Αμφίπολη

…καθημερινές ανακαλύψεις στην μακεδονική ανασκαφή

Το τελευταίο διάστημα βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με νέα και ειδήσεις σχετικά με την ανασκαφή της Αμφίπολης. Όλοι οι Έλληνες αλλά και αλλοδαποί αρχαιολόγοι, ιστορικοί και γενικά ο απλός κόσμος περιμένει με αγωνία τις αποκαλύψεις σχετικά με την ταυτότητα του μνημείου, αφού οι επιστήμονες αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν την λέξη «ταφικός» ακόμα.

Τι έχει έως τώρα ανακαλυφθεί στην Αμφίπολη; Δύο σφίγγες από μάρμαρο Θάσου, δύο ιωνικά επίκρανα στους παραστάδες της θύρας, μαρμάρινοι τοίχοι στον προθάλαμο, βοτσαλωτό δάπεδο με γεωμετρικά σχέδια και δύο Καρυάτιδες. Οι τελευταίες ανακαλύφθηκαν μόλις στις 6 Σεπτεμβρίου και έκτοτε οι φωτογραφίες τους κάνουν τον γύρο της γης και έχουν αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον όλων των αρχαιολόγων, αφού θεωρούνται εξαιρετικής ποιότητας.

Ποιος είναι ο μυστηριώδης ένοικος του τάφου; Οι επιστήμονες μπορούν να κάνουν μόνο υποθέσεις προς το παρόν. Ο γνωστός ακαδημαϊκός και καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας Μιχάλης Τιβέριος ανέλυσε πρόσφατα τις σκέψεις του στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ». Σύμφωνα λοιπόν με τον Τιβέριο: «Δεν αποκλείει την εκδοχή οι ένοικοι των τάφων να είναι η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ρωξάνη και ο υιός του Αλέξανδρος ο Δ΄, επειδή και οι δύο δολοφονήθηκαν στην Αμφίπολη από τον Κάσσανδρο. Φυσικά δεν θα κατασκεύαζε ο ίδιος ο Κάσσανδρος ένα μεγαλειώδες μνημείο για τα θύματά του, αλλά ο Κάσσανδρος πέθανε το 294 π.Χ. και τον διαδέχτηκε στον θρόνο της Μακεδονίας ο Δημήτριος ο Πολιορκητής. Ο τελευταίος προκειμένου να περιβάλει με κύρος τον θρόνο του και για να αποκαταστήσει και την τάξη θα μπορούσε να είχε ξεθάψει τις σορούς και να είχε αποφασίσει την ανέγερση του μνημείου.»

Ο Τιβέριος θεωρεί απίθανο το ενδεχόμενο να είναι ο τάφος της μητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδας και εξηγεί την σκέψη του: «Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου λιθοβολήθηκε στην Πύδνα. Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής θα μπορούσε κάλλιστα να οργανώσει και για αυτήν μια μεγαλόπρεπη ταφή, αλλά γενικά στην Αμφίπολη δεν γίνονταν βασιλικές ταφές. Ο Αλέξανδρος ο Δ΄ και η Ρωξάνη είναι η εξαίρεση επειδή δολοφονήθηκαν στην Αμφίπολη. Στην περίπτωση της Ολυμπιάδας η ταφή λογικά θα γινόταν στις Αιγές.». Ο Τιβέριος επίσης θεωρεί απίθανο το ενδεχόμενο ο τάφος να ανήκει στον πατέρα του Δημητρίου του Πολιορκητή και επιφανή στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, επειδή: «ο Αντίγονος σκοτώθηκε στην μάχη στην Ιψό της Φρυγίας και έτυχε εκεί βασιλικής ταφής. Ακόμα και αν μεταφέρονταν τα οστά του στην Μακεδονία δεν θα επέλεγαν την Αμφίπολη με την οποία ο Αντίγονος δεν είχε καμία σχέση.»

Ο Αιγυπτιολόγος Άντριου Τσαγκ, ο οποίος έχει γράψει το βιβλίο «Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου», δήλωσε στο Discovery ότι ο τάφος ανήκει είτε στην Ολυμπιάδα είτε στην Ρωξάνη είτε και στις δύο μαζί, με το επιχείρημα ότι: «οι ροζέτες που βλέπουμε στην Αμφίπολη είναι παρόμοιες με εκείνες στην χρυσή λάρνακα του Φιλίππου του Β΄, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην Βεργίνα.»

Αρκετοί ερευνητές θεωρούν ότι ο τάφος ανήκει στον Νέαρχο, επικεφαλή του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά την διάρκεια της εκστρατείας του στην Ασία. Το επιχείρημα υπέρ αυτής της άποψης είναι η ύπαρξη του λέοντος στο μνημείο. Ο λέοντας αποτελούσε σύμβολο πολεμικής ανδρείας, ταιριαστό σύμβολο για έναν επιφανή στρατιωτικό.

Πρέπει να κάνουμε υπομονή, οι ανασκαφές καθώς και τα ευρήματα και τα αντίστοιχα ασφαλή συμπεράσματα μπορεί να διαρκέσουν χρόνια. Ένα είναι σίγουρο: το μνημείο της Αμφίπολης πρόκειται για ένα μεγαλειώδες μνημείο και σε έκταση και σε ποιότητα. Ας ελπίσουμε ότι η ελληνική πολιτεία θα το προστατεύσει (ήδη έχει γίνει σχετική αίτηση για να συμπεριληφθεί στα προστατευόμενα μνημεία της Unesco) και ότι οι Έλληνες θα το αγαπήσουν με τον μοναδικό τρόπο που αγαπά κανείς μια πολιτιστική κληρονομιά: επισκεπτόμενός την μαζί με τα παιδιά του.    

Eύη Ρούτουλα