Το κύπελλο Μπραλ στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τον Σεπτέμβριο του 2016 άνοιξε τις πύλες του για το κοινό το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο βρίσκεται στις Τζιτζιφιές. Είναι ένας πανέμορφος χώρος με πάρκο, αθλοπαιδίες, άνετους χώρους για περπάτημα, περισυλλογή και ξεκούραση. Στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος φιλοξενούνται επίσης: χώρος για βιβλιοθήκες, δύο αίθουσες στις οποίες θα μεταφερθεί η Λυρική Σκηνή Αθηνών, χώρος προβολών κινηματογράφου, χώροι εκδηλώσεων και εκθέσεων. Ανάμεσα σε όλα τα άλλα που μπορεί να δει ο επισκέπτης είναι και το κύπελλο Μπραλ, το οποίο απονεμήθηκε στον μαραθωνοδρόμο Σπύρο Λούη κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896.

Το κύπελλο Μπραλ πήρε το όνομά του από τον εμπνευστή του, τον Γάλλο φιλόλογο και φιλέλληνα Μισέλ Μπραλ (1832-1915). Το 1894 ο Μισέλ Μπραλ πρότεινε στο Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Σορβόνη την καθιέρωση του Μαραθωνίου ως Ολυμπιακό άθλημα και την απονομή κυπέλλου στον νικητή.

Το κύπελλο Μπραλ που κατασκευάστηκε ειδικά για τον νικητή του μαραθωνίου των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων που τελέστηκαν στην Αθήνα το 1896, είναι εξ’ ολοκλήρου κατασκευασμένο από άργυρο και έχει ύψος 15 εκατοστά και διάμετρο 7 εκατοστά. Πάνω του είναι σκαλισμένη η περιοχή του Μαραθώνα, ως συμβολική αναφορά στην ομώνυμη μάχη. Είναι σφραγισμένο με την κεφαλή της θεάς Αθηνάς και έχει την ελληνική επιγραφή: «Ολυμπιακοί αγώνες, 1896, Μαραθώνιον άθλον, έδωκε Μιχαήλ Μπρεάλ». Στο κύπελλο είναι επίσης χαραγμένα πτηνά και υδρόβια φυτά που υπήρχαν παλιά στην ελώδη περιοχή του Μαραθώνα. Με αυτόν τον τρόπο ο Γάλλος φιλέλληνας ήθελε να κάνει μια σύνδεση με τους αρχαίους αγώνες, να θυμίσει σε όλον τον κόσμο τον άθλο του αγγελιοφόρου Φειδιππίδη που είχε διασχίσει όλη την απόσταση από τον Μαραθώνα έως την Αθήνα για να αναγγείλει την νίκη επί των Περσών και να πει το περίφημο «Νενικήκαμεν»!

Ως γνωστόν νικητής του Μαραθωνίου των Ολυμπιακών αγώνων του 1896 υπήρξε ο Σπύρος Λούης, ο νερουλάς από το Μαρούσι. Στον Μαραθώνιο του 1896 πήραν μέρος δεκατρείς Έλληνες δρομείς και τέσσερις αθλητές από άλλες χώρες (Γαλλία, Αυστραλία, Ουγγαρία). Κορυφαίοι δρομείς ανάμεσά τους ήταν ο Γάλλος Λεριμιζιό και ο Έλληνας Βασιλάκος, οι οποίοι είχαν κερδίσει μετάλλια σε παλαιότερους αγώνες. Ο Σπύρος Λούης δεν ήταν αθλητής. Πολύ πριν την υδροδότηση της Αθήνας, κουβαλούσε νερό στις περιοχές του Αμαρουσίου. Ο εικοσιτετράχρονος νεαρός ήταν ερωτευμένος με την Ελένη, μια γειτονοπούλα του και αποφάσισε να τρέξει για να καταφέρει τους γονείς της να συναινέσουν στον γάμο τους.

Στο 32ο χιλιόμετρο του αγώνα ο Γάλλος πρωταθλητής κατέρρευσε, λίγο αργότερα αποχώρησε και ο Αυστραλός Φλακ, που δεν ήταν συνηθισμένος στις μεγάλες αποστάσεις. Εν αντιθέσει ο Σπύρος Λούης σταμάτησε σε ένα καφενείο στο Πικέρμι για να πιει ένα ποτήρι… κρασί, λέγοντας στον κόσμο που τον κοίταζε απορημένος: «θα τους προφτάσω μετά!». Ο Λούης τερμάτισε πρώτος τελικά κάτω από τις ιαχές του πλήθους. Ο βασιλιάς Γεώργιος τον ρώτησε τι δώρο επιθυμούσε να του προσφέρει και αυτός του απάντησε ταπεινά: «Ένα γαιδουράκι να με βοηθάει να κουβαλάω το νερό». Ο Σπύρος Λούης δεν κέρδισε ποτέ ούτε θέση στο δημόσιο ούτε στρατιωτικές τιμές. Έζησε ήσυχα έκτοτε, παντρεύτηκε την αγαπημένη του Ελένη και δεν ξαναέλαβε ποτέ μέρος σε αγώνες. Το 1936 οδήγησε την ελληνική ομάδα στους Ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου. Φορούσε την άσπρη φουστανέλα του (την ίδια που φορούσε όταν ανέβηκε στο βάθρο του νικητή του 1896) και προσέφερε στον Αδόλφο Χίτλερ ένα κλαδί ελιάς. Το 1940 έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος Έλληνας Σπύρος Λούης, άφησε πίσω του όμως την ιστορική φράση «έγινε Λούης» που χρησιμοποιείται για αυτόν που τρέχει γρήγορα, την ιστορική φουστανέλα του που φυλάσσεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας, έδωσε το όνομά του σε πολλές οδούς και στάδια και φυσικά το κύπελλο Μπραλ.

Το κύπελλο Μπραλ ο συνονόματος εγγονός του Σπύρος Λούης έδωσε προς πώληση το 2012 στον οίκο δημοπρασιών Κρίστις, τρεις μήνες πριν την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων του Λονδίνου. Τον Απρίλιο του 2012 το κύπελλο αγόρασε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και πλέον βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του στις Τζιτζιφιές. Αν έχετε χρόνο πηγαίνετε να το δείτε, αξίζει να θυμηθούμε όλοι μας εκείνες τις ημέρες, τον νερουλά που έκανε περήφανη όλη την Ελλάδα σε μια δύσκολη περίοδο της νεώτερης ελληνικής ιστορίας.

Εύη Ρούτουλα