Η επίσκεψή μου στα πρώην Βασιλικά Κτήματα Τατοΐου

Σήμερα για πρώτη φορά επισκέφτηκα τα πρώην βασιλικά κτήματα στο Τατόι. Αφορμή γι’ αυτό στάθηκε ένας φίλος μου, που μένει στην Βαρυμπόμπη και που είχε την ευγενἠ καλοσύνη να με ξεναγήσει. Ειλικρινά νιώθω λίγη ντροπή που σε αυτήν την ηλικία έχω καταφέρει να γυρίσω πολλά μακρινά μέρη του πλανήτη και παρόλα αυτά έως τώρα δεν είχα πάει σε ένα ιστορικό σημείο της πατρίδας μας που βρίσκεται εντός του νομού Αττικής.

Γιατί θεωρώ ότι αυτή η περιοχή είναι ιστορική και ότι αξίζει της προσοχής των Ελλήνων; Η περιοχή από τα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Δεκέλεια και επί Τουρκοκρατίας υπήρχαν εκεί τρία τσιφλίκια: το Τατόι, τα Μαχούνια και το Λιόπεσι. Το 1835 ο Φαναριώτης Σκαρλάτος Σούτσος (υπουργός στρατιωτικών, υπασπιστής του βασιλέως Όθωνα και μετέπειτα αυλάρχης του βασιλέως Γεωργίου) ένωσε τα τρία τσιφλίκια και για δεκαετίες μετά υπήρξαν κρησφύγετα ληστών. Το 1872 ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α αγοράζει την περιοχή και αποφασίζει να χτίσει εκεί τα θερινά του ανάκτορα. Το 1874 ο αρχιτέκτονας που αγάπησε και στόλισε την Ελλάδα, ο Ερνέστος Τσίλλερ, σχεδίασε το πρώτο οίκημα, μια διώροφη κατοικία ελβετικού στυλ. Δέκα χρόνια μετά, ο αρχιτέκτονας Σάββας Μπούκης, σχεδίασε το κυρίως ανάκτορο. Ήταν αντιγραφή του ανακτόρου που ανήκε στον τσάρο Αλέξανδρο τον Β΄ στην Αγία Πετρούπολη. Το 1898 η ελληνική Βουλή παραχώρησε στον βασιλέα το εθνικό κτήμα Μπάφι και κατόπιν και άλλων αγορών που έκανε ο Γεώργιος ο Α΄, το βασιλικό κτήμα στο Τατόι αποκτά την συνολική έκταση των 47.000 στρεμμάτων.

Ο βασιλέας Γεώργιος έδωσε πολύ μεγαλύτερη σημασία στην φύση παρά στα οικοδομήματα. Δημιούργησε κυριολεκτικά από την αρχή ένα δικό του δάσος και φύτευσε φυτά και δέντρα από όλη την Μεσόγειο. Από την έναρξη της βασιλικής θερινής κατοικίας το κτήμα στο Τατόι απέκτησε δύο ναούς: του Προφήτη Ηλία (έτος ίδρυσης 1873) και της Αναστάσεως (έτος ίδρυσης 1899). Στον Ναό της Αναστάσεως τελούνται οι επιμνημόσυνες δεήσεις και οι κηδείες της πρώην βασιλικής οικογένειας. Ο ναός βρίσκεται στον χώρο του βασιλικού κοιμητηρίου. Στο κοιμητήρι έχουν ταφεί ο ιδρυτής του τόπου, ο Γεώργιος ο Α΄, η βασίλισσα Όλγα, η βασίλισσα Φρειδερίκη και ο σύζυγός της, βασιλέας Παύλος και πολλοί άλλοι. Η πρώτη που κηδεύτηκε εκεί ήταν η πργκίπισσα Όλγα το 1880, πέθανε σε ηλικία 6 μηνών. Η τελευταία που κηδεύτηκε εκεί είναι η πριγκίπισσα Αικατερίνη, το 2007.

Στα πρώην βασιλικά ανάκτορα του Τατοΐου έχουν φιλοξενηθεί οι: τσάρος Νικόλαος Β΄ της Ρωσίας, η βασίλισσα Ελισάβετ της Αυστροουγγαρίας (η γνωστή πριγκίπισσα Σίσυ), ο βασιλέας Εδουάρδος Ζ΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, η Τζάκυ Κένεντυ. Το ελληνικό δημόσιο έχει δημεύσει την περιοχή τρεις φορές: το 1924, το 1973 και το 1994. Το 1924 με την κήρυξη της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας κατασχέθηκε η βασιλική περιουσία και δεν δόθηκε καμία αποζημίωση. Το 1973 η Δικτατορία των Συνταγματαρχών δήμευσε την βασιλική περιουσία και κατήργησε τη μοναρχία. Τέλος το 1994 το ελληνικό δημόσιο δήμευσε όλη την βασιλική περιουσία χωρίς να αποζημιώσει τον τέως βασιλέα Κωνσταντίνο. Κατόπιν δικαστικών αγώνων στο Ευρωπαικό Δικαστήριο, ο τέως βασιλέας έλαβε την αποζημίωσή του.

Το 2007 η τότε ελληνική κυβέρνηση έκανε δηλώσεις ότι σκοπεύει να μετατρέψει την πρώην βασιλική κατοικία σε μουσείο. Έκτοτε καμία σχετική κίνηση δεν έχει γίνει δυστυχώς, με αποτέλεσμα τα κτήρια (κυρίως ανάκτορο, στρατώνες, βοηθητικοί χώροι, σταύλοι, μαγειρεία, αποθήκες οίνου και λαδιού κλπ) να σαπίζουν και να γκρεμίζονται. Είναι πραγματικά κρίμα να συμβαίνει κάτι τέτοιο, όταν σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη τα πρώην παλάτια αναδεικνύονται ως μουσειακοί χώροι λόγω της ιστορίας τους και της αρχιτεκτονικής τους. Θα μπορούσε να γίνει το ίδιο και εδώ. Κατ᾽ αυτόν τον τρόπο, Έλληνες και ξένοι θα μάθαιναν ένα κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, και το κράτος θα μπορούσε να έχει ένα σημαντικό φορέα εισοδήματος (είσοδος στο μουσείο, δημιουργία καταστήματος με πώληση αναμνηστικών, βιβλίων με την ελληνική ιστορία σε διάφορες ξένες γλώσσες κλπ). Ποτέ δεν είναι αργά, ίσως είναι καιρός να αξιοποιηθεί αυτή η σημαντική περιοχή της Ελλάδας.

Εύη Ρούτουλα