Παραμονή Πρωτοχρονιάς

...συγκέντρωση έξω από τα τείχη του Παραδείσου...

Δεν ξέρουμε πότε ακούς τούτη την εκπομπή... Παραμονές Πρωτοχρονιάς του 2025, ή στο Άγιο ξημέρωμά της... Έκλεισες την πόρτα στο πολύβουο και στο πολύφωτο και έμεινες στο ταμείον σου, με το φως ενός καθαρού κεριού, μόνος μόνω Θεώ, να Τον εκλιπαρείς για παράταση στην παράταση του ελέους Του. Πριν λίγο στο... ρεβεγιόν των θλιμμένων ελπιζόντων, στην αγρυπνία του νέου έτους, γεύτηκες οίνο και ψωμί και ολόκληρος  ο Χριστός έγινε πάλι της καρδιάς σου κατακτητής και κατοικητής, ο πιο ειρηνικός, ο πιο χαροποιός, ο πιο ζωοποιός! Σε τέτοιες αληθινά χαρούμενες στιγμές ίσως να συναντιόμαστε! Καλή και Θεάρεστη να ’ναι η νέα χρονιά!
 
Καλή Πρωτοχρονιά! Με τους ταπεινούς! Τους ελαχίστους των αδελφών Του! Σαν να ακούγεται η φωνή του Κυρίου σε μια αλλιώτικη έκφανση της Ευαγγελικής περικοπής την Κυριακή της κρίσεως… δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου… Αν με αυτούς περάσατε την Πρωτοχρονιά με εμένα την περάσατε!
 
Έχουμε μια πρόταση για αυτό το νύχτωμα αδελφοί μου! Τι λέτε να πάμε κάπου όλοι μαζί; Μην εκπλαγείτε και μην παραξενευτείτε! Θα κάνουμε μια υπόθεση που υπαγορεύει η ιερή μας φαντασία! Θα βρεθούμε έξω από τα τείχη του Παραδείσου! Ατέλειωτα τείχη της πιο ποθητής πατρίδας, της πιο ποθεινής πόλης! Θα κρατάμε στα χέρια μας όλοι από ένα σπρέι! Όχι δεν θα κάνουμε γκράφιτι! Ούτε θα λερώσουμε! Θα γράψουμε όμως σε αυτούς τους τοίχους!
 
Είναι παραμονή νέου έτους! Στο ημερολόγιο απόψε θα γυρίσουμε και θα κόψουμε την τελευταία σελίδα! 365 σελίδες, 365 μηνύματα! Ιερά συνθήματα, Αγιογραφικά, Πατερικά, προτρεπτικά, λυτρωτικά! Αυτά που μας ενθάρρυναν στο ξεκίνημα κάθε νέας μέρας. Σαν να μας ειδοποιούσε ο Κύριος με αυτά τα μηνύματα! Ανθολογήσαμε κάποια, σαν ένας πνευματικός αποδεκατισμός αυτών των ιερών συνθημάτων. Να τα δουν έπειτα κάποιοι περαστικοί, ανυποψίαστοι... Να ποθήσουν και εκείνοι την Άνω Ιερουσαλήμ, την αιώνια πατρίδα, τη Βασιλεία των Ουρανών! Έστω και ένας, να κάνει τον Ουρανό να πανηγυρίσει! Να γραφτούν και στις δικές μας καρδιές με ανεξίτηλο μελάνι αίματος και δακρύων... Μεγάλος ο πρόλογος, ως συνήθως... Θαρρούμε πως μαζευτήκαμε ήδη πολλοί! Τι λέτε; Ξεκινάμε;
 
Νώντας Σκοπετέας
Παραμονές Πρωτοχρονιάς 2025

Aλήθειες για τον μεγάλο πόθο

Οι δικές μας οι γιορτές αδελφώνουν τους ανθρώπους, τους ενώνει η αγάπη του Χριστού. Μην κάνετε επιδείξεις. «Ευφρανθήτε εορτάζοντες».

Ακούστε τι λένε τα παιδάκια που λένε τα κάλαντα: «Και βάλετε τα ρούχα σας, εύμορφα ενδυθήτε, στην εκκλησίαν τρέξετε, με προθυμίαν μπήτε, ν’ ακούσετε με προσοχήν όλην την υμνωδίαν, και με πολλήν ευλάβειαν την θείαν λειτουργίαν. Και πάλιν σαν γυρίσετε εις το αρχοντικόν σας, ευθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε το φαγητόν σας. Και τον σταυρόν σας κάνετε, γευθήτε, ευφρανθήτε. Δόστε και κανενός φτωχού όστις να υστερήται».
 
Αθάνατη ελληνική φυλή! Φτωχή μα αρχοντομαθημένη, βασανισμένη, μα χαρούμενη και καλόκαρδη περισσότερο από τους ευτυχισμένους της γης, που τους μαράζωσε η καλοπέραση.
 
Ναι, αδερφοί μου Έλληνες, χαίρετε μαζί με κείνους που χαίρουνται και κλαίτε μαζί με κείνους που κλαίνε, και σ’ αυτή μονάχα θα βρήτε ανακούφιση. Δίνετε στους άλλους απ’ ό,τι έχετε.
 
Το παραπάνω απ’ ότι έχει κανένας ανάγκη, το κλέβει από τον άλλον. «Μακάριον το διδόναι μάλλον, ή λαμβάνειν».
 
Πολλοί από σας θα’ χουνε ίσως περισσότερο από μένα το δικαίωμα να μου πούνε αυτά που λέγω εγώ σε σας. Δεν είμαι «ο ποιήσας και διδάξας», αλλοίμονό μου!
 
Μα για να μη σκανδαλισθή κανένας πως τα λόγια μου είναι ολότελα κούφια, στενεύομαι να πω πως προσπαθώ να μην είμαι ολότελα «ο δάσκαλος που δίδασκε και νόμο δεν εκράτει».
 
Δεκέμβριος 1958 - Φώτης Κόντογλου, “Το φοβερόν μυστήριον”.
 
Έλεγε λοιπόν, ο ψυχογράφος της Ρωμιοσύνης, ο κυρ Φώτης ο Κόντογλου, οτι οι δικές μας οι εορτές αδελφώνουν τους ανθρώπους...
 
Ναι! Τους ενώνει Η Αγάπη του Χριστού μας! Ίνα ώσιν έν! Σύναιμοι και σύσσωμοι Ζώντος Θεού! Οι εορτές και οι παγχαρμόσυνες μέρες τους οδηγούν στο στρωμένο για όλους τραπέζι της Αγάπης! Θείο Σώμα και Αίμα θα προσφερθεί! Μοναδική προϋπόθεση συμμετοχής, μια ρανίδα μετανοίας, να μαλακώσει η σκληρή και πορωμένη από την αμαρτία ψυχή μας! Η παγωμένη αγάπη να θερμανθεί, με τη ζεστασιά που εκπέμπει η ταπείνωση και ο πόθος για τον Χριστό!
 
