Thyateira Christmas Appeal

 
His Eminence Archbishop Nikitas of Thyateira and Great Britain issued and distributed an Encyclical Letter addressed to all Greek Orthodox Communities in the United Kingdom.
 

The purpose of His Eminence’s message is to invite everyone to support financially the Sacred Archdiocese, as a Christmas gift, in order to meet the many needs of the growing Archdiocese.

Η Καρδιά ως Φάτνη Χριστού

 
Την ερχόμενη Δευτέρα, 15η Δεκεμβρίου 2025, μέσα στο πλαίσιο των Διαδικτυακών Μελετών, με τον γενικό τίτλο ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, θα έχουμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνάντηση.
 

Ομιλητής θα είναι ο πολύ αγαπητός μου π. Σάββας Βασιλειάδης, Ιερέας στην Ι.Μ. Περιστερίου και Θεολόγος, ο οποίος θα αναπτύξει το θέμα: «Η Καρδιά ως Φάτνη Χριστού - Ο ρόλος της στην ζωή του Ψυχοσωματικού Ανθρώπου».

Learning a foreign language

 
Estimates for learning the official languages of European countries vary widely, ranging from relatively quick paths to long-term commitments. Several Western European languages fall into the 24-week range, while Germanic and Romance languages generally require around 30 weeks.
 

Languages across Eastern Europe tend to demand significantly more time, often around 44 weeks, reflecting their complex grammar and structure. A few languages stand out as exceptionally challenging, placed in the category that requires far more effort than typical learning timelines.

Το δημοτικό τραγούδι και ο Ελληνισμός

 
Η ιστορία του δημοτικού τραγουδιού αποδεικνύει τη συνέχεια του Ελληνισμού από τους χρόνους του Ομήρου έως σήμερα. Ο πρωτοπρεσβύτερος π. Χρίστος Κυριακόπουλος, στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του «Η ιστορία του δημοτικού τραγουδιού», γράφει: «Σύμφωνα με τις μελέτες ειδικών ερευνητών στις μελωδίες των δημοτικών τραγουδιών μετουσιώνεται ο πλούτος της αρχαίας μουσικής και μετρικής. Ο Όμηρος παρουσιάζει τους φημισμένους “αοιδούς” τον Φήμιο και τον Δημόδοκο, να τραγουδούν τα “κλέα των ανδρών”, που δεν ήτανε τίποτε άλλο παρά κάτι ανάλογο με τα νεότερα κλέφτικα τραγούδια, που εξυμνούν τα κατορθώματα εκείνων που προτιμούσαν “καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή”».
 

Η λέξη «Τραγωδέω - τραγωδώ» προέρχεται από το ρήμα «άδω» = τραγουδώ και σημαίνει απαγγέλλω, εμφαντικώς διηγούμαι, εμμέτρως διαζωγραφώ. Είναι το ρήμα εκ του οποίου προέρχεται ο όρος τραγωδία και η λέξη τραγούδι. Ο Αλέξης Πολίτης για να δείξει τη συνέχεια της εθνικής μας ποίησης, σημειώνει πως «ένα χωρίο στην Ιλιάδα προσφέρει μιαν ενότητα πιο άμεση, πιο εξειδικευμένη  και ακόμα πιο εντυπωσιακή με τα νεότερα μοιρολόγια. Είναι εκείνο όπου η οικογένεια του Πριάμου ξεσπά σε θρήνους δίπλα στο πτώμα του Αχιλλέα για να του αποδώσουν τις νεκρικές τιμές».
 
Ο π. Χρίστος Κυριακόπουλος σημειώνει πως τα ακριτικά τραγούδια, τα αθάνατα αυτά μνημεία των Ορθοδόξων Ελλήνων, είναι πολύ κοντά στους ήχους της βυζαντινής μουσικής και  κάνουν την εμφάνισή τους τον 8^ο αιώνα. Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος στο εξαιρετικό πόνημά του «Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος», εκδοθέν το 1852 στην Κέρκυρα, επισημαίνει πως η περιγραφή του μεσαιωνικού βίου καθίσταται αναγκαία στην αισθητική γεύση των δημοτικών ασμάτων της Ελλάδος. Ο βίος του απροσώπου και ανωνύμου λαού διαφωτίζει τις δύσκολες διόδους, που διέβη το Γένος μας και διαλύει πολλές απορίες. Όταν δια της δημοτικής ποίησης, προσθέτει ο Ζαμπέλιος, διασαφηνίσουμε τις ροπές του Γένους, εκθέσουμε το όραμα των αγώνων, των κινδύνων, των ευχών, των παθημάτων αυτού και εξαγάγουμε τα αναγκαία συμπεράσματα, τότε η δημοτική ποίηση ανακύπτει χίλιες φορές λαμπρότερη.
 
Των ακριτικών τραγουδιών ακολουθούν τα κλέφτικα, τα οποία, όπως τονίζει ο π. Χρίστος Κυριακόπουλος «αναπλάθουν σημαντικά γεγονότα, εξαίρουν την ανδρεία, και το ηρωικό φρόνημα σπουδαίων προσώπων και διασώζουν την ιστορική μνήμη» και προσθέτει ότι το μήνυμά τους είναι μεγάλο, γιατί μας εμφανίζουν τους ανδρειωμένους προγόνους και συμπατριώτες μας να αγωνίζονται αδελφωμένοι «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία».
 
Ανάμεσα στα κλέφτικα τραγούδια που συγκέντρωσε ο φιλέλληνας Γάλλος ακαδημαϊκός, φιλόλογος και συλλέκτης των δημοτικών μας τραγουδιών Κλοντ Φορέλ (1772-1844) και τα εξέδωσε στο Παρίσι το 1824-1825, ξεχωρίζει ένα για τον ξακουστό αρχηγό των κλεφτών ιερέα Ευθύμιο Μπλαχάβα ή Βλαχάβα, που αναδείχθηκε μεγαλομάρτυρας της Εκκλησίας και της Πατρίδας, αφού σε άνιση μάχη οι τουρκαλβανοί τον συνέλαβαν και τον πετσοκόψανε, αφού τον υπέβαλαν σε όλα τα βασανιστήρια που μπόρεσε να φαντασθεί το ανθρώπινο τέρας, που ονομαζόταν  Αλής πασάς.    
 
Το βιβλίο του π. Χρίστου είναι ευσύνοπτο και ευανάγνωστο. Με 63 ερωταποκρίσεις και με σαφήνεια δίνει μια πλήρη εικόνα της ιστορίας της δημοτικής μουσικής από των αρχαίων χρόνων έως σήμερα. Ως προς το σήμερα επισημαίνει ότι η κατάσταση είναι εντελώς απογοητευτική! Και αυτό γιατί η παρακμή, η παραχάραξη και η συνακόλουθη φαλκίδευσή της κυριαρχούν. Σήμερα εκδηλώνεται ένας μουσικός λαϊκισμός σε όλο το μήκος της ακαταλληλότητάς του: αλλοιωμένο πνεύμα ερμηνείας, στίχοι διαστρεβλωμένοι και άμουσοι, αγοραία μουσική, ρυθμική αναρχία, εκκωφαντικοί ήχοι, ανατολίτικα μέτρα και ερμηνευτές άγευστοι της ημετέρας μουσικής παιδείας.
 
