει μέσα στὰ πλαίσια τῆς βιοτῆς μας, τὸ ἐξαγνίζει...

π. Κ.Ν. Καλλιανός

(ἀπόσπασμα εὑρύτερου γραφτοῦ)

Η εβδομάδα του «Λ»

Το γράμμα «Λ» παρουσιάζεται και διδάσκεται σήμερα στα παιδιά προσχολικής ηλικίας μέσω της βιντεοσκοπημένης ιστορίας του «Λαχανιασμένου Λεωφορείου»! Οι αρχαιοελληνιστές βέβαια βρίσκουν και προτείνουν διάφορους συμβολισμούς στο «Λ». Μεταξύ άλλων λένε πως το γράμμα αυτό φωτίζει τη Λέξη και της δίνει Λάμψη! Έτσι ερμηνεύουν ότι η ΕΛΛάδα είναι η χώρα του φωτός!

ΛΟΓΟΣ! «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος». Έτσι αρχίζει το Ευαγγέλιο του Ιωάννη. Κι έτσι ο Ηγαπημένος Μαθητής δηλώνει απλά και απερίφραστα την ξεκάθαρη πίστη του ότι ο Ιησούς, που ονομάζεται στη γλώσσα της Εκκλησίας μας και Λόγος, είναι αληθινός Θεός.

Βέβαια ο όρος Λόγος έχει πολλές ερμηνείες και έννοιες (19 σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη). Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού είναι βασική έννοια που αφορά την πλουσιότατη ελληνική γλώσσα μας, ή, όπως θα ορίζαμε διαφορετικά, τον Έλληνα Λόγο!

Μέσα από τον Λόγο ξεπηδά και η ίδια η τέχνη του και πορεύονται μαζί προς την λογο-τεχνία! Όπως ξεπηδούν και άλλες έννοιες που έχουν αναφορά στην τιμή του ανθρώπου, στο δημόσιο Λόγο και σε τόσα άλλα και πολλά θέματα και πράγματα! Αχ, αυτός ο αιώνιος Λόγος και η αθάνατη γλώσσα μας, πόσες και πόσες πραγματικά έντονες ψυχικές και διανοητικές δονήσεις δεν μας προκαλούν!

ΛΑΟΣ! Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πλατιά έννοια, που αφορά και αναφέρεται στους εκλεκτούς  του Θεού, στις κοινωνίες ανθρώπων και βέβαια και στο έθνος.

Κατά παράδοση, με τον όρο Λαός επισημαίνεται η ομάδα εκείνη των ανθρώπων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως θρησκεία, γλώσσα, παραδόσεις κ.ά. Με τις συχνές όμως μετακινήσεις των ανθρώπων κατά τις τελευταίες δεκαετίες, όλα αυτά ανατρέπονται, και ακόμα και οι κλασικές έννοιες έχουν ανάγκη επαναπροσδιορισμού!

Ο μέγας Ελύτης αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ελευθερία» στις 15 Ιουνίου 1958: “Γιατί αυτός ο Λαός, που την έννοιά του την έχουμε παραμορφώσει σε σημείο να μην την αναγνωρίζουμε, αυτός έχει φτιάξει ό,τι καλό υπάρχει - αν υπάρχει κάτι καλό σ’ αυτόν τον τόπο! Και αυτός, στις ώρες του κινδύνου, και στο πείσμα της συστηματικής ηττοπαθείας των αρχηγών του, αίρεται, χάρη σ’ έναν αόρατο, ευλογημένο μηχανισμό, στα ύψη που απαιτεί το θαύμα!”

Αυτό τον λόγο και βέβαια αυτό τον Λαό έχουμε ανάγκη σήμερα!

ΛΑΘΟΣ! Θα ήταν ίσως ωραίο και μάλλον πιο εύπεπτο ψυχολογικά να ασχολούμασταν αποκλειστικά με λέξεις και με έννοιες θετικές και εύηχες. Όμως αν θέλουμε κατ’ αρχάς να είμαστε πραγματιστές κι επίσης να καλυτερεύουμε συνεχώς ως άνθρωποι, θα πρέπει να είμαστε απολύτως ενήμεροι και συνειδητοί σχετικά με τα Λάθη μας.

Άλλωστε γνωρίζοντας και αναγνωρίζοντας τα Λάθη μας μπορούμε να μετανοήσουμε και να κάνουμε καινούργια ξεκινήματα. Ο Σεφέρης αναφέρει πολύ σοφά: «Πήραμε τη ζωή μας Λάθος κι αλλάξαμε ζωή»!

Κι ας μη διστάζουμε ποτέ να ομολογούμε το Λάθος μας, λέγοντας απλά και σεμνά: «mea culpa»! Και να προχωράμε!