Δυο ιστορίες-αλήθειες Χριστουγέννων, της εξαιρετικής συγγραφέως Άννας Ιακώβου και του ευλογημένου π. Δημητρίου Μπόκου, για τον μεγάλο πόθο, της συμμετοχής σε αυτό το γιορτάσι των ψυχών, όπου ο Άρτος της αιωνιζούσης Ζωής... Αυτός που χώρισε τον χρόνο, που καινούργιωσε την πλάση! Αυτός που χαροποιεί, ζωοποιεί και αφθαρτοποιεί τους ευλογημένους συνδαιτημόνες...
 
Νώντας Σκοπετέας
Χριστούγεννα 2024

Οι μνήμες αντιστέκονται

 
Προ ημερών επισκέφθηκα, μετά από μια δεκαετία περίπου, το πατρικό μου σπίτι, στο Παγκράτι. Κτίσμα αστικό της δεκαετίας του 1930 κάποτε έσφυζε από ζωή. Στις γιορτές μαζεύονταν συγγενείς και φίλοι, μαζί με τα παιδιά τους. Πανζουρλισμός. Γέλια, τραγούδια, μεζέδες, και κουβέντα, την ώρα που τα παιδιά παίζαμε στον κήπο, για να μην ενοχλούμε τους ηλικιωμένους. Με την πάροδο του χρόνου μειώνονταν οι κάτοικοι του σπιτιού και οι επισκέπτες του. Τώρα είναι έρημο και άδειο. Περιτριγύρισα το άδειο σπίτι και μου ανέβηκε ένας κόμπος στο λαιμό. Μνήμες. Εδώ καθόταν η δασκάλα γιαγιά μου, που μου έμαθε τα πρώτα γράμματα, εκεί ήταν το γραφείο μου και η βιβλιοθήκη μου, στο χολ, που ήταν και τραπεζαρία, το τηλέφωνο, που μιλούσα ώρες με φίλο και συμμαθητή μου στο γυμνάσιο για μαθήματα και για τα κοινά ενδιαφέροντά μας, ο κήπος με τα ωραία τριαντάφυλλα και με μια ροδιά που θύμιζε στη μητέρα και στη γιαγιά μου τη Μικρά Ασία. Η ταράτσα που μιλούσα με γείτονες συνομηλίκους μου…
 

Στην απλόχωρη κουζίνα έμεινα για λίγο κοιτάζοντας το παράθυρο. Σε αυτό έζησα, με τη βοήθεια ενός πουλιού, ενός κοκκινολαίμη, το τί σημαίνει ελευθερία, τί σημαίνει αυτό που έγραψε ο Ρήγας ο Βελεστινλής «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Η μητέρα μου πήγαινε στην εργασία της με τα πόδια, μέσα από τον βασιλικό κήπο. Ήταν χειμώνας. Σε ένα δένδρο είδε ένα πουλί, ήταν ο κοκκινολαίμης. Κουρνιασμένο σιγοψιθύριζε κάτι μελωδικά. Η μητέρα μου το πέρασε για είδος καναρινιού, το πλησίασε άπλωσε το χέρι της και το έπιασε. Αυτό κούρνιασε στην αγκαλιά της. Γύρισε στο σπίτι και τόβαλε στο κλουβί, που είχαμε και ήταν άδειο. Τούβαλε φαγητό και νερό και έφυγε. Ήμουν στο σχολείο όταν συνέβησαν αυτά. Όταν γύρισα σπίτι και πήγα στην κουζίνα είδα τον κοκκινολαίμη να κτυπά με δύναμη τα σιδεράκια του κλουβιού. Δεν ήξερα τί συνέβαινε και τί έπρεπε να κάνω. Πήρα τηλέφωνο τη μητέρα μου και μου είπε ότι έρχεται στο σπίτι. Ώσπου να έρθει ο κοκκινολαίμης καταματωμένος είχε ξεψυχήσει. Μετά πληροφορηθήκαμε ότι το πουλί αυτό δεν είναι σα το καναρίνι και δεν μπορεί να ζήσει σε κλουβί. Προτιμά τον θάνατο από τη σκλαβιά…   
 
Μνήμες… Είναι πολύ σπουδαίος παράγοντας στη ζωή του ανθρώπου και των εθνών. Ζούμε το παρόν, μας είναι άγνωστο το μέλλον, αλλά συντηρούμεθα από το παρελθόν. Εμείς οι ζωντανοί και όσο ζούμε δια της συνέχειας της παράδοσής μας συνδέουμε το παρελθόν με το μέλλον, με την αιωνιότητα. Αυτή τη σύνδεση,  με το παρελθόν μας, με τα γεγονότα, τους τόπους και τα πρόσωπα, εμείς οι  Έλληνες την νιώθουμε πολύ έντονα και αυτή μας βοηθάει να αντιστεκόμαστε στην εκρίζωση της ιδιοπροσωπίας μας, της ταυτότητάς μας.
 
Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν προσφυγικά σωματεία, που έχουν σημαντική προσφορά στη διατήρηση των ηθών και των εθίμων μας. Επίσης τα πατριωτικά σωματεία έχουν σημαντική  προσφορά στην καλλιέργεια της αγάπης προς την Πατρίδα. Οι πυκνές θρησκευτικές εορτές τρέφουν ψυχικά τους Έλληνες. Τα μνημόσυνα, οι επέτειοι, τα ανεγειρόμενα μνημεία, τα ηρώα, οι προτομές είναι επίσης παράγοντες διατηρήσεως της ταυτότητάς μας. Για να είμαστε  ως λαός ζωντανός είναι απαραίτητες οι επαναλαμβανόμενες εκδηλώσεις για τα σημαντικά γεγονότα της μακράς ιστορίας μας. Στις περασμένες γενιές οφείλουμε ευγνωμοσύνη και έχομε την ευθύνη να συνεχίσουμε την παρακαταθήκη που μας άφησαν. Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος της κας Γλύκατζη - Αρβελέρ, πως χάρη στα 1000 χρόνια του Βυζαντίου ζουν ακόμη η Ορθοδοξία και η Γλώσσα και έτσι εξηγείται γιατί ήταν μεγάλο σε αξία. (Βλ. «Εστία της Κυριακής», 8/12/2024, σελ. 23,  συν/ξη εις Κατερίνα Λυμπεροπούλου). Την αξία που έχουν οι μνήμες έχουν αντιληφθεί οι κατευθύνοντες κάθε λογής ολοκληρωτισμό και επιχειρούν να τις εξαφανίσουν.
 