Ο θεολόγος, κατά την επιστήμη, μουσικολογιώτατος π. Χρίστος Κυριακόπουλος έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη, στη διατήρηση και στην προβολή της δημοτικής μας μουσικής. Έχοντας το φυσικό ταλέντο της καλλικέλαδης φωνής του διδάχθηκε τη βυζαντινή μουσική πρώτα στο Ωδείο Αθηνών και μετά στο Ελληνικό Ωδείο, από όπου και έλαβε το πτυχίο και το δίπλωμά του. Σήμερα είναι διευθυντής της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Κηφισίας, της οποίας είναι και Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος. Είναι επίσης διευθυντής της πολυμελούς χορωδίας «Βυζαντινή Κυψέλη», της οποίας τυγχάνει και ιδρυτής. Η Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών έχει εκδώσει μελέτες του, με καταγραφές δημοτικών τραγουδιών. Προ της εκδόσεως  του βιβλίου του για την ιστορία του δημοτικού μας τραγουδιού εξέδωσε, σε συνεργασία με τον συγγραφέα Δημ. Κ. Κυριακόπουλο τον βραβευθέντα από την Ακαδημία Αθηνών πολυσέλιδο τόμο  με ηρωικά τραγούδια της Πελοποννήσου, αφιέρωμα στα 200 χρόνια από την κήρυξη του Απελευθερωτικού Αγώνα του 1821.
 
Η δύσκολη εποχή που ζούμε, εποχή επιβολής των δυτικής προέλευσης ατομισμού, ηδονισμού και μηδενισμού, μοιάζει με την εποχή που οι Έλληνες των Ιονίων νήσων έζησαν υπό την κυριαρχία δυτικών κρατών, τα οποία επιχείρησαν να τους επιβάλλουν τον δικό τους κοσμικό  τρόπο ζωής. Πολλοί, κυρίως λόγιοι και πλούσιοι αστοί, υπέκυψαν στα θέλγητρα αυτού του τρόπου ζωής. Από τους λογίους μόνο οι κληρικοί παρέμειναν πιστοί στις προγονικές παραδόσεις τους και τήρησαν, είτε διδάσκοντες, είτε γράφοντες, είτε κηρύττοντες, την χρήση της πατρίου διαλέκτου και με την επιμονή τους αναχαίτισαν την πλημμύρα της ξενογλωσσίας και της θρησκευτικής αποστασίας και με τα δόντια, τρόπος του λέγειν, συγκράτησαν τη συνέχεια του ελληνισμού σε αυτές τις δυτικοκρατούμενες περιοχές του έθνους μας (Βλ. σχ. Σπ. Ζαμπέλιου «Σκέψεις περί ελληνικής ποιήσεως» Εν Αθήναις, 1859, σελ. 57).
 
Σήμερα είναι παρήγορο ότι  υπάρχουν ακόμη κληρικοί, ένας από τους οποίους είναι ο π. Χρίστος Κυριακόπουλος, που με το έργο τους, ο καθένας με τα τάλαντά του, διασώζουν την ψυχή μας ως έθνους, και μας βοηθούν στο να παραμένουμε πιστοί στις παραδόσεις μας και στην πολιτισμική και θρησκευτική κληρονομιά μας.
 
Γιώργου Παπαθανασόπουλου

Εορτή Αγίας Άννης

 

Συναξάριον

Τοῦ Μηναίου.

Τῇ Θʹ τοῦ αὐτοῦ μηνός, ἡ Σύλληψις τῆς ἁγίας Ἄννης, μητρὸς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
 

Ἀπολυτίκιον. Τῆς Ἁγίας Ἄννης.

Ἦχος δʹ.

Σήμερον τῆς ἀτεκνίας δεσμὰ διαλύονται· τοῦ Ἰωακεὶμ γὰρ καὶ τῆς Ἄννης εἰσακούων Θεός, παρʼ ἐλπίδα τεκεῖν αὐτοὺς σαφῶς, ὑπισχνεῖται θεόπαιδα, ἐξ ἧς αὐτός ἐτέχθη ὁ ἀπερίγραπτος, βροτὸς γεγονώς, διʼ Ἀγγέλου κελεύσας βοῆσαι αὐτῇ. Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ σοῦ.

Παναγία εγκυμονούσα

 
Η εικόνα της παρούσας ανάρτησης παρουσιάζει την Παναγία μας εν πορεία προς τη Βηθλεέμ, φέροντας στα σπλάχνα Της τον Υιό και Λόγο του Θεού. Με σεμνότητα και ιερή γαλήνη, πορεύεται πάνω στο ταπεινό υποζύγιο, υπενθυμίζοντάς μας ότι ο Θεός προσλαμβάνει ταπεινά σχήματα για να φανερώσει το άπειρο έλεός Του. Το απαλό φως της αυγής και το χρυσό της θείας χάριτος που Την περιβάλλει φανερώνουν το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως, το οποίο συντελείται αθόρυβα αλλά σωτηριωδώς για όλη την κτίση.
 

Μαζί με την Παναγία, πορευόμαστε κι εμείς οι πιστοί, με καρδιά γεμάτη ιερή προσμονή για την έλευση του θείου Βρέφους. Η διαδρομή προς τη Βηθλεέμ γίνεται σύμβολο της δικής μας πνευματικής πορείας προς τη μετάνοια, την αγάπη και το φως του Χριστού. Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, προετοιμαζόμαστε να Τον υποδεχθούμε στην ταπεινή φάτνη της καρδιάς μας, για να λάμψει μέσα μας η χαρά της μεγάλης εορτής και να ζήσουμε βαθύτερα το θαύμα της θείας Σαρκώσεως.

Ελληνικά ονόματα αρρένων

 
Τα ονόματα Ελλήνων αρρένων έχουν βαθιές ρίζες στην παράδοση, τη θρησκεία και την ιστορία του έθνους. Στα πιο δημοφιλή ονόματα συναντάμε τον Κωνσταντίνο, τον Δημήτρη και τον Παναγιώτη, που συνδυάζουν αρχαίες σημασίες με σύγχρονη διαχρονικότητα. Ονόματα όπως ο Χρήστος και ο Γιάννης διατηρούν έντονη θρησκευτική φόρτιση, ενώ ο Αλέξανδρος και ο Άγγελος ξεχωρίζουν για τις δυνατές τους ερμηνείες.
 

Σημαντική θέση κατέχουν και ονόματα με βαθιά λαϊκή χρήση, όπως ο Γιώργος και ο Νίκος, τα οποία παραμένουν σταθερά αγαπημένες επιλογές. Το ίδιο ισχύει για τον Πέτρο, τον Ανδρέα και τον Απόστολο, που αντικατοπτρίζουν ισχυρές αξίες όπως η γενναιότητα, η σταθερότητα και η πνευματικότητα. Οι εκδοχές και τα υποκοριστικά τους διατηρούν την καθημερινή οικειότητα, χωρίς να χάνουν τη σημασία τους.
 

Στη δεύτερη ομάδα συναντάμε ονόματα με ακόμη πιο έντονο ιστορικό βάθος, όπως ο Αθανάσιος, ο Βασίλης και ο Στέφανος, τα οποία παραπέμπουν στην αθανασία, τη βασιλεία και την τιμή. Ονόματα όπως ο Μανώλης, ο Μιχάλης και ο Λεωνίδας φέρουν μηνύματα πίστης, δύναμης και ηρωισμού. Τέλος, ο Θεόδωρος παραμένει ένα από τα πιο όμορφα και συμβολικά ελληνικά ονόματα, αφού σημαίνει “δώρο Θεού”, ολοκληρώνοντας έτσι μια συλλογή γεμάτη ιστορία, πολιτισμό και διαχρονικές αξίες.

Κόντρα στη διαίσθηση

 
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, οι λέξεις που αρχίζουν από n σημαίνουν σχεδόν πάντα «όχι». Από το αγγλικό no και το γερμανικό nein μέχρι το πολωνικό nie και το ρουμανικό nu, το μοτίβο επαναλαμβάνεται με εντυπωσιακή συνέπεια. Αυτό κάνει τη γλωσσική ιδιαιτερότητα των ελληνικών ακόμα πιο ενδιαφέρουσα για όσους έρχονται σε επαφή με τη γλώσσα για πρώτη φορά.
 

