Δωδεκάτη νύχτα στο Εθνικό Θέατρο

Όσα και αν γραφτούν για τον Σαίξπηρ δεν θα είναι ποτέ αρκετά. Ο μεγάλος βάρδος μας άφησε μια μεγάλη και ποικίλη κληρονομιά: ιστορικά έργα με ανεκτίμητες πληροφορίες -παρά τα μυθοπλαστικά στοιχεία τα έργα αυτά βρίθουν γεγονότων- όπως ο Ερρίκος ΣΤ’, ο Ριχάρδος Β’ κλπ., ρομαντικά σονέτα γεμάτα ποίηση, πασίγνωστα δράματα με κύριους πρωταγωνιστές τον έρωτα, τον πόλεμο, την απληστία, τα ανθρώπινα πάθη, όπως ο Άμλετ και ο Οθέλλος και τέλος μας άφησε τις υπέροχες κωμωδίες του, γεμάτες από αλεπάλληλες παρεξηγήσεις, φραστικά ευτράπελα και πονηρά, ενήλικα αστεία.

Μια από τις πιο γνωστές κωμωδίες του είναι και η Δωδεκάτη νύχτα. Η ονομασία του τίτλου μας προσδιορίζει τον χρόνο: βρισκόμαστε στην δωδεκάτη νύχτα, δηλαδή στην δωδέκατη ημέρα μετά τα Χριστούγεννα: την 6η Ιανουαρίου. Η επίσημη γιορτή των Χριστουγέννων τελειώνει και οι άνθρωποι ξαναγυρνούν στην καθημερινότητά τους. Την τελευταία λοιπόν εορταστική νύχτα ξεχνάνε όλες τις αναστολές τους, όλες τις απαγορεύσεις και γεύονται μια τελευταία νότα σκανδαλιάς!

Το έργο -όπως και άλλα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ- ξεκινά με ένα ναυάγιο. Το πλοίο που μεταφέρει την Βιόλα και τον Σεμπάστιαν, που είναι δίδυμα αδέλφια, ναυαγεί. Η Βιόλα βρίσκεται στις ακτές μιας μυθικής χώρας, της Ιλλυρίας, είναι πεπεισμένη ότι ο αδελφός της πνίγηκε στο ναυάγιο. Στην Ιλλυρία ζει ο δούκας Ορσίνο, ένας ευγενής νέος παράφορα ερωτευμένος με την Ολίβια. Η Βιόλα αποφασίζει να μεταμφιεστεί σε αγόρι προκειμένου να μπει στην δούλεψη του δούκα Ορσίνο, αποκτά καινούρια ταυτότητα και ονομάζεται Σεζάριο. Ο δούκας Ορσίνο εμπιστεύεται την Βιόλα-Σεζάριο και την στέλνει ως αντιπρόσωπό του στην Ολίβια για να κανονίσει το προξενειό! Η Ολίβια ερωτεύεται τον Σεζάριο, πιστεύοντας ότι είναι αγόρι. Η Βιόλα στο μεταξύ είναι ερωτευμένη με τον Ορσίνο. Ο σερ Άντριου πολιορκεί επίσης την Ολίβια, αφού έχει ενθαρρυνθεί από τον μονίμως μεθυσμένο θείο της Ολίβιας, τον σερ Τόμπυ. Ο αρχιυπηρέτης της Ολίβιας, ο αντιπαθής Μαλβόλιο φλερτάρει και αυτός την κυρά του. Τελικά εμφανίζεται και ο Σεμπάστιαν, ο οποίος έχει επιζήσει του ναυαγίου, χάρις στην ηρωική επέμβαση του πλοίαρχου Αντόνιο.

Όπως είναι φανερό, όλα αυτά τα πρόσωπα μπλέκονται μεταξύ τους σε μια κωμωδία ατελείωτων παρεξηγήσεων, κυρίως ερωτικών, όπως προαναφέραμε. Eίναι η δωδεκάτη νύχτα, η νύχτα όπου όλα επιτρἐπονται. Είναι η νύχτα της αλλαγής φύλων (η Βιόλα μετατρέπεται σε νεαρό Σεζάριο και την ερωτεύεται η Ολίβια), η εναλλαγή ρόλων (ο Μαλβόλιο από υπηρέτης προσπαθεί να γίνει αφέντης), της αλλαγής συντρόφων (τελικά η τάξη αποκαθίσταται αφού ο Σεμπάστιαν λαμβάνει τη θέση της Βιόλας ως εραστής της Ολίβιας), της συνειδητοποίησης του πραγματικού ερωτικού μας συντρόφου (ο Ορσίνο καταλαβαίνει τον έρωτα της Βιόλα και τον καλοδέχεται).

Ο Σαίξπηρ έγραψε την Δωδεκάτη νύχτα το 1601, η υπόθεση έχει εμπνευστεί από προηγούμενα έργα όπως την ιταλική κωμωδία «Οι απατημένοι», που γράφτηκε το 1537 και από μια ιστορία του Μπάρναμπι Ριτς, ονόματι «Απολλώνιος και Σίλα» του 1581. Ο βάρδος πάντα εμπνεόταν από παλαιότερες ιστορίες και από προγενέστερους συγγραφείς. Ούτως ή άλλως δεν υπάρχει παρθενογέννεση στην συγγραφή και στη δημιουργία.

Φέτος η κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας ξεκίνησε το ρεπερτόριό της με την Δωδεκάτη νύχτα του Σαίξπηρ, ως αφιέρωμα στον ελισαβετιανό δημιουργό. Η μετάφραση του έργου είναι του Νίκου Χατζόπουλου, η σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά και στους κύριους ρόλους εμφανίζονται οι Γιώργος Χρυσοστόμου, Εύη Σαουλίδου, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Έμιλυ Κολιανδρή και πολλοί άλλοι.

Ακόμα με δυσαρεστεί η έλλειψη σκηνικών στο Εθνικό θέατρο. Αν και τα εκατοντάδες κόκκινα φαναράκια δημιούργησαν μια θεατρική ατμόσφαιρα. Καταννοώ ότι είναι δύσκολο να φτιάξει κάποιος σκηνικά για τις πεντάπρακτες κωμωδίες του Σαίξπηρ (η εναλλαγή ονειρεμένων σκηνικών θα ήταν δαπανηρή και επώδυνη!) αλλά παρ’ όλα αυτά εγώ ελπίζω, στο ανέβασμα ενός έργου με κανονικά σκηνικά και ακριβές παραγωγές.

Εύη Ρούτουλα