Από τις σκέψεις για τον κοκκινολαίμη η ψυχή μου πέταξε στους λαούς που ταλαιπωρήθηκαν από τους εισβολείς ή/και κυριάρχους τους, ντόπιους ή/και ξένους, που επιδίωξαν να ξεριζώσουν τις μνήμες τους. Ανάμεσα σε αυτούς το μυαλό μου έμεινε, εκτός από την Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Κύπρο, στη Γαλλία και στη Σοβιετική Ένωση. Η κελτική ρωμαιοκαθολική Ιρλανδία έγινε στόχος των κατακτητών τους προτεσταντών και αγγλικανών νορμανδών και αγγλοσαξόνων της Αγγλίας. Όταν την κατέλαβαν προσπάθησαν να την αφομοιώσουν αλλάζοντας βιαίως την γλώσσα, τη θρησκεία και την ιστορία της.
 
Ο σημαντικός Ιρλανδός συγγραφέας Μπράιαν Φρίελ στο θεατρικό έργο του «Ο ξεριζωμός» (Σημ. στα αγγλικά “Translations” - Μεταφράσεις) περιγράφει την προσπάθεια των Άγγλων να «εξαγγλίσουν» τους Ιρλανδούς. Στο πρόγραμμα του εν λόγω έργου, που παίχθηκε στην Αθήνα από τον καλλιτεχνικό οργανισμό «Φάσμα» του Αντώνη Αντύπα κατά την χειμερινή περίοδο 2002-2003 στην κεντρική σκηνή του «Απλού Θεάτρου» με εκλεκτούς ηθοποιούς, ο Γιώργος Σ. Μάρκου, επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου Ρώμης ΙΙ, γράφει ότι η εκ μέρους των δυναστών Άγγλων επιχείρηση εξαγγλισμού των Ιρλανδών στηρίχθηκε στην επιχείρηση να τους οδηγήσουν στην απώλεια της πολιτισμικής και της γλωσσικής ταυτότητάς τους. Μέσο προς επίτευξη του σκοπού ήταν η καθιέρωση των «Εθνικών Σχολείων», στα οποία οι Ιρλανδοί μαθητές διδάσκονταν μόνο τα αγγλικά και όχι την μητρική τους γλώσσα και την ιστορία κατά την αγγλική άποψη. Η αντίδραση των Ιρλανδών  ήταν με τα «υπαίθρια σχολεία» στους αγρούς (κάτι ανάλογο με τα δικά μας κρυφά σχολειά). Άλλο μέσο, που χρησιμοποίησαν οι Άγγλοι,  ήταν ο δια μεταφράσεων εξαγγλισμός ονομάτων και τοπωνυμίων, σε μια διαδικασία υποχρεωτικού αποπολιτισμού. Σημειώνει σχετικά ο Γ. Μάρκου: «Όταν οι Άγγλοι αγγλοποιούν όλα τα ιρλανδικά ονόματα στερούν ένα έθνος από την ταυτότητά του. Τα ονόματα περικλείουν πολύ περισσότερα από τα στοιχεία μιας ταυτότητας. Περιλαμβάνουν νοήματα, ιστορία, παραδόσεις, και, το πιο σημαντικό, τη δημιουργία της Ιρλανδίας. Καταστρέφοντας την γλώσσα, καταστρέφεις την κληρονομιά  και την πολιτισμική παρουσία ενός έθνους». 
 
Τα ίδια επιχείρησαν οι Άγγλοι στην Κύπρο, με τα ονόματα. Το έπραξαν με το νόμο περί των επωνύμων, που έμενε στη μνήμη των νέων μόνον ο πατέρας τους. Θέλησαν έτσι να διακοπεί η ιστορική συνέχεια τους, να μην έχουν σχέση με την ιστορία τους, με το παρελθόν τους, να παύσουν να έχουν μνήμες. Παράλληλα επιχείρησαν να εκριζώσουν από τους Κυπρίους, με την βοήθεια Ελλήνων «Εφιαλτών» την εθνική τους συνείδηση, με την προπαγάνδα ότι είναι διαφορετικοί από τους άλλους Έλληνες. Απέτυχαν στους σκοπούς τους διότι η Εκκλησία -κλήρος και λαός- δεν το επέτρεψε. Προς εκδίκηση, μας τιμώρησαν, με την εγκληματική συνεννόησή τους με τους Τούρκους σε βάρος της Κύπρου.
 
Στη Γαλλία οι επαναστάτες του 1789 με απάνθρωπες μεθόδους προσπάθησαν να εκριζώσουν την θρησκεία από τον γαλλικό λαό. Από το μεγαλοπρεπή ναό της Αγίας Γενεβιέβης, προστάτιδας των Παρισίων,  γκρέμισαν τους εξωτερικούς σταυρούς διαφοροποίησαν το εσωτερικό και τον μετέτρεψαν σε «Μέγαρο του Λαού», όπου ενταφιάζονται οι προσωπικότητες της Γαλλίας. Του έδωσαν μάλιστα το όνομα «Πάνθεον», που σημαίνει το σύνολο των ειδωλολατρικών θεών… Το Ναό της Παναγίας των Παρισίων τον μετέτρεψαν σε Ναό της Λογικής και μετά του Υπερτάτου Όντος. Κρατικοποίησαν όλους τους ναούς, κάτι που ισχύει έως σήμερα, δολοφόνησαν χιλιάδες ιερέων και λαϊκών που θεωρήθηκαν αντίθετοι προς την Επανάσταση. Για να μην ακούγεται το όνομα του Χριστού και να ξεχαστεί, κατάργησαν το έως τότε χρονολόγιο και καθιέρωσαν δικό τους, με έτος 1 το 1793… Για να καταργήσουν την Κυριακή ως αργία και ημέρα αφιερωμένη στον Κύριο Χριστό  (Dimanche - Domenica) καθιέρωσαν αντί του επταημέρου το δεκαήμερο και άλλαξαν τα ονόματα των ημερών και των μηνών… Φυσικά όλα αυτά ήσαν από εντελώς παράλογο φανατισμό και δεν καθιερώθηκαν.
 
Ο συγγραφέας Jean-Francois Colosimo στο βιβλίο του «La religion francaise» (Η Γαλλική θρησκεία –Ed. Du Cerf, 2019, p. 271) αντέγραψε από τον Μισελέ την άποψη, ότι δεν υπάρχει κάτι πιο απαίσιο για την Επανάσταση από το να αγνοεί το ότι από άποψη θρησκευτική πολεμώντας τον Χριστιανισμό κατασκεύαζε μια δική της θρησκεία. Ο Κολόζιμο προσθέτει το απόσπασμα λόγου του Ροβεσπιέρου προς τους Ιακωβίνους: «Είναι άνθρωποι (Σημ. οι άθεοι ριζοσπάστες Εβερτιστές), οι οποίοι υπό το πρόσχημα της καταστροφής της δεισιδαιμονίας θέλουν να κατασκευάσουν ένα είδος θρησκείας, του ίδιου του αθεϊσμού». Με τον αθεϊσμό, κατά τον Κολόζιμο, η κρατική εξουσία επιδιώκει δια νόμου να εκτοπίσει την Εκκλησία όχι μόνο από το κράτος, αλλά και από την κοινωνία και τον ίδιο τον χριστιανό από τη δημόσια σφαίρα (σελ. 304).
 
Πιστοί αντιγραφείς των Ιακωβίνων, που τους ξεπέρασαν σε βιαιότητα για την αλλαγή της ψυχής των πολιτών, ήσαν οι Μπολσεβίκοι. Χαρακτηριστική είναι η ισοπέδωση του καθεδρικού ναού του Σωτήρος, στη Μόσχα. Το 1931 τον ανατίναξαν για να ανεγείρουν στη θέση του το ύψους 415 μέτρων Μέγαρο των Σοβιέτ. Τεχνικά προβλήματα στη θεμελίωση ανέβαλαν τη θεμελίωση, που έγινε το 1939. Άλλα προβλήματα ανέβαλαν την ανέγερση έως τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν ο χάλυβας που προοριζόταν για την ανέγερση του Μεγάρου χρησιμοποιήθηκε στην πολεμική βιομηχανία. Το 1955 ελήφθη η απόφαση να ξαναρχίσει η  ανέγερσή του, αλλά τα τεχνικά προβλήματα ήσαν ανυπέρβλητα. Τελικά το 1960 η σοβιετική κυβέρνηση αποφάσισε τη ματαίωση του έργου και τη μετατροπή της τεράστιας τρύπας, που είχε ανοιγεί, σε πισίνα, τη μεγαλύτερη στον κόσμο… Ο Ναός μετά την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος ανεγέρθηκε στο ίδιο μέρος που ήταν σε χρόνο ρεκόρ και είναι το ίδιο μεγαλοπρεπής με αυτόν που είχε ισοπεδωθεί, έχοντας και επί πλέον χώρους για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων αναγκών της Εκκλησίας…
 
Πάντα για τους αθέους πρώτος στόχος ήταν η Εκκλησία. Στις 20 Ιανουαρίου 1918 με διάταγμα των Μπολσεβίκων  η Ορθόδοξη Εκκλησία τίθεται εκτός Νόμου. Με την πρόφαση κρατικοποιήσεως των ναών και της δημεύσεως των εκκλησιαστικών αγαθών το διάταγμα απέβλεψε στο να εξαλείψει τη δυνατότητα τελέσεως της Λατρείας και των ιερών Ακολουθιών. Κατασχέθηκαν τα τυπογραφεία της Εκκλησίας και απαγορεύθηκε η διακίνηση θρησκευτικών εντύπων. Επίσης απαγορεύθηκε η διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία. (Βλ. σχ. Nikita Struve «Οι Χριστιανοί εις την Σοβιετικήν Ένωσιν», Μεταφρ. Αρχιμ. Χριστοδούλου Κ. Παρασκευαΐδη, μετά Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Εκδ. «Η Χρυσοπηγή», Αθήναι, 1968, σελ. 31).
 
Ακολούθησαν αντιθρησκευτικές εκδόσεις, διακωμώδηση των μεγάλων εορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα, καταστροφές ναών ή μετατροπές τους σε αίθουσες γηπέδων και άλλων χρήσεων και σε διαμερίσματα. Στο Ροστώβ ο αρχαίος καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου μετατράπηκε σε θηριοτροφείο. Το αντιθρησκευτικό μουσείο εγκαταστάθηκε στην ελληνική εκκλησία. Αντί των θρησκευτικών πανηγύρεων καθιερώθηκαν τρεις μεγάλες εορτές: του τραγουδιού, του φθινοπώρου και του θερισμού (Αυτ. σελ. 321). Εκατομμύρια των μαρτύρων και των ομολογητών της Πίστεως. Στόχος της αθεΐας και η νεολαία. Όποιος και όποια ήταν Χριστιανός  και Χριστιανή δεχόταν βρισιές, προσβολές, σε βάρος τους διακρίσεις. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το ότι το 1914 οι Ορθόδοξοι ναοί ήσαν 54.174 και το 1939 ανοικτοί ήσαν περίπου εκατό (Αυτ. σελ. 459).
 
Στην Ελλάδα λάτρεις της Γαλλικής Επανάστασης, του μπολσεβικισμού και του άθεου διαφωτισμού επιδιώκουν να οδηγηθούμε πίσω, στο 1789, ή στο 1917. Θέλουν να καταστρέψουν την παράδοσή μας, να αλλοιώσουν τη γλώσσα μας, να μας μετατρέψουν σε  ανθρώπους - ρομπότ. Ο Παναγιώτης Δρακόπουλος απαντά:
 
« Ο ίστωρ (Σημ.γρ. ο ειδήμων) άνθρωπος είναι ο σοφός. Μεταβιβάζει από γενιά σε γενιά θησαυρούς σοφίας. Από αυτή τη λειτουργία του, προκύπτει η ηθική του - ή, ορθότερα, η αξιολογία του. Ο άνθρωπος πρέπει να γίνεται ίστωρ. Πρέπει να παραδίδει στους άλλους. Δεν επιτρέπεται να ιδιοποιείται, αλλά να χρησιμοποιεί. Δεν επιτρέπεται να συμπεριφέρεται ως ο τελευταίος των ανθρώπων. Ακολουθούν άλλοι, στους οποίους έχει καθήκον να παραδώσει όσα δημιούργησαν οι πριν από αυτόν και όσα δημιούργησε ο ίδιος…
 
Ο άνθρωπος που μετέχει στην παράδοση δεν είναι συντηρητικός, με την τρέχουσα παραπολιτική συνθηματολογία. Είναι ο κατ’ εξοχήν συμπαραστάτης της ελευθερίας και της δημιουργίας των επομένων γενεών. Βαθύτατα φιλελεύθερος αρνείται να αποφασίσει για λογαριασμό των επομένων γενεών. Είναι δημιουργός, είναι ρηξικέλευθος. Αλλά δεν θα αποφασίσει να κάνει την Ακαδημία του Πλάτωνος γήπεδο ή την Ακρόπολη ξενοδοχείο, γιατί δεν θέλει να μεταβιβάσει στους επόμενους μιαν αναπότρεπτη κατάσταση. Δεν δέχεται την κατάργηση ή την αλλοίωση της γλώσσας με τεχνητές εντολές και όχι με ομαλές εξελίξεις, όχι γιατί τον συναρπάζουν οι βαρείες και οι δασείες, αλλά διότι αρνείται να υπογράψει μια διαταγή, που θα συνεπάγεται αδυναμία των επομένων γενεών να κατανοήσουν τη ραχοκοκαλιά του Γένους. Είναι ο άνθρωπος που αρνείται να υπογράψει τη στέρηση της ελευθερίας των απογόνων. Γιατί γνωρίζει ότι η παράδοση είναι ακριβώς η προϋπόθεση της ελευθερίας» («Κείμενα με σπασμένη ενότητα», Εκδ. Οίκος Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη, 1995, σελ. 179).
 
Οι Έλληνες έχουμε πείρα από μακραίωνες περιόδους διωγμών και επιχειρήσεων αλλοίωσης της ταυτότητάς μας. Μέχρι σήμερα έχουμε καταφέρει να ζούμε ως Έλληνες. Η ιστορία μας είναι ισχυρότατη, η γλώσσα μας η πιο όμορφη και η πιο χρηστική για την επιστήμη και για κάθε πολιτισμένο άνθρωπο, η Πίστη μας ακράδαντη, η ενότητα κλήρου και λαού αδιάσπαστη. Με αυτά τα δεδομένα ελπίζουμε ότι και οι επόμενες γενεές θα νιώσουν την ευθύνη τους, θα διατηρήσουν τις μνήμες και θα συνεχίσουν τη μαρτυρία του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.
 
+Καλή και ευλογημένη να είναι η νέα χρονιά 2025, με υγεία σε όλους και σε όλες.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

T' Αφιόνι το περιφρονούσα...

 
Το βρήκα, δηλαδή το ξαναβρήκα. Όχι που το είχα χαμένο, αφού εγώ το είχα βάλει εκεί που το βρήκα, ούτε είχα ξεχάσει που βρισκόταν. Απλά δεν είχα την διάθεση να κοιτάξω ανάμεσα στα κουτιά και κουτάκια με τις δαντέλες της γιαγιάς μου, άλλες με το βελονάκι, άλλες κοπανάκι, άλλες κιτρινισμένες από την πολυκαιρία, αμεταχείριστες και τυλιγμένες, πιασμένες  με καρφίτσα με κεφάλι-πέρλα. Σε ένα από τα ράφια μιάς βιβλιοθήκης, γεμάτη από βιβλία δικά μου και των παιδιών μου, άντρες ολόκληροι που από καιρό έχουν κάνει δικά τους σπιτικά,  αλλά τα βιβλία τους, <<μαμά, τα θέλω...>>,  που από το βάρος θα πέσει κάποια μέρα. Λοιπόν το ανακάλυψα για πολλοστή φορά. 

Ένα χαρτάκι και αυτό κιτρινισμένο από την πολυκαιρία, βγαλμένο από ένα τετράδιο αριθμητικής με μερικές αράδες γραμμένες με μολύβι. Επάνω-επάνω γράφει: Σκοπός του Μουσολίνι 
 
Με τήν καρδιά βαρειά σφιγμένη, 
τά σπίτια μας αφήκαμε 
μαζί με κούρους στριμωγμένοι
στό σεφκιάτη μπήκαμε 
              ___
Ψειρα βρωμα και βρησιά 
που νά βρης λίγη δροσιά
και την νύχτα σάν σκυλιά είς τά σκαλιά 
______        Refrain        ________
 
Τρεις νύχτες και τρεις μέρες
ξυλο βρησιές φοβέρες
κι' όταν στά Τούζλα βγήκαμε
μας φάνηκε παράδεισος σωστός
                      ______
 
Πλύθηκαν χέρια πόδια
κ' ύστερα σάν τα βώδια
σαράντα στο βαγόνι
μας φωρτώσαν για τ' Αφιόνι
κι' ό Θεός μας βοηθός.
             __________
Τ' Αφιόνι το περιφρονούσα
ή σκόνη του μέ πείραζε
στην Σμύρνη Πάντιρμα καί Προύσα
ό νους μου πάντα γύριζε.
              ___________
 
Σέ περιγιάλια δροσερά 
ονειρευόμουνα τόν κιτά
μέ νερά και κρύα νερά ατέλειωτα
 
  _______  Refrain ________
 
Τώρα είμαι στο Τσίβριλ
μέ τρων κουνούπια ψίλοι
νερό απ' τό πηγάδι
και φασούλια μέ μπλιγούρι γιά φαγί
                     __________
 
Αράπη έχω χρώμα
κοιμούμαι μεσ' τήν βρώμα
καί μέ καζμά στόν ώμο
πηρ' ό διάβολος τόν δρόμο
κτύπα βρόντα κι' όπου βρη.
 
Τα γράμματα δεν είναι του μπαμπά μου, ποιός να ξέρει ποιό χέρι να έγραψε τους στίχους. Οι λέξεις έχουν δασείες, ψιλές και περισπωμένες και τυλιγμένες στο χαρτάκι μερικές φωτογραφίες με τον μπαμπά μου νεαρό, με την κιθάρα του παρέα στην μιά, με το μαντολίνο του σε άλλες μέσα στην  μεγάλη ομάδα συνοδοιπόρων με στρατιωτικά ρούχα, στο πίσω μέρος  "Souvenir du 10/8/1941 Kayseri, Pinarbasi 1941".
 
Ήταν η εποχή με τις <<Είκοσι ηλικίες>>. Η δεύτερη. 
 
Ποιός ξέρει τι θα τράβηξε, δεν έλεγε τίποτα, τουλάχιστον σε εμένα, για τα τότε. Μοναχογιός, μοναχοπαίδι και καλο-μεγαλωμένος ήταν ο μπαμπάς μου. Με τα γαλλικά του -αφού τον έστειλαν οι γονείς του στο St. Benoit, το Γαλλικό σχολείο  που λειτουργούσε από πολύ παλιά χρόνια στο Καράκιοϊ-, την κλασική μουσική που λάτρευε, τις παρέες και τους χορούς και όλα τα καλά και από ό,τι άκουγα από τα λόγια του ενός και του άλλου, περιζήτητος γαμπρός... Η μαμά του η Δέσποινα, από το Σχοινούδι της Ίμβρου, ο πατέρας του ο Κωνσταντίνος του Σταύρου, εκ Μπουγιούκντερέ. Αυτό γράφει το στεφανοχάρτι του από την Μητρόπολη Δέρκων και είχε μιάν αδελφή, την Κωνστάντσα ή Κωνσταντίνα, κάτι τέτοιο περίπου, και bukadar, δηλαδή, μέχρι εδώ ξέρω. Και με την παντοτεινή απάντηση, "τα παιδιά δεν ρωτούνε", δεν θα ρωτούσε και ο μπάμπάς μου. Από σέβας... Αχ αυτό το σέβας, "να το βράσω!" σκέφτηκα κάποιες φορές.
 
Τόσο μεγάλο σπίτι είχαν και με πηγάδι και με μεγάλο σερβανί -σοφίτα- και ένα σωρό δωμάτια υψηλοτάβανα, δεν θα μπορούσαν τέλος πάντων να τον κρύψουν κάπου; Είναι πιά γνωστές οι ιστορίες, με τα Tavan taburu στα χρόνια των Ταγμάτων Εργασίας. 
 
Στο ράφι, δίπλα στα κουτιά με τις δαντέλες της γιαγιάς -ποιάς γιαγιάς από τις δύο άραγε;- βρίσκεται το έργο της Διδώς Σωτηρίου, "Ματωμένα Χώματα" σε Αγγλική μετάφραση,  Farewell to Anatolia. Το διάβασα και πήρα μια δόση από αυτά που συνέβαιναν στα τάγματα εργασίας. Το διάβασα και σε Τουρκική μετάφραση, Benden selam soyle Anadoluya. Θα το ξαναδιαβάσω για να ζήσω αυτά που έζησε ο Μανώλης Αξιώτης, ο ήρωας της ιστορίας βγαλμένης από τα χώματα και την καρδιά, της ποτισμένης με δάκρυα οδύνης, χαράς και αγάπης γης, ζωγραφισμένης με χρώματα και αρώματα της Ανατολής μας. Στην γλώσσα που γράφτηκε, την Ελληνική, δεν το διάβασα ακόμα. 
 
Ρίχνω και πάλι μια ματιά στις αράδες στο χαρτάκι που έλεγα ποιό πάνω και τις φωτογραφίες. Μα γιατί δεν μιλούσε για εκείνες τις μέρες; Το μόνο που έλεγε κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα με γλυκόπικρο χιούμορ, ήταν μια περιπέτεια που έζησε όταν μαζί με έναν συνάδελφο του ζήτησαν, έλεγε,  άδεια για να περάσουν τις γιορτές στα σπίτια τους και στην Εκκλησία του χωριού τους, στον Αη Γιώργη ο μπαμπάς μου,  να ακούσουν <<Καλήν εσπέραν άρχοντες>> από τα παιδιά στις γειτονιές, ο μπαμπάς μου στα Θεραπειά στο στενό Sardunya sokak, την Παραμονή. <<ΓΙΟΚ>> ήταν η απάντηση. Δεν το άντεχαν το γιοκ. Σκέφτηκαν και ξανασκέφτηκαν και σε μερικές  μέρες πριν τα Χριστούγεννα αποφάσισαν να αποδράσουν. Δεν ξέρω  από που ακριβώς. Πήραν ότι μπορούσαν να πάρουν μαζί τους για τον δρόμο και κίνησαν για την Πόλη. 
 
Στην αρχή τα πήγαν καλά, η επιθυμία να βρεθούν στην αγκαλιά της μάνας και την θαλπωρή του σπιτιού τους, τους έδινε δύναμη και έλπιζαν πως θα κατάφερναν και πως η απόδραση τους θα περνούσε απαρατήρητη. Στην πορεία τα βρήκαν σκούρα,  τα πράγματα δυσκόλεψαν, άρχισε να χιονίζει, παραπατούσαν νυχτιάτικα, ούρλιαζαν τα τσακάλια στο δάσος, αντάμωσαν λύκους και σκαρφάλωσαν σε ένα δέντρο ο καθένας για να τους αποφύγουν. Τα κατάφεραν με τα ζωντανά. Με τις αρχές, δεν τα κατάφεραν, τους τσάκωσαν. Τους ξύρισαν τα κεφάλια σταυροειδώς και τους τιμώρησαν, με τρεις μήνες παραπάνω θητεία αντί για κρατητήριο. C'est la vie, έλεγε χαμογελώντας όταν τέλειωνε την αφήγηση του περιστατικού. 

Πάει πολύ καιρός που μας άφησε χρόνια. Δεν είχε προφτάσει να πολυγεράσει.  Έφυγε στα ξαφνικά, από την μιά στιγμή στην άλλη. Μιά μέρα στην Αθήνα, την άλλη στην Πόλη και στα Θεραπειά του. Πέθανε εκεί που ήθελε και εκεί κοιμάται τώρα για πάντα, στα ψηλά μέρη του Ροσινιόλ, εκεί που πήγαινε να ακούσει τα αηδόνια. 
 
Μέσα σε όλα τον θυμάμαι να τραγουδά το "Rossignol" με το μαντολίνο συνοδεία  στα χέρια του,  "Rossignol, rossignol des mes amours..." και να θέλει και εμένα να τον συνοδεύω στο πιάνο και να θυμώνει η μαμαζέλ Τερέζα, η δασκάλα μου που δεν γούσταρε να παίζω "με το αυτί". 
 
Μουντή η μέρα σήμερα, γκρίζα συννεφιά. Χειμώνας. Στο παράθυρο της κουζίνας ένα ρόδινο κυκλάμινο σε μιά μικρή γλάστρα αποφάσισε να ανθίσει. Ετοιμάζεται να βγάλει και άλλα.  Αυτό το γλαστράκι το χάρισε στην μαμά μου η φιληνάδα μου, η Ειρήνη. Το γλαστράκι υπάρχει και λουλουδιάζει, η μαμά πλέον όχι, βρίσκεται εκεί που μια μέρα θα ανταμώσουμε όλοι. Μ' έρχεται να το χαϊδέψω, το πλησιάζω και η χαρμολύπη πλησιάζει εμένα, σχεδόν μ' αγκαλιάζει, καλύτερα ας το ποτίσω.
 
Ο Δεκέμβρης σέρνει τις τελευταίες του πατημασιές, πόσα και πόσα είδαν τα μάτια του, τόσα και άλλα τόσα άκουσαν τα αυτιά του. Κουράστηκε. Σε λίγο θα μας αποχαιρετήσει.
 
<<Καλήν εσπέραν άρχοντες.......>> λέγαμε στην Πόλη την Παραμονή, εξ΄ όλης της ψυχής και εξ' όλης της διανοίας και η θεία Γεωργία, η εξαδέλφη της γιαγιάς μου, στο Ταρλά Μπασί, επέμενε να μας μαθαίνει όλους τους στίχους, από την αρχή ίσια με το τέλος, ακόμα και τις δεκατέσσερις χιλιάδες των νηπίων που ο μπάρμπα Ηρώδης εξαφάνισε... Μέχρι που πατούσε η γιαγιά μου τις φωνές, << Γεωργία, φτάνει...>>. Την άλλη μέρα Εκκλησία και από την παράλλη, το Δωδεκαήμερο.
 
Ετσι και φέτος.
 
Πολλές Ευχές
Και του Χρόνου να είμαστε καλά
 
Νίκη Beales
Buckingham, Αγγλία
Δωδεκαήμερο 2024-2025

Των Χριστουγέννων τα μυστικά

«…Οὐ φέρει τό μυστήριον ἔρευναν· πίστει μόνῃ τοῦτο πάντες δοξάζομεν…»

Είναι κάποιες φράσεις μέσα στα Λειτουργικά κείμενα της Αγίας μας Πίστης, που σε κάνουν να ανατριχιάζεις. Αν συνηδειτοποιήσεις πως όλα, μα όλα, έχουν μια θαυμαστή και απόλυτη συνάφεια με τον Θείο λόγο. Έξοχα σημείωνε ο μακαριστός π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, πως η υμνολογία της Εκκλησίας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας υπέροχος υπομνηματισμός της Αγίας Γραφής.
 
Όλα τα άφταστης ποιητικής, λογοτεχνικής και Θεολογικής σημασίας κείμενα των λαμπρών αυτών ημερών, αλλά και κάθε ξεχωριστής ημέρας του Ενιαυτού, οδηγούν σε έναν και μόνο προορισμό: Στο να κατανοήσει ο αχάριστος και αιχμάλωτος άνθρωπος, πως μέσα από 2 ακατάληπτα μυστήρια ευεργετήθηκε και ελευθερώθηκε παντοτινά.
 
Δυο ανεπανάληπτα συγκλονιστικά κατανυκτικές νυχτιές, για το ανθρώπινο γένος! Δυο νύχτες της Ένωσης του Θεού με τον άνθρωπο! Η νύχτα του μυστηρίου των Χριστουγέννων και η νύχτα της παράδοσης του Θεοποιητικού και Ζωοποιητικού μυστηρίου των μυστηρίων στον Μυστικό Δείπνο. Εκεί, στο σεσιγημένο και κραυγαλέο ταυτόχρονα, όπως οι Άγιοι Πατέρες χαρακτηρίζουν, μυστήριο της φάτνης, ο Θεός Λόγος, το δεύτερο πρόσωπο της Αδιαίρετης Αγίας Τριάδας, φόρεσε ανθρώπινη σάρκα. Ο Πλάστης έγινε Αναπλάστης, όπως σημειώνει ο αετός της Θεολογίας Άγιος Γρηγόριος. Η Παναγία μας, αδιαφθόρως γεννά Τον Θεό Λόγο. Και έρχεται η λεγομένη αποφατική Θεολογία, να σταθεί ενώπιον του μεγίστου και προαιωνίου μυστηρίου της σωτηρίας μας. Και το χαρακτηρίζει ανερμήνευτο, ακατάληπτο, απερινόητο, άρρητο,ανεξιχνίαστο… Αυτό το α που στερεί προσθέτοντας πίστη...
 
Έλεγε ο μακαριστός π. Αθανάσιος Μυτιληναίος, ότι για να φτάσει κανείς να χαρακτηρίσει το μυστήριο της Θείας Οικονομίας ανερμήνευτο και ακατανόητο, οφείλει πριν να προσπαθήσει τα μέγιστα, ώστε να το πλησιάσει έστω ελάχιστα ο πεπερασμένος νους του. Με μια άλλη διατύπωση, άλλο το ανερμήνευτο και άλλο το αδιάφορο… Γιατί πολλές φορές μας ικανοποιεί να εκλαμβάνουμε τα… συνθήματα τα ιερά της Αγίας μας Πίστης, με έναν αποκλειστικά δικό μας βολεψό τρόπο. Αφού, λέμε, είναι ακατάληπτος ο Θεός, άφησέ τον εκεί στην Φάτνη του, στα σύννεφα και στον Σταυρό του… και δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω… Μεγάλο σφάλμα, ολέθριο αδελφοί μου! Να αφήνουμε τον Χριστό μας άγνωρο…
 
Ο τρόπος του μυστηρίου είναι απλησίαστος και δεν χρειάζεται, ούτε χωράει έρευνα. Τα γεγονότα όμως, τα ιερά ρήματα, οι αναρίθμητες προεικονίσεις και παρουσίες του Αϊδίου Υιού και Λόγου του Θεού πριν την σάρκωσή Του, μα και ό,τι καταγράφηκε μέσα στα Ιερά Ευαγγέλια και διέσωσε η Πανίερη μας Παράδοση, πρέπει συνεχώς να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, της καθημερινότητάς μας, της διάνοιας και της καρδιάς μας. Άλλο είναι το πως, που δεν πλησιάζεται και άλλο το Ποιός είναι Εκείνος που για όλους θυσιάζεται! Δεν θα κατανοήσουμε ποτέ τον τρόπο, αλλά οφείλουμε στην ψυχή μας να γίνουμε γνώστες  των δυο γεννήσεων του Θεού Λόγου: Της άχρονης και της άσπορης!
 
Ας μην ξεχνάμε, ότι εκείνοι που μίλησαν για αυτό  με τρόπο αποφατικό, ήταν σοφοί άνθρωποι με εναργέστατο εντός τους  το Άγιο Πνεύμα Θεό και Κύριο. Έρχεται και σήμερα όμως, μια διδαχτή του Χριστού μας απλούτσικη ψυχή και σου λέει: Καθημερινά με την χάρη του Αγίου Θεού, μελετώ και προσεγγίζω το ακατανόητο μυστήριο της Θεανθρώπησης. Πως; την ρωτάς… Απαγγέλοντας καθημερινά όσες περισσότερες φορές μπορώ, τους Χαιρετισμούς της Παναγίας μας! Είναι εκπληκτικό αδελφοί μου! Σε κάθε ανάγνωση των Χαιρετισμών της Κυρίας Θεοτόκου, ιδίως στο ξεκίνημα του οίκου κάθε στάσης τους, εξιστορείται στην μεγαλοπρέπειά του, το μυστήριο το ξένον και παράδοξον! Μόνο το: …Όλος ην εν τοις κάτω, και των άνω ουδόλως απήν ο απερίγραπτος Λόγος·. συγκατάβασις γαρ θεϊκή, ου μετάβασις δε τοπική γέγονε…, να κατανοήσουμε έστω γραμματικώς, δια της πίστεως και μόνο έπειτα, θα μπορούσαμε να λύσουμε πολλά καινοφανή που έχουν ενσκήψει.
 
Νώντας Σκοπετέας

Οι Πατέρες για τα Χριστούγεννα

 
Οι Πατέρες της Εκκλησίας έχουν αναφερθεί εκτενώς στα Χριστούγεννα, τονίζοντας τη θεολογική σημασία της Γέννησης του Χριστού και τη σύνδεση αυτής με την ενσάρκωση του Λόγου του Θεού. Η εορτή των Χριστουγέννων είναι για τους Πατέρες μια από τις πιο σημαντικές εορτές της Εκκλησίας, διότι μέσα από την ενσάρκωση του Θεού στον Χριστό, ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να σώσει την ανθρωπότητα.
 

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Στην ομιλία του για τα Χριστούγεννα, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει τη μεγάλη ευλογία που σηματοδοτεί η Γέννηση του Χριστού. Τονίζει την ακραία ταπείνωση του Θεού που έγινε άνθρωπος και γεννήθηκε σε ένα φτωχό σπήλαιο, υπογραμμίζοντας πως ο Θεός, αν και Παντοκράτορας, ταπεινώθηκε για να σώσει τον άνθρωπο. Αντί για δόξα και μεγαλείο, ο Χριστός επιλέγει την ταπείνωση, προκειμένου να προσφέρει τη σωτηρία.
 
Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: Ο Άγιος Γρηγόριος αναφέρει επίσης τη σημασία της Γέννησης του Χριστού ως αρχή της σωτηρίας της ανθρωπότητας. Στο λόγο του για την εορτή, εξηγεί ότι ο Χριστός ήρθε στον κόσμο για να ανακαινίσει τη φύση του ανθρώπου και να την επιστρέψει στην αρχική της κατάσταση, πριν την πτώση. Η ενσάρκωση είναι, κατά τον Άγιο, το μεγαλύτερο θαύμα του Θεού, αφού ο άναρχος Θεός γίνεται κτιστός άνθρωπος.
 
Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας: Ο Άγιος Αθανάσιος τονίζει τη σημασία της ενσάρκωσης για την αποκατάσταση της φύσης του ανθρώπου. Στο έργο του "Περί Ενσαρκώσεως του Λόγου", υπογραμμίζει ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος για να σώσει τον άνθρωπο από τη φθορά και τον θάνατο. Η ενσάρκωση ήταν απαραίτητη για να μπορέσει ο Χριστός να νικήσει τον θάνατο και να ανοίξει τον δρόμο της σωτηρίας.
 
Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός: Ο Ιωάννης Δαμασκηνός μιλάει για τη Γέννηση του Χριστού ως το αποκορύφωμα της θείας φιλανθρωπίας, όπου ο Θεός επιλέγει να γίνει άνθρωπος για να απελευθερώσει την ανθρωπότητα από την αμαρτία και τον θάνατο. Η Γέννηση του Χριστού αποτελεί το ξεκίνημα της ανακαινισμένης ζωής, αφού ο Θεός ενώνει τη θεία και την ανθρώπινη φύση στον Χριστό.
 
Η κεντρική θεολογική πρόταση που επαναλαμβάνεται σε όλες τις ομιλίες των Πατέρων για τα Χριστούγεννα είναι ότι η Γέννηση του Χριστού είναι η αρχή της σωτηρίας της ανθρωπότητας. Ο Χριστός, με την ενσάρκωσή Του, δεν ήρθε απλώς ως δάσκαλος ή παράδειγμα, αλλά ως Σωτήρας και Λυτρωτής, που προσφέρει τη δυνατότητα για τη σωτηρία σε κάθε άνθρωπο.

Αλφάβητο Χριστουγέννων

 
Το αλφάβητο των Χριστουγέννων είναι μια δημιουργική και ενδιαφέρουσα προσέγγιση για να αναδειχθούν λέξεις και έννοιες που σχετίζονται με την εορταστική περίοδο, χρησιμοποιώντας το ελληνικό αλφάβητο. Κάθε γράμμα του αλφαβήτου αντιπροσωπεύει μια λέξη που έχει σχέση με τα Χριστούγεννα, τις παραδόσεις και τις αξίες της γιορτής αυτής.
 

Αυτές οι λέξεις, αν και σύντομες, αποτυπώνουν το πνεύμα των Χριστουγέννων και της γιορτής αυτής, αναδεικνύοντας αξίες όπως η ελπίδα, η καλοσύνη, και το φως.

Παραμονή Χριστουγέννων

 
Η Παραμονή Χριστουγέννων, σύμφωνα με την Ελληνική Ορθόδοξη Παράδοση, είναι η ημέρα που προηγείται της γιορτής της Γέννησης του Ιησού και γιορτάζεται με ιερή κατάνυξη και προετοιμασία για τον εορτασμό. Η ατμόσφαιρα την Παραμονή είναι γεμάτη από προσμονή και χαρά για την εορτή της Γέννησης του Σωτήρα Χριστού.
 

Γιώργου Κόρδη, «Κάλαντα»

Στο εκκλησιαστικό πλαίσιο, την Παραμονή τελούνται στους Ναούς ιερές Ακολουθίες, σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας μας, σηματοδοτώντας το ιερό γεγονός της θείας Γέννησης. Στις εκκλησίες ψάλλονται ύμνοι που εκφράζουν την προετοιμασία για τη μεγάλη εορτή και την ελπίδα για τη σωτηρία της ανθρωπότητας μέσω του Χριστού.
 
Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα της Παραμονής είναι χριστουγεννιάτικα τα κάλαντα, τα οποία ψάλλονται από τα παιδιά, που ντυμένα με ζεστά ρούχα, περπατούν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας τα κάλαντα, τα οποία είναι γεμάτα ευχές για υγεία, ευτυχία και ευημερία. Τα κάλαντα της Παραμονής των Χριστουγέννων αναφέρονται κυρίως στη γέννηση του Χριστού και στην αγάπη που φέρνει αυτή η γιορτή.
 
Το πιο γνωστό κείμενο που ψάλλεται είναι το εξής:
 
«Καλήν ημέραν άρχοντες,
κι αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη θεία γέννηση
να πω στ' αρχοντικό σας».
 
Τα παιδιά συνήθως παίρνουν δώρα ή γλυκίσματα από τους ανθρώπους που τα υποδέχονται. Τα κάλαντα δημιουργούν μια ατμόσφαιρα γιορτής και ζωντάνιας, ενώ ενισχύουν την ενότητα της κοινότητας.
 
Πολύ σημαντική είναι και η παράδοση των χριστουγεννιάτικων εδεσμάτων, τα οποία συχνά ετοιμάζονται την Παραμονή για να καταναλωθούν ανήμερα τα Χριστούγεννα. Αυτά περιλαμβάνουν παραδοσιακά φαγητά και γλυκά, που διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Φυσικά σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση η Παραμονή των Χριστουγέννων