Στα ελληνικά, η λέξη ναι -που ακούγεται σαν «νε»- σημαίνει ακριβώς το αντίθετο: «ναι», δηλαδή yes. Για όσους δεν το γνωρίζουν, αυτό μπορεί να προκαλέσει στιγμές… ευχάριστης σύγχυσης. Είναι ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η ελληνική γλώσσα συνεχίζει να ξεχωρίζει, ακολουθώντας τον δικό της δρόμο μέσα στη μεγάλη ευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια.

Orthodox Catechism, 8/12/2025

 
Our Orthodox Parishes in Bristol and Swansea are pleased to continue offering the Orthodox Catechism series, an accessible and welcoming opportunity for anyone wishing to deepen their understanding of the Orthodox Christian faith. Each session brings thoughtful teaching and spiritual reflection, helping participants explore essential aspects of theology, history, and tradition within the life of the Church.
 

The upcoming meeting on Monday, 8 December 2025, features talks by Fr. Anastasios Salapatas and Dr. Harry Harrison, covering the 1700th anniversary of the First Ecumenical Council and the fascinating topic of the Turin Shroud and the Mandylion of Edessa. All who are interested -whether long-standing parishioners or newcomers- are warmly invited to join us for this enriching evening of learning and discussion.

Crown in an ancient Greek tomb

 
Archaeologists in Greece have uncovered the grave of an ousted noblewoman whom they are calling "The Lady with the Inverted Diadem." The seventh-century-B.C. burial is notable for the elaborate bronze crown placed upside down on the woman's head, which may have signified a final end to her power.
 

The noblewoman's grave was unearthed at an ancient cemetery that was recently discovered in east-central Greece, about 60 miles (95 kilometres) northwest of Athens, during construction work, according to a Nov. 27 translated statement from the Greek Ministry of Culture. The 40 graves recovered thus far appear to be the burials of people of high social status who died in the Archaic and Classical periods (800 to 323 B.C.).
 
One grave stood out above the rest, according to the statement. Within the burial of a woman who was about 20 to 30 years old when she died, archaeologists discovered numerous bronze grave goods, including a pin with geometric-style horses, a necklace with a vase-shaped amulet, bone and ivory beads, copper earrings, a bracelet and several spiral rings.
 
The woman's bronze diadem, in particular, caught the archaeologists' attention. It featured a large rosette on the front and a scene of facing pairs of male and female lions on the back. But the crown had been placed upside down on the woman's head so that the lions appeared to be lying down.
 
Lions symbolized royal power and authority, according to the statement, as can be seen in earlier iconography from the southern Greek city of Mycenae, where the so-called Lion Gate was a potent symbol of the king's power in the 13th century B.C.
 
An inverted crown, though, symbolizes the resignation or fall of a ruler. Therefore, this woman may have lost her privileged position during a time of social and political upheaval in the mid-seventh century B.C., according to the statement. That difficult time in Greek history was eventually resolved by the lawmaker Solon's reforms that laid the foundation for Athenian democracy in the early sixth century B.C.
 
Archaeologists also found the burial of a 4-year-old child near the woman. The child was crowned with a bronze diadem with small rosettes and dates to the same time period as the woman, suggesting they may have been related in some way.
 
Research at the site is ongoing and may reveal more graves in the near future.
 
Source: MSN

Ολιγοπληθείς πρωτεύουσες

 
Ο πίνακας της παρούσας ανάρτησης παρουσιάζει τις πλέον ολιγοπληθείς πρωτεύουσες κρατών ανά την οικουμένη. Κάποιες είναι γνωστές, όπως η Βαλέτα και η Πόλη του Βατικανού, άλλες πάλι όχι.
 

Μπορεί μια «πόλη-φάντασμα» να εκπροσωπεί ένα έθνος;
 
Η Νγκερουλμούντ στην Παλάου είναι μια συναρπαστική περίπτωση: μια μικρή πρωτεύουσα (0,45 km²) με πληθυσμό μηδέν!
 
Αυτό δεν είναι λάθος. Πρόκειται για ένα κυβερνητικό συγκρότημα χωρίς μόνιμους κατοίκους, καθώς οι εργαζόμενοι μετακινούνται από κοντινές περιοχές. Η Νγκερουλμούντ επιλέχθηκε σκόπιμα ως πρωτεύουσα το 2006 για να αποκεντρωθεί η εξουσία και να ενισχυθεί η ανάπτυξη στη αγροτική πολιτεία Μελεκεόκ, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Παλάου ως νησιωτικό κράτος με συνολικό πληθυσμό περίπου 18.000 κατοίκων.
 
Από την άλλη πλευρά, το Γιαρέν, με περίπου 800 κατοίκους, λειτουργεί ως ντε φάκτο πρωτεύουσα του Ναουρού, παρόλο που η χώρα δεν έχει ορίσει επίσημη πρωτεύουσα, ενώ η Πόλη του Βατικανού, με πληθυσμό περίπου 900 ατόμων, αποτελείται κυρίως από κληρικούς και προσωπικό, συνδεδεμένους με εκκλησιαστικούς ρόλους παρά με τυπική μόνιμη κατοίκηση.

Διανυκτερεύουσα ψυχή

Μεσονύκτιον εξεγειρόμην του εξομολογείσθαί σοι επί τα κρίματα της δικαιοσύνης σου... (Ψαλ. 118, 62). Μεσόνυχτο έφτασε ξανά… Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και μακάριος, ον ευρήσει γρηγορούντα… Ο κόσμος γύρω του βυθίζεται στο ολοένα και πιο πηχτό σκοτάδι. Ο ύπνος γλυκός, το δωμάτιο παγωμένο…

-Που να σηκωθείς τέτοια ώρα μέσα στο κρύο; Αύριο θα σέρνεσαι…
 
-Είμαι σε επιστράτευση! Για να ’ρθει το κακό λιγότερο στον κόσμο! Τα κεράκια πρέπει ως το ξημέρωμα να λιώσουν. Να ’χω μούτρα στον Θεό να του ζητήσω κι άλλη παράταση… Περιμένουν από μένα κι οι ψυχές… Ζωντανοί και κεκοιμημένοι, εμπερίστατοι νοσούντες και αναγκεμένοι… Τούτην την ώρα αγρυπνά και ο Γέροντας στο κελλάκι του! Μετανίζει, δακρύζει, στενάζει και κανοναρχεί το Θείο έλεος! Ακοίμητος Άγγελος!
 
Πως ο Κύριος δυναμώνει, όσους ποθούν να στρατευθούν στον στρατό Του! Εκείνους που βιώνουν τον Χρυσοστομικό λόγο: Γλυκύς ο ύπνος, αλλ’ ουδέν γλυκύτερο της προσευχής… και του Κυρίου μας το πατρικό πρόσταγμα: Αγρυπνείτε εν παντί καιρώ δεόμενοι (Λουκ. 21, 36). Μα και του Θείου Παύλου τα κελεύσματα: Νήφε εν πάσι, κακοπάθησον… (Β’ Τιμ. 4, 5). Ώρα ημάς ήδη εξ ύπνου εγερθήναι… (Ρωμ. 13, 11)...
 
Νώντας Σκοπετέας

Ανοίγει η Σχολή της Χάλκης

 
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης που για περισσότερο από μισό αιώνα έχει σφραγιστεί, όταν το τουρκικό κράτος αποφάσισε το 1971 να διακόψει τη λειτουργία της, ανοίγει ξανά τις πύλες της το επόμενο ακαδημαϊκό έτος 2026-2027 για να δεχθεί, όπως όλα δείχνουν, ξανά φοιτητές από όλο τον κόσμο.
 

Ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Εμμανουήλ δηλώνει: «Υπάρχει καλή διάθεση από την πλευρά της τουρκικής κυβέρνησης και του Προέδρου ιδιαιτέρως και απλώς προσπαθούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, και στο συντομότερο χρονικό διάστημα που θα μπορούσαμε, να έχουμε την επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης. Ο Παναγιώτατος -όπως μας το έχει ήδη ανακοινώσει- ευελπιστεί ότι το ακαδημαϊκό έτος 2026-2027 θα μπορεί να επαναλειτουργήσει ξανά η Θεολογική μας Σχολή με την μορφή την οποία θέλουμε».
 

Καταλυτικό ρόλο στην κατεύθυνση αυτή φαίνεται να έπαιξε ο Αμερικανός πρέσβης Τόμας Μπάρακ. Όπως αναφέρει ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ «ο πρέσβης δεν είναι η πρώτη φορά που συναντάει τον Παναγιώτατο. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος είναι πολύ κοντά στον Πρόεδρο Τραμπ και δεν είναι τυχαίο, το ότι τον έχει τοποθετήσει σε αυτή τη θέση και τον έχει επίσης υπεύθυνο για να παρακολουθεί τα θέματα όσον αφορά και την Συρία. Θεωρώ ότι η δική του λοιπόν τοποθέτηση είναι πραγματικά κεραία αλλά και εμείς βασιζόμαστε στη βοήθεια όλων. Το θέμα έχει ξεκινήσει».
 
ΠΗΓΗ: PARAPOLITIKA

Για την Παναγία της Τήνου

 
Μέσα στο πλαίσιο των Διαδικτυακών Συναντήσεων και Μελετών, με τον γενικό τίτλο: «Εκκλησία και Κοινωνία», θα παρουσιαστεί αύριο Δευτέρα, 1η Δεκεμβρίου 2025, στις 7.00 μ.μ. (ώρα Αγγλίας), 9.00 μ.μ. (ώρα Ελλάδος / Κύπρου), μια ενδιαφέρουσα ομιλία, με θέμα: «Η Εικόνα της Απερίγραπτης Μητέρας του Θεού της Τήνου. Ιστορική και Βιωματική  προσέγγιση μέσα από  την  Ορθόδοξη Θεολογική σφαίρα».
 

Ομιλητής θα είναι ο Τήνιος κ. Αλέξανδρος Χατζίρης, Θεολόγος - Μουσικός - Πρωτοψάλτης - Διευθυντής Γυμνασίου στο Ιερό Νησί της Μεγαλόχαρης, ο οποίος θα προσεγγίσει το θέμα επιστημονικά αλλά και βιωματικά.
 
Ο σχετικός σύνδεσμος για την είσοδο στην εν λόγω συνάντηση έχει ως εξής:
 
Meeting link: meet.google.com/rvx-gyvc-mvo
 
Είσοδος Ελεύθερη! Όλοι ευπρόσδεκτοι!

Tο δώρο της μετάνοιας

Το υπέροχο αυτό και εξόχως διδακτικό βίντεο είναι βασισμένο σε αναφορές στο ονομαστό βιβλίο ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ, βιβλίο στο οποίο έχουν με ευλάβεια και σεβασμό συγκεντρωθεί ιστορίες από τις ζωές των Πατέρων της Εκκλησίας μας και σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία.

Την επιμέλεια του εν λόγω βιβλίου είχε η Γερόντισσα Θεοδώρα Χαμπάκη (+2016), Ηγουμένη της Ιεράς Μονής του Οσίου Θεοδοσίου, που αποτελεί δόξα καί καύχημα της Αργολίδος, της οποίας θεωρείται Προστάτης.

Επίσκεψη Πάπα σε Τουρκία και Λίβανο

 
Από της 27^ης Νοεμβρίου έως και την 2^α Δεκεμβρίου ο Πάπας Λέων ο 14^ος επισκέπτεται την Τουρκία και τον Λίβανο. Ο ίδιος με «Αποστολική Εγκύκλιο» του, η οποία επιγράφεται «Εντός της ενότητας της πίστης» και με δηλώσεις του στους διαπιστευμένους στο Βατικανό δημοσιογράφους εξέθεσε τους λόγους για τους οποίους πραγματοποιεί την εν λόγω επίσκεψη, την πρώτη του εκτός Ιταλίας. Όπως είπε, μεταβαίνει στη Νίκαια της Βιθυνίας (βορειοδυτική Μικρά Ασία) για να δώσει ένα «μήνυμα ενότητας» και στον Λίβανο για ένα «μήνυμα ειρήνης».
 

Η επίσκεψη στη Νίκαια του Πάπα Λέοντος γίνεται μετά την από τον Οικ. Πατριάρχη Βαρθολομαίο προς αυτόν ανανέωση της προσκλήσεως, την οποία είχε απευθύνει στον προκάτοχό του Φραγκίσκο. Τον προσκαλούσε  να μεταβούν σε αυτήν και από κοινού να εορτάσουν τα 1700 χρόνια από την σύγκληση της Α΄Οικουμενικής Συνόδου. Κατ’ αυτήν οι συνελθόντες 318 Πατέρες, μεταξύ άλλων, καταδίκασαν τις απόψεις του αιρετικού Αρείου και διακήρυξαν τα δόγματα της Πίστεως των Χριστιανών δια των πρώτων επτά (εκ των δώδεκα) άρθρων του Συμβόλου της Νικαίας.
 
Στη δήλωσή του (21/4/2025) για την εκδημία του Πάπα Φραγκίσκου  ο κ. Βαρθολομαίος υπενθύμισε την προς αυτόν πρόσκλησή του. Του έγραψε τότε: «Αγιώτατε, ύστερα από λίγα χρόνια συμπληρώνονται 1700 χρόνια από τη σύγκληση της Α΄Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας. Θα είναι μία πολύ ωραία πράξις να πάμε και να εορτάσουμε αυτή την ιστορική επέτειο και να μιλήσουμε για την περαιτέρω πορεία των αδελφών Εκκλησιών μας προς το κοινό ποτήριο». Σημειώνεται ότι ο Πάπας, όντας απόλυτος ηγεμών και  έχοντας το αλάθητο, μπορεί να ομιλεί εκ μέρους σύμπασας της υπ’ αυτόν Εκκλησίας. Όμως κατά την Ορθόδοξη εκκλησιολογία ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μπορεί να εκφράζει μόνο τη προσωπική του άποψη, έστω και ευχή…
 
Ο Πάπας Λέων δέχθηκε την πρόταση και την ενέταξε σε μια επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία και μιαν «αποστολική επίσκεψη» στον δοκιμαζόμενο Λίβανο. Ο Πάπας δεν απέκρυψε τους λόγους  της «επίσκεψης ενότητας» στη Νίκαια και στο Φανάρι. Γράφει στην προαναφερθείσα εγκύκλιό του: «Οφείλουμε να αφήσουμε πίσω τις θεολογικές αντιθέσεις, που έχουν χάσει την αιτία της ύπαρξής τους, για να αποκτήσουμε μια κοινή σκέψη, και ακόμη περισσότερο, μια κοινή προσευχή εν Αγίω Πνεύματι προκειμένου να συγκεντρωθούμε όλοι σε μία μόνο πίστη και σε μία μόνο αγάπη». Για να επιτευχθεί αυτό ο Πάπας καλεί όλους «να ενισχύσουν την οικουμενική κίνηση, όπως την εννοεί ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ στην εγκύκλιο του «Ut unum sint» (Ίνα πάντες εν ώσιν).
 