ΛΕΧΟΒΑ! Αυτή είναι μια σλαβικής προέλευσης ονομασία και συγκεκριμένα ένα τοπωνύμιο, που ερμηνεύεται ως τόπος των λεχώνων αλλά και ως βοσκότοπος, και προσδιορίζει έναν ξεχωριστής ομορφιάς τόπο στην ορεινή Κορινθία, μεταξύ Κιάτου και Νεμέας.

Εκεί βρίσκεται από τα βυζαντινά χρόνια ένα ιστορικό Μοναστήρι, αφιερωμένο στην Υπεραγία Θεοτόκο. Οι πιστοί που προστρέχουν να προσκυνήσουν εκεί ονόμασαν την Παναγία του Μοναστηριού «Λεχοβίτισσα»!

Το 1986 εκδόθηκε το πρώτο μου βιβλίο με τον τίτλο: «Τοπογραφία και Ιστορία του Μοναστηριού της Λέχοβας»! Εξαντλήθηκε πάρα πολύ γρήγορα. Το χρηματικό κέρδος προσφέρθηκε όλο στο Μοναστήρι. Κρατώ μέχρι σήμερα πολλές και γλυκές αναμνήσεις από την ενασχόλησή μου με το Μοναστήρι της Παναγίας της Λεχοβίτισσας κι εύχομαι ολόψυχα να μας σκέπει και να μας προστατεύει όλους!

ΛΕΜΟΝΙΑ! Μια ωραία έκπληξη με περίμενε κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στο πατρικό μας σπίτι, στην καρδιά του Αργολικού κάμπου. Η Λεμονιά του κήπου μας ήταν γεμάτη από χυμώδεις καρπούς.

Το λεμόνι είναι ένα θαυματουργό προϊόν το οποίο καταστρέφει τα καρκινογόνα κύτταρα. Είναι 10.000 φορές ισχυρότερο από τη χημειοθεραπεία. Μια έρευνα έδειξε ότι ο χυμός λεμονιού καταστρέφει μόνον τα καρκινογόνα κύτταρα χωρίς να επιδρά στα υγιή. Επίσης είναι αντικαταθλιπτικό, καταπολεμά το άγχος και τις νευρικές διαταραχές.

Ο Παντελής Θαλασσινός τραγουδά, σε στίχους Ηλία Κατσούλη: «Του παραδείσου Λεμονιά, ένα κλαδάκι λησμονιά, φύλαξε και για μένα! Γέμισε μύρα κι ευωδιές το κορμάκι μου, που ανασταίνουν τις καρδιές λεμονάκι μου!»

ΛΕΥΚΟ! Συνώνυμο του άσπρου. Έχει αμέτρητες αποχρώσεις. Οι εσκιμώοι έχουν 360 ονόματα για τις διάφορες αποχρώσεις του Λευκού. Στην ελληνική γλώσσα έχουμε μόνο δύο, «Λευκό» και «άσπρο».

Στους διάφορους πολιτισμούς της υφηλίου το Λευκό χρώμα έχει διαφορετική θέση. Οι Έλληνες για παράδειγμα θεωρούν ως πένθιμο το μαύρο χρώμα, ενώ οι Ινδοί το Λευκό. Στην ελληνική ζωγραφική το Λευκό έχει την έννοια του φωτός και την σημασία της κατάνυξης.

Πάντως, στον πνευματικό χώρο, και ειδικώτερα στον ευλογημένο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, διαβάζουμε τακτικά τον ψαλμό της μετανοίας (50^ο), όπου παρακαλούμε θερμά τον Άγιο Θεό: «πλυνεῖς με, καὶ ὑπὲρ χιόνα λευκανθήσομαι», δηλαδή «πλύνε με, κι απ’ το χιόνι Λευκότερος θα γίνω»!

ΛΑΤΡΕΙΑ! Μια κατ’ εξοχήν θρησκευτική έννοια, η οποία αναφέρεται σε μια μυστική διαλεκτική, που αναπτύσσεται μεταξύ του λατρεύοντος ανθρώπου και του λατρευόμενου Θεού.

Κι όπως μας διδάσκει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, «Η Λατρεία δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο και όλη την κτίση να “βαπτιστούν” να πεθάνουν και να αναστηθούν μέσα στη θεία Χάρη»!

H Λατρεία έχει βέβαια τον τόπο της, αλλά την ίδια ώρα επιτελείται στον υπερέκεινα χώρο! Επίσης, μπορεί να πει κανείς ότι έχει και τον χρόνο της, αλλά ταυτόχρονα είναι πέρα και πάνω από τον χρόνο. Κι αυτή είναι η ουσία της!

Η Αθηνά... τυφλώθηκε

Κάθε φορά που επισκέπτομαι την αγαπημένη πόλη των φοιτητικών μου χρόνων, την Αθήνα, περνώ οπωσδήποτε από την οδό Σόλωνος, για μια -έστω σύντομη- βιβλιογραφική ενημέρωση στα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία της περιοχής.

Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου, κι όπως περνούσα πίσω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (ένα όμορφο κτήριο που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1842 ως Δημοτικό Γενικό Νοσοκομείο "Ελπίς"), πρόσεξα την «πληγωμένη» προτομή της Αθηνάς.

Η προτομή αυτή είναι ένα ιστορικό γλυπτό, με τον τίτλο «Η Αθηνά φέρουσα επί της κεφαλής την Ακρόπολιν», που κατασκευάσθηκε το 1871. Είναι έργο του Πελοποννήσιου γλύπτη, γεννημένου στην Τρίπολη της Αρκαδίας το 1822, Ιωάννη Κόσσου (1822 - 1875).

Το τελευταίο διάστημα, λόγω της οικονομικής κρίσης, έχουν κλαπεί κάποιες προτομές από τον περιβάλλοντα χώρο του Πνευματικού Κέντρου. Αυτή της Αθηνάς δεν κλάπηκε, αλλά... μολύνθηκε, ή... τυφλώθηκε! Σημεία των καιρών!

Άγαλμα Νίκης

Η νέα πλατεία Δικαιοσύνης στην Αθήνα βρίσκεται μεταξύ των οδών Σταδίου, Σανταρόζα, Αρσάκη και Πανεπιστημίου. Στη μία πλευρά της βρίσκεται το διατηρητέο κτήριο του παλαιού Εθνικού Τυπογραφείου. Αυτό υπήρξε το πρώτο δημόσιο βιομηχανικό κατάστημα τυπογραφίας στην Αθήνα, χτισμένο αμέσως μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο.

Πάνω στην πλατεία, η οποία χρειάζεται οπωσδήποτε μεγαλύτερη φροντίδα από τους υπεύθυνους του εν λόγω χώρου, βρίσκεται ένα ενδιαφέρον άγαλμα, γνωστό ως «Νίκη IV». Είναι μια από τις εξπρεσιονιστικές παραλλαγές του θέματος της Νίκης, με το οποίο ασχολήθηκε εκτενώς ο δημιουργός του.

Το άγαλμα αυτό κατασκευάστηκε το 1985 και είναι έργο του καλλιτέχνη Κυριάκου Καμπαδάκη (1938-2003), ο οποίος υπήρξε διάσημος γλύπτης. Γεννήθηκε στη  Δράμα και σπούδασε στη Staatliche Hochschule für blended Künste της Γερμανίας κοντά στον P. Dierkes (1961-1966) στο Βερολίνο, όπου έμεινε μέχρι το 1975. Στη Γερμανία άνοιξε το πρώτο του εργαστήριο γλυπτικής και έγινε μέλος του Επαγγελματικού Συλλόγου Καλλιτεχνών του Βερολίνου. Παρουσίασε το έργο του σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα του κοσμούν Μουσεία, Πινακοθήκες, ιδιωτικές συλλογές και δημόσιους χώρους. Τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις, υπήρξε μέλος καλλιτεχνικών επιτροπών και εκπρόσωπος της πόλης της Θεσσαλονίκης σε διοργανώσεις του εξωτερικού. Υπαίθρια γλυπτική του Καμπαδάκη μπορεί να δει κανείς στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα.

Η ονομασία του εν λόγω γλυπτού (Νίκη IV), μάλλον μπορεί κανείς να υποθέσει ότι έχει ίσως αναφορά στο υπέροχο εκείνο γλυπτό της ελληνιστικής εποχής, που εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου και φέρει την ονομασία Νίκη της Σαμοθράκης! Πάντως ο καλλιτέχνης έχει ασχοληθεί με το θέμα της Νίκης και σε άλλα έργα του, γι’ αυτό και τα αριθμεί ανάλογα.

Αξίζει να αναφερθεί πως ο Μ. Παπανικολάου, μιλώντας για την υπαίθρια γλυπτική του καλλιτέχνη, λέει: «Τα υπαίθρια γλυπτά του σε δημόσιους χώρους […] διακρίνονται για το μνημειακό τους ύφος και την εξαιρετικά δυναμική παρουσία τους, ιδιότητες που χαρακτηρίζουν και τα ‘μικρά’ άγνωστα στο ευρύ κοινό έργα του. Η γλυπτική του Καμπαδάκη βασίζεται κυρίως στη γρήγορη εναλλαγή των πλαστικών μερών, στη ρυθμική κίνηση των όγκων, στην παλμικότητα των επιφανειών και στα ρευστά περιγράμματα, που ‘χάνονται’ μέσα στο χώρο, ακολουθώντας μια πορεία που είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς».