Το χιούμορ στους Τρεις Ιεράρχες

Ημέρα σημαντική σήμερα για τον Ελληνισμό, την Ορθοδοξία και για την Ελληνική Εκπαίδευση. Ημέρα τιμής και μνήμης των Αγίων Τριών Ιεραρχών (Αγ. Βασιλείου, Αγ. Γρηγορίου Θεολόγου και Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου) Προστατών των Ελληνικών και Χριστιανικών Γραμμάτων.

Με αυτή την ευκαιρία σκέφθηκα να παρουσιάσω εδώ μια ιδιαίτερα πρωτότυπη επιστημονική μελέτη του Καθηγητή Κωνσταντίνου Νικολακόπουλου, Προέδρου του Τμήματος Ορθόδοξης Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Ο φίλος Καθηγητής στο ενδιαφέρον βιβλίο του με τίτλο «Ερμηνευτικά Μελετήματα από Ρητορικής και Υμνολογικής επόψεως», των Εκδ. Π. Πουρνάρα (Θεσσαλονίκη 2005, σσ. 264) συμπεριλαμβάνει (ως Παράρτημα) και την μελέτη του: «Το χιούμορ ως παιδαγωγικό μέσον στους τρεις Ιεράρχες».

Αντιγράφω μόνο λίγες γραμμές από το κείμενό του, για να λάβουμε γεύση των εμπνευσμένων σκέψεών του: «Όταν μιλάμε για χιούμορ, το οποίο μάλιστα διαφαίνεται λίγο - πολύ ευκρινώς στα κείμενα των τριών πατέρων, εννοούμε εκείνο το ρητορικό σχήμα που μέσω διαφόρων μορφών του, οι οποίες έχουν ως κοινό βασικό συστατικό τους την ευθυμία, αποσκοπούν στην αποτελεσματικότερη διδαχή και παιδαγωγία των ακροατών ή αναγνωστών... Είναι εντυπωσιακό ότι, παρότι και οι τρεις Ιεράρχες δεν έζησαν πάντα ευχάριστη κι ανέμελη ζωή, αλλά εβίωσαν και μεγάλα χρονικά διαστήματα γεμάτα δυσκολίες, αρρώστιες και πένθη, εντούτοις δεν απέκλεισαν το χιούμορ από τη ζωή τους... Είναι ενδιαφέρον και ένα απολογητικό απόσπασμα του Μ. Βασιλείου, όπου στα πλαίσια της αντιρρητικής πολεμικής του κρατάει μια έντονη διαλογική στάση εξοπλισμένη επίσης με χιουμοριστική ειρωνεία. Κατά την ερμηνεία της εξαημέρου δημιουργίας του κόσμου αντικρούεται με κάποιες απόψεις αρχαίων φιλοσόφων για την προέλευση των ζωϊκών ειδών. Έτσι προτρέπει: “Διώξε μακριά τις φλυαρίες αυτών των ‘σοβαρών’ φιλοσόφων, που δεν ντρέπονται να ισχυρίζονται πως οι δικές τους οι ψυχές και των σκυλιών είναι ομοειδείς ανάμεσά τους και πως οι ίδιοι κάποτε έζησαν ως σκύλοι, ως θάμνοι κι ως ψάρια θαλασσινά. Εγώ δεν θα ισχυριζόμουν μεν πως κάποτε υπήρξαν ως σκύλοι. Θα υποστήριζα όμως πάρα πολύ εμφατικά και ζωηρά, πως όταν έγραφαν αυτά ήταν κι από τα ψάρια αλογότεροι!”».