Η αναφορά αυτή του Πάπα Λέοντος στην εγκύκλιο του προκατόχου του ξεκαθαρίζει πλήρως τί παγίως σημαίνει για τον ίδιο και γενικά για το Βατικανό η «ένωση στην πίστη και στην αγάπη». Το 88^ο άρθρο της Εγκυκλίου «Ut Unum Sint» επιγράφεται «Το λειτούργημα ενότητας του Επισκόπου Ρώμης». Σε αυτό, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Μεταξύ των Εκκλησιών και εκκλησιαστικών Κοινοτήτων, η Καθολική Εκκλησία έχει την πεποίθηση ότι διατήρησε τη διακονία του διαδόχου του Αποστόλου Πέτρου, του Επισκόπου Ρώμης, που ο Θεός ίδρυσε ως “παντοτινή και ορατή αρχή και θεμέλιο ενότητας” (Σημ. Δογματική Διάταξη της Παπικής Εκκλησίας, αποφασισθείσα κατά την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο του Βατικανού) και που το Πνεύμα στηρίζει, ώστε όλοι οι Χριστιανοί να καταστούν μέτοχοι αυτού του ουσιώδους αγαθού».
 
Στο ίδιο, 88^ο άρθρο, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄υπενθυμίζει ότι στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, στη Γενεύη και στις 12 Ιουνίου 1984, είχε εκφράσει την πεποίθηση ότι «σε πιστότητα προς την αποστολική παράδοση και την πίστη των Πατέρων στο λειτούργημα του Επισκόπου Ρώμης, αυτός αποτελεί την εγγύηση της ενότητας όλων των χριστιανών». Οι διατάξεις - δόγματα της Β΄Βατικανής Συνόδου και οι πάγιες πεποιθήσεις περί του Πρωτείου, από πολλούς  αιώνες πριν, των παπικών καθορίζουν σαφώς τους λόγους για τους οποίους ο Πάπας Λέων επισκέπτεται τη Νίκαια και το Φανάρι και ομιλεί για «ενότητα».
 
Σημειώνεται ότι η επίσκεψη του Πάπα στο Φανάρι είναι σύντομη, τυπική και στην προαναφερθείσα λογική. Κάνει εντύπωση ότι στην εγκύκλιό του ο Πάπας αναφέρει τον κ. Βαρθολομαίο ως «Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως» και όχι «Οικουμενικό». Από την πλευρά του ο Οικ. Πατριάρχης δεν επέτυχε να δώσει πανηγυρική διάσταση στη συνάντηση της Νικαίας, αφού από τους προκαθημένους των πρεσβυγενών Πατριαρχείων, που προσκάλεσε, μόνο ο Αλεξανδρείας αποδέχθηκε να παραστεί. Απουσιάζουν οι Αντιοχείας και Ιεροσολύμων. Ειδικά για τον Ιεροσολύμων ο κ. Βαρθολομαίος εξέφρασε ανοικτά τη δυσφορία του.   
 
Κατά το πρόγραμμά του στην Τουρκία ο Πάπας μένει από το μεσημέρι της 27^ης έως μετά το μεσημέρι της 30ής Νοεμβρίου. Το απόγευμα της πρώτης ημέρας το περνά στην Άγκυρα, όπου μεταβαίνει στο Μαυσωλείο του Κεμάλ, επισκέπτεται τον πρόεδρο Ερντογάν και συναντάται με το Διπλωματικό Σώμα. Στη συνέχεια αναχωρεί για Κωνσταντινούπολη.
 
Το πρωί της 28^ης Νοεμβρίου συναντάται με καθολικούς -κληρικούς και λαϊκούς- που διαμένουν στην Τουρκία και επισκέπτεται το παπικό γηροκομείο της Πόλης. Μετά το μεσημέρι της ίδιας ημέρας με ελικόπτερο μεταβαίνει στη Νίκαια, όπου συμμετέχει στην «οικουμενική συνάντηση προσευχής» και, μία ώρα μετά, επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη... Στις 29/11 το πρωί επισκέπτεται το Μπλέ Τζαμί - την Αγία Σοφία δεν μπορεί να την επισκεφθεί λόγω έργων συντήρησης και της εισόδου εντός αυτής βαρέων οχημάτων. Στη συνέχεια έχει συνάντηση με τους κληρικούς διαφόρων δογμάτων και το απόγευμα συμμετέχει στην Δοξολογία, που γίνεται προς τιμήν του στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, στο Φανάρι, και ύστερα υπογράφει κοινό μήνυμα με τον κ. Βαρθολομαίο. Μετά τη σύντομη συνάντησή τους, μεταβαίνει στην Βολκσβάγκεν Αρένα της Βασιλεύουσας, όπου τελεί τη λειτουργία για τους Ρωμαιοκαθολικούς. Στις 30 Νοεμβρίου, του Αγίου Ανδρέου, θρονικής εορτής του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως, ο Πάπας το πρωί μεταβαίνει στον Πατριαρχικό Ναό των Αρμενίων, όπου συμπροσεύχεται με τους Αρμενίους της Τουρκίας. Στη συνέχεια μεταβαίνει στον Ορθόδοξο Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου και παρακολουθεί τη Θεία Λειτουργία, συμπροσευχόμενος. Στη συνέχεια μαζί με τον κ. Βαρθολομαίο εξέρχεται στον εξώστη και ευλογεί τους παρισταμένους και μετά αναχωρεί για Βηρυττό.
 
Η διαδικτυακή παπική τηλεόραση «Reinformation.tv» τονίζει με ωμότητα  ότι ο Πάπας Λέοντας ΧΙV στην εγκύκλιό του «In unitate fidei» μιλάει περισσότερο για τον οικουμενισμό, όπως τον επιδιώκει το Βατικανό, παρά για την Πίστη. Αυτό αποδεικνύεται και από το πρόγραμμα της επίσκεψής του στην Τουρκία και στο Λίβανο. Το εν λόγω ΜΜΕ τονίζει ότι παγία αρχή του Βατικανού είναι πως «δεν υπάρχει σωτηρία εκτός της μάντρας της Καθολικής Εκκλησίας» και αυτήν προωθεί και ο σημερινός Πάπας δια του οικουμενισμού, της εγκαταλείψεως των δογμάτων και της υποταγής σε αυτόν. Επισημαίνει επίσης πως το Βατικανό έχει παρελθόν να αποδέχεται ή να ανέχεται διαφορετικά δόγματα ή συνήθειες Χριστιανών, φτάνει να τον αναγνωρίσουν ως «εκπρόσωπο του Χριστού επί της Γης ως ανώτατη εξουσία που κυβερνά την Οικουμενική Εκκλησία και ως Αρχή της ενότητας της Εκκλησίας». Επίσης φτάνει να αναγνωρίσουν ότι είναι ο ανώτατος νομοθέτης, ο οποίος μετατρέπει τις ουράνιες εντολές σε συγκεκριμένους νόμους... (Βλ. σχ. Φιλίπ Σέραρντ «Η Εκκλησία ο παπισμός και το σχίσμα», Εκδ. Πεμπτουσία, σελ. 62-63).
 
Το 1900 η Ορθόδοξος Εκκλησία δέχθηκε μιαν ακόμη «επίθεση αγάπης και ενότητας» της Εκκλησίας με βάση το Πρωτείο του Πάπα. Τότε το Οικ. Πατριαρχείο αντέδρασε έντονα. Με σειρά άρθρων του στο πατριαρχικό περιοδικό «Εκκλησιαστική Αλήθεια», εγκάλεσε τον τότε Πάπα Λέοντα ΙΓ΄, του οποίου το όνομα έλαβε ο σημερινός Πάπας γιατί τον εκτιμά, «για εωσφορική υπερηφάνεια και επί ενόχω διαστροφή της αρχαίας ομολογίας της Ορθοδόξου Πίστεως» (τευχ. 29, 21/7/1900, σελ.325-328).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Αλλαγές πληθυσμών σε Ελλάδα και Τουρκία

 
Τα στοιχεία του παρακάτω πίνακα αποτυπώνουν ανάγλυφα την εντελώς διαφορετική δημογραφική πορεία Ελλάδας και Τουρκίας τον τελευταίο αιώνα. Η Ελλάδα, με έναν πληθυσμό που παραμένει σχετικά σταθερός -από περίπου 7 εκατομμύρια το 1927 σε 10 εκατομμύρια το 2020- βιώνει σήμερα τις συνέπειες της γήρανσης, της χαμηλής γεννητικότητας και της μετανάστευσης των νέων. Αυτές οι τάσεις επηρεάζουν την κοινωνική συνοχή, την αγορά εργασίας και τη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της χώρας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν την ανάγκη για πολιτικές που θα ενισχύσουν την οικογένεια, θα προσελκύσουν ανθρώπινο δυναμικό και θα αναστρέψουν τη δημογραφική κόπωση.
 

