Παναγία η Αγγελόκτιστη

Πρόσφατα επισκέφτηκα την Κύπρο και συγκεκριμένα την Λάρνακα προκειμένου να παρουσιάσω εκεί το πρώτο μου βιβλίο, το «Μετρό Λονδίνου, επτά σταθμοί, επτά ιστορίες». Έμεινα έκπληκτη από την θερμή υποδοχή και την φιλοξενία των Κυπρίων αδελφών μας. Με μεγάλη χαρά μας ξενάγησαν στα  μνημεία και μουσεία της Λάρνακας αλλά και των περιχώρων. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε μια εκκλησία, η Παναγία η Αγγελόκτιστη.

Η Παναγία η Αγγελόκτιστη βρίσκεται στο χωριό Κίτι, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Λάρνακα. Η σημερινή εκκλησία χτίστηκε τον 11^ο αιώνα, πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού του 5^ου αιώνα. Ο θρύλος λέει ότι οι κάτοικοι του αρχαίου Κιτίου (παλαιότερη ονομασία της Λάρνακας) μετακινήθηκαν στην ενδοχώρα για να γλυτώσουν τις επιδρομές των Αράβων. Έτσι εγκαταστάθηκαν στο χωριό Κίτι και αποφάσισαν να ανεγείρουν ναό προς τιμήν της Θεοτόκου. Στην διάρκεια όμως της νύχτας τα θεμέλια του ναού μετακινούνταν, ώσπου ανακάλυψαν ότι κάθε νύχτα οι άγγελοι έχτιζαν την εκκλησία, εξού και η ονομασία της.

Ο σημερινός ναός είναι ένα αμάλγαμα προσθηκών και αλλαγών κατά την διάρκεια των αιώνων. Τον 12^ο αιώνα χτίστηκε παρεκκλήσι αφιερωμένο στους Αγίους Κοσμά και Δαμιανό. Στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας βρέθηκαν πολλοί μεσαιωνικοί τάφοι, προφανώς ο προαύλιος χώρος χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο. Στις αρχές του 14^ου αιώνα χτίστηκε το Λατινικό παρεκκλήσι για να καλύψει τις ανάγκες των νέων, Καθολικών ηγεμόνων του νησιού.

Στον ναό βρίσκονται πολύτιμες τοιχογραφίες του 13^ου αιώνα, εικόνες και το περίφημο ψηφιδωτό της Παναγίας της Αγγελόκτιστης. Το ψηφιδωτό αυτό βρίσκεται μέσα στο Ιερό και θεωρείται ένα από τα λίγα και πιο σημαντικά δείγματα του Παλαιοχριστιανικού κόσμου. Είναι μια απεικόνιση της Παναγίας η οποία στέκεται όρθια κρατώντας με το αριστερό χέρι τον μικρό Χριστό. Από την μια πλευρά της βρίσκεται ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και από την άλλη ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Πρόκεται για την παλαιότερη, σωζόμενη  εικόνα που η Παναγία στέκεται όρθια -γεγονός πολύ σπάνιο στην Ορθόδοξη αγιογραφία- και αριστεροκρατούσα - γεγονός επίσης σπάνιο. Άλλο στοιχείο προς μελέτη είναι η επιγραφή της εικόνας: Αγία Μαρία, αφού εκείνη την εποχή την Παναγία την ονόμαζαν Αγία Μαρία μόνο οι μονοφυσιτικές επαρχίες της Ανατολής.

Τέλος το συγκεκριμένο ψηφιδωτό αποτελεί πρόδρομο της Παναγίας της Οδηγήτριας. Ο κόσμος ονομάζει την Παναγία ως Οδηγήτρια όταν Αυτή δείχνει με το δάχτυλο της τον μικρό Ιησού παροτρύνοντας τους πιστούς να ακολουθήσουν τον Σωτήρα, τους οδηγεί δηλαδή προς την σωστή πίστη.

Η Παναγία η Αγγελόκτιστη βρίσκεται στο όμορφο και ήσυχο χωριουδάκι Κίτι και περιβάλλεται από δέντρα που ρίχνουν την σκιά τους στην όμορφη μεσαιωνική εκκλησία. Αν ποτέ επισκεφτείτε την Λάρνακα, μην ξεχάσετε να περάσετε και από αυτήν την όμορφη και μοναδική εκκλησία, θα νιώσετε πραγματική ηρεμία.  

Εύη Ρούτουλα