Αντίθετα, η Τουρκία παρουσιάζει μια εντυπωσιακή πληθυσμιακή αύξηση, από 13 εκατομμύρια το 1927 σε 84 εκατομμύρια το 2020. Η δημογραφική αυτή έκρηξη έχει ενισχύσει την οικονομική της παρουσία, έχει αυξήσει το νεανικό εργατικό δυναμικό και έχει συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας με έντονη αστικοποίηση και περιφερειακές ανισότητες. Η δημογραφική ασυμμετρία ανάμεσα στις δύο χώρες επηρεάζει αναπόφευκτα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς τροφοδοτεί διαφορετικές αντιλήψεις περί ισχύος, ρόλου και προοπτικών στην περιοχή. Για την Ελλάδα, η κατανόηση αυτής της πραγματικότητας αποτελεί θεμέλιο για την ανάπτυξη μιας πιο στρατηγικής και μακροπρόθεσμης εθνικής πολιτικής που θα ενισχύει τη σταθερότητα και την ασφάλειά της.

Και πάντα πλήθεια!

 
Τα φανάρια  στους δρόμους ανάβουν πλέον νωρίτερα αφού τα σύννεφα που φορούν τα μουντά τους ρούχα, λόγω εποχής, προσθέτουν φερετζέδες στα μάγουλά τους. Το έχουν βάλει πείσμα να μας θυμίζουν πως ο χειμώνας δε θα αργήσει. Μα χρειαζόμαστε υπενθύμιση; Τα πάντα γύρω μας αυτό μας δείχνουν.
 

Τα κιτρινιασμένα φύλλα ξεκολλούν από τα δέντρα και χοροπηδούν σαν αφηνιασμένα άλογα που ο αμαξηλάτης δεν μπορεί να τα κάνει ζάφτι, για να πέσουν στο χώμα εξουθενωμένα και πάλι να σηκωθούν για  να αράξουν στις ρίζες των δέντρων μετανιωμένα που σήκωσαν αντάρα. Τα ίδια φύλλα που δεν ξέρουν πιά τι κάνουν και στην απελπισία τους, μουσκεμένα και τσαλακωμένα το βάζουν στα πόδια γραμμή  για να σωριαστούν αυτή τη φορά πάνω στους δρόμους και τα πεζοδρόμια δημιουργώντας στρώματα γλίστρας κατάλληλα για πεσίματα, κατάγματα και στραμπουλήγματα, πριν καταθέσουν τα όπλα. Οι χοντρές σταγόνες της βροχής ανακατεύονται σαν κακιές πεθερές εκεί που δεν τις πέφτει λόγος με το χώμα, γεμίζοντας τις λακκούβες με  λασπόνερα, ενώ πρωταγωνιστούν οι ομπρέλες, κόκκινες, κίτρινες, πράσινες, μπλέ, που και που καμιά μαύρη για να ταιριάζει με την μουντζούρα της εποχής. Χρειάζεται τίποτα άλλο;
 
Περνούν οι μέρες και λογιζόμαστε πως  φτάσαμε και πως προσπεράσαμε την γιορτή του Αγίου Φιλίππου; Στις Εικόνες φαίνεται νέος που θυμίζει Άνοιξη, αλλά αλοιώτικα μας τα λέει το καλαντάρι που δηλώνει με υπογραφή πως είναι φθινόπωρο και μάλιστα πλησιάζει στην λήξη του. Παρ’ όλο το γκρίζο χρώμα που μας τριγυρίζει, κάτι στον αέρα ψιθυρίζει  πως ως εδώ, ως εκεί τα Χριστούγεννα δεν θα αργίσουν. Χαρμόσυνα μαντάτα λοιπόν που φέρνει στις αποσκευές της η Σαρακοστή που προμηνύει την μεγάλη Γιορτή. "Άρχεται η νηστεία των Χριστουγέννων" γράφει το ημερολόγιο, "αρχίζει η νηστεία του Αη-Φιλίππου" έλεγε η γιαγιά μου απλοποιώντας την καθαρεύουσα, μολονότι συχνά την μεταχειριζόταν.
 
<Μητέρα, τι θα ψήσουμε αύριο;> ρωτούσε η θεία μου. <Εύκολο είναι παιδί μου>,  απαντούσε η γιαγιά  που δεν λάτρευε και τόσο το κρέας εκτός από το κυδωνάτο που ήταν, ας πούμε, και το αγαπημένο της φαγητό και η ειδικότητά της δίπλα στα ζαρζαβατικά στα οποία έδειχνε όλη της την μαεστρία. Αλλά, αφού η νηστεία αυτή επιτρέπει να τρώμε ψάρι εκτός Τετάρτης και Παρασκευής και ζώντας στα Θεραπειά όπου τα ψάρια αφθονούσαν, δεν πολυσκοτιζόμασταν και ότι δεν βρίσκαμε στην δική μας παραλία, κάποιος θα πεταγόταν στο Σαρίγερι, τρία χωριά παρακάτω, και θα το έβρισκε. Βέβαια ήταν και τα Εισόδια, που όποια μέρα και να είναι <καταλύεται ιχθύς>. Και μεταξύ των ιχθύων, σαν την βασίλισσα στην κυψέλη στα μελίσσια, στον Βόσπορο βασιλεύει η παλαμίδα. Η Πολίτικη παλαμίς, στην καθαρεύουσα, που όπως και να μαγειρευτεί μαγεύει και τέρπει λάρυγγα και γεύση. Η γιαγιά μου που δεν ήθελε <ψαρίλες> μέσα στο σπίτι, έβγαζε το μπρούντζινο μαγκάλι στο κατώφλι του σπιτιού της (το εξιστορούσε αργότερα) και την έψηνε στη χόβολη τυλιγμένη σε φύλλα συκιάς που ακόμα φυτοζωούσαν  κρεμάμενα στην γρια-μάνα τους που η κακομοίρα προσπαθούσε να τα κρατήσει πάνω της.
 
Και η λακέρδα; Εκείνες οι κατιφεδένιες ροδοκόκκινες φέτες τυλιγμένες με φροντίδα σε λαδόχαρτο απο το Μπαλούκ Παζάρ στο Πέρα που μόνο και να τις θυμάται κανείς ανοίγει η όρεξη. Λίγες σταγόνες λεμόνι και μια φέτα φρέσκο καρβέλι του φούρνου έφτανε να σε κάνουν να αγαπάς αυτήν την νηστεία. Από την άλλη πλευρά ήταν και τα μύδια, τηγανιτά με κουρκούτι από αλεύρι και ντούζικο, ακόμα και με μπύρα, συνοδεία πράσινης σαλάτας ΚΙVIRCIK (σγουρή) και πάλι συνοδεία χοντροκομμένες φέτες φρέσκου ψωμιού και ο ταραμάς, που θέλει καλό δούλεμα για να ασπρίσει, σταγόνα-σταγόνα το λάδι και το λεμόνι, προσεκτικά το μούσκεμα και το στράγγισμα του μπαγιάτικου ψωμιού και χαλάλι οι ώρες του ξεπετσώματος. Ευτυχώς που ήταν η λεμονόκουπα δίπλα στην γούρνα για να φύγει η μυρωδιά από τα χέρια.
 
Και το μυδοπίλαφο, με κουκουνάρια και σταπίδες που δεν χρειάζεται πιρούνι αφού τα τσόφλια κάνουν καλή δουλειά. Τώρα να μην σκεφτώ τους λαχανοντολμάδες και να ξεχάσω την σάλτσα από το ροβυδόζουμο χτυπημένο σαν κρέμα με μπόλικο μαϊντανό από πάνω; Γαρίδες και τσαγανοί και αντζούγιες που γέμιζαν το τραπέζι, και "πάντα πλήθεια", όπως ευχόταν η γιαγιά μου αφού έκανε τον Σταυρό της (και εμείς οι υπόλοιποι) πριν καθίσει στο τραπέζι για να φάμε. Την μισο-πείραζε ο μπαμπάς μου (που δεν ήταν και πολύ της νηστείας, παρ’ όλο που όλα αυτά που υπήρχαν αραδιασμένα ήταν  της αρεσκείας του, απλά δεν γούσταρε την λέξη) ρωτώντας της γιατί τρώμε αυτό και όχι το άλλο. Εκείνη που ήξερε τα πάντα γύρω από τις θρησκευτικές υποδείξεις, αφού καταγινόταν με την Σύνοψη που είχε μόνιμη θέση δίπλα στο προσκεφάλι της, έκανε πως δεν καταλάβαινε το πείραγμα. Παλαιότερα, αν είχε καμιά απορία, για αυτά τα πράγματα, θα πήγαινε κατ’ ευθείαν στον Παπά Θανάση, τον Ιερομόναχο Αθανάσιο Βροντόλαλο που αν δεν κάνω λάθος είχε Χιώτικια καταγωγή και που είχε βαφτίσει, παντρέψει, εξομολογήσει και κηδέψει κόσμο και κοσμάκη. Ήταν αυστηρός ο Παπά-Θανάσης -η ευχή του μαζί μας, όπως το είχαν συνήθειο να λεν- συνάμα σοφός και μέσα σε όλη του την αυστηρότητα, πολύ αγαπητός και μυστικοσύμβουλος της κάθε οικογένειας. Φυσικά, η συμβουλή του ήταν διαταγή. "Έτσι είπε ο παπα-Θανάσης"!
 
Ένας άλλος σοφός των Θεραπειών,  σοφότατος και αυτός ήταν ο Ζωγράφος, όχι ζωγράφος με πινέλα και καβαλέτο -μπορεί να είχε και τέτοιο ταλέντο- αλλά ήταν γιατρός. "Ο Ζωγράφος ο Γιατρός" με το όνομα. Αυτός ήταν ο άλλος μυστικοσύμβουλος της κάθε οικογένειας. Δεν τον πρόφτασα, αλλά πρόφτασα την αδελφή του, την κυρία Ευρυδίκη που ήταν η γιαγιά της παιδικής μου φίλης Αλέκας, που ήταν κόρη της καλλίφωνης κυρίας  Ιφιγένειας και του καπετάν Βασίλη -ο οποίος ήταν μαζί με τους άλλους Επιτρόπους στο παγκάρι με τα κεριά- και μικρή αδελφή της Τζούλιας και της Μαρίνας...
 
Βέβαια. <Ούτε όλα του γιατρού, ούτε όλα του Πνευματικού> ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων, ο Ζωγράφος ο γιατρός που λέτε και όπως ελέγετο, είπαμε,  υπήρξε πριν την δική μου εποχή, ήταν ένας αρχοντάνθρωπος, που γιατρονομούσε και  γιάτρευε τους πάντες και τα πάντα, τους έχοντες και τους μη έχοντες -δίχως να παίρνει κούρα από τους δεύτερους, όπως επίσης έλεγαν-, και όχι μόνο, αλλά και να αφήνει διακριτικά ένα χαρτζιλίκι, <<για τα παιδιά>> δίπλα στο πιατάκι του καφέ που με ευχαρίστηση έπινε. Σοφός και μάλλον αρχοντογέννητος άνθρωπος.
 
Το αρχοντικό του γειτόνευε με την Αγία Παρασκευή, το στασίδι της συζύγου του, ήταν αν όχι δίπλα, παραδίπλα στην ταριχευμένη καρδιά του Γεωργίου Ζαρίφη στην Εκκλησία, στην ίδια σειρά με αυτό της μαμάς μου, ακόμα μπορώ και φέρνω στα μάτια μου τη μπρούτζινη καλογυαλισμένη ταμπελίτσα με το όνομα της "Όλγα Ζωγράφου". Σε αυτό καθόταν πλέον η νύφη της, η κυρία Ευριδίκη.
 
Παρασύρθηκα κάπως και από τα εδέσματα που μας πρόσφερε η νηστεία του Αγίου Φιλίππου, βρέθηκα να μιλώ για κάποιους ανθρώπους που μόνο ακουστά τους είχα, αλλά έτσι γίνεται με μένα, η μια κουβέντα φέρνει την άλλη και όταν τα Θεραπειά παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μου, η Αγία Παρασκευή με όλα της τα υπάρχοντα κρατά την σημαία.
 
Γεννημένος στην Γαλιλαία και Ελληνιστής ο Άγιος που με την γιορτή του "άρχεται η νηστεία" και η προετοιμασία για τις μεγάλες μέρες της Χριστιανοσύνης, άφησε τα επίγεια στην Ιεράπολη, το σημερινό Παμουκ Καλέ, κοντά στο Ντενιζλί, αυτόν τον  βελουδένιο κατάλευκο σαν βαμβάκι τόπο, με τα ιαματικά νερά,  στην δικιά μας Ανατολή. Παλιά, πολύ παλιά, λέμε για την εποχή των Σταυροφοριών, υπήρχε Ι. Ναός εκεί και τα ερείπια υπάρχουν ακόμα.  Το 2011, σκαπάνη αρχαιολόγων ανακάλυψε τάφο που κατά πάσα η πιθανότητα είναι αυτός του Αγίου Φιλίππου.
 
Δεν ξέρω αν βρίσκεται Εκκλησία αφιερωμένη στην μνήμη του στην Πόλη,  βρίσκεται όμως στην παλιά όμορφη Αθήνα, στο Θησείο, ιστορική, ιστορικότατη θα έλεγα. Σε αυτήν πήγα πολλές φορές περπατώντας από την Πανδρόσου, στο Μοναστηράκι και από εκεί προς το Θησείο. Υπάρχει και ακόμη μιά (θα υπάρχουν και άλλες σε άλλα μέρη), στην Νίκαια, όχι της Βιθυνίας και της Γαλλίας αλλά της Αττικής. Στον γεμάτο πεύκα λόφο, της Δεξαμενής Νικαίας, όπως ανακάλυψα διανύοντας έναν αναγνωστικό  περίπατο, σε ένα άρθρο του 2018  στην εφημερίδα <Τα Αθηναϊκά>, πως στις 20 Νοεμβρίου 1947 θεμελιώθηκε Ιερός Ναός αφιερωμένος στον Άγιο Φίλιππο και στην Αγία Ελισάβετ προς τιμήν του πριγκιπικού (τότε) ζεύγους Ελισάβετ και Φιλίππου. Τα θυρανοίξια έγιναν με κάθε επισημότητα τον Νοέμβριο του 1949. Όταν το ζεύγος ήρθε στην Ελλάδα το 1950, επισκέφθηκε την περιοχή φυσικά και την Εκκλησία και φυτεύτηκαν δυο κυπαρίσσια εις ανάμνηση του γεγονότος.
 
Να τι μαθαίνει κανείς διαβάζοντας...
 
Περάσαμε τα Εισόδια, μεγάλη Γιορτή στο Πέρα της Πόλης μας, της Αγίας Αικατερίνης σήμερα, του Αγ.  Στυλιανού αύριο και του Αγίου Ανδρέα σε λίγες μέρες.
 
Σε όσους γιόρτασαν, γιορτάζουν και θα γιορτάζουν, ευχές για ό,τι καλύτερο.
 
Νίκη Beales
 
Μπάκιγκχαμ, Αγγλία
25 Νοεμβρίου 2025

Μένανδρος ο σοφός ποιητής

 
Έναν σοφό, αλλά όχι τόσο γνωστό ποιητή - κωμωδιογράφο των ελληνιστικών χρόνων, τον Αθηναίο Μένανδρο (342-292 π.Χ), προβάλλει με το πολύ ενδιαφέρον και κομψότατης έκδοσης βιβλίο της η αξιόλογη φιλόλογος Ευαγγελία Βαλάτα - Τσιάμα. Έγραψε πάνω από εκατό έργα - κωμωδίες. Από αυτά διασώθηκαν λίγα σε σπαράγματα και δύο ολόκληρα, «Ο δύσκολος» και «Οι επιτρέποντες». Και όμως αυτός ο «δύσκολος» στην ανακάλυψη ποιητής έχαιρε της εκτίμησης μεγάλων λογοτεχνών και ιστορικών και μας άφησε σπουδαία κληρονομιά από γνωμικά του.
 

Ο Μένανδρος έζησε στην Αθήνα -μεταξύ Κηφισιάς και Φρεαττύδας- υπό διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν πια δεν υπήρχε Δημοκρατία σε αυτήν. Λόγω του πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος η γραφή του Μενάνδρου ήταν διαφορετική από αυτή του Αριστοφάνη, όμως και οι δύο -με τον τρόπο τους- ήθελαν το καλό της πόλης τους. Όπως γράφει η Ευαγγελία Βαλάτα - Τσιάμα η ποίηση του Αριστοφάνη και των άλλων εκπροσώπων της παλαιάς Αττικής κωμωδίας ήταν κατ’ εξοχήν πολιτική, με την έννοια ότι αντλούσε τη θεματολογία της από την τρέχουσα επικαιρότητα της πόλης: πολιτική, κοινωνική, φιλοσοφική, αλλά και λογοτεχνική. Η νέα Αττική κωμωδία με τον Μένανδρο ήταν απολιτική, με την έννοια ότι σπάνια γίνεται αναφορά σε πρόσωπα της σύγχρονής του πολιτικής εξουσίας. Επίσης ο Μένανδρος απομακρύνθηκε από την αμιγή Αττική διάλεκτο. Απευθυνόμενος στο επί των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου δημιουργηθέν  κοσμοπολίτικο κοινό και για να μετακενώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα μηνύματά του, υιοθέτησε τη διαμορφούμενη τότε Ελληνιστική κοινή διάλεκτο.
 
Μπορεί να χάθηκε το μέγιστο μέρος του έργου του Μενάνδρου, όμως μένει η, ανά τους αιώνες εκτίμηση μεγάλων λογίων. Ο Πλούταρχος, τον 2ο μ.Χ. αιώνα,  γράφει η Ευαγγελία Βαλάτα - Τσιάμα, φαίνεται να τον θαυμάζει απεριόριστα, για το ύφος και το ήθος του. Στα νεότερα χρόνια, τον 19ο αιώνα, ο Γερμανός ποιητής και φιλόσοφος Γκαίτε είχε γράψει στον φίλο του Γιόχαν Πέτερ Έκερμαν: «Εκτός από τον Σοφοκλή, δεν αγαπώ κανέναν άλλο σαν τον Μένανδρο».
 
Ως δείγματα της γραφής και της φιλοσοφίας του Μενάνδρου αναφέρονται δύο μικρά αποσπάσματα από τα έργα του «Ο δύσκολος» και «Οι επιτρέποντες». Πρώτα, σχετικά με  τον «Δύσκολο». Στο τέλος του έργου μονολογεί ο Κνήμωνας, ο «δύσκολος» γέρος αγρότης:
 
«Ένα ήταν το λάθος μου, ίσως: Νόμιζα πως σε όλα εγώ είχα αυτάρκεια, πως δεν είχα την ανάγκη κανενός. Τώρα που είδα πως το τέλος της ζωής είναι κοντά και αναπάντεχο, το νιώθω πως γελιόμουνα σε αυτό… Αλλά βλέποντας τον κόσμο, πώς περνά κι έχει στο νου όλο στο άτιμο το κέρδος, τόσο μου είχε το μυαλό πια θολώσει, που έλεγα ότι, μα τον Ήφαιστο, ποτέ άνθρωπος του ανθρώπου του άλλου δεν θα θέλει το καλό. Να πού σκόνταφτα. Μα τώρα μ’ έκαμε να δω το φως ο Γοργίας, με το να κάμει πράξη ανθρώπου ευγενικού» (Σημ. Μενάνδρου «Ο δύσκολος ή ο Μισάνθρωπος», Έμμετρη μετάφραση Θρασύβουλου Σταύρου, Έκδοση Εταιρείας Σπουδών Σχολής Μωραΐτη, σελ. 84).
 
Από τους «Επιτρέποντες» και από το βιβλίο της Ευαγγελίας Βαλάτα - Τσιάμα, αναφέρεται μέρος από το τέλος του έργου, όταν ο δούλος Ονήσιμος απευθυνόμενος στον «επιτρέποντα» γέρο Σμικρίνη και εμμέσως στο κοινό λέγει:
 
«Ο φίλος ονομάζει το κακό ανάγκη. Ποιος λοιπόν τον καταστρέφει αν όχι ο χαρακτήρας του; Όμως τώρα πού ’χεις βαλθεί να κάνεις μιαν αδικία, σε γλίτωσεν η τύχη σου και βρίσκεις τις ατυχίες εκείνες ξελυμένες κι όλους να ’χουν φιλιώσει. Γι’ αυτό το λέω να μη σε ξαναδώ να δείχνεις τόση φούρια, Σμικρίνη…».
 
Η σοφία του Μενάνδρου δεν φαίνεται μόνο από τα έργα του, που διασώθηκαν και από τα αποσπάσματα των έργων του, που ανακαλύφθηκαν. Αποδεικνύεται και από τα γνωμικά του, που διασώθηκαν και λέγονται σε όλο τον κόσμο. Η Ευαγγελία Βαλάτα - Τσιάμα αναφέρει τα κυριώτερα. Ο Απόστολος Παύλος στην Α΄προς Κορινθίους Επιστολή του (ιε΄, 33) φαίνεται ότι γνώριζε το έργο του Μενάνδρου, αφού δανείζεται από το έργο του «Θαΐς» τον στίχο «Φθείρουσι ήθη χρηστά ομιλίαι κακαί». Άλλα, που εξακολουθούν να μνημονεύονται, είναι το «Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται», το «Δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού», το «Παιδεία γαρ εστί βακτηρία βίου», το «τα δάνεια τους ελευθέρους δούλους ποιεί», το «φοβού το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον» και, ίσως το σημαντικότερο, «Ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος ή»  και άλλα.
 
Είναι πολύ σημαντικό, το προ ολίγου χρόνου εκδοθέν από τις εκδόσεις «Μένανδρος» βιβλίο της Ευαγγελίας Βαλάτα - Τσιάμα, γιατί είναι ευκολοδιάβαστο και δίνει με μεταδοτικότητα και με ακρίβεια στον αναγνώστη του να αντιληφθεί το ήθος του ποιητή Μενάνδρου και την αξία του έργου του. Κηφισιώτισσα η ίδια θέλησε και πέτυχε να προβάλλει τον αρχαίο και λίγο γνωστό στο ελληνικό κοινό μεγάλο συμπολίτη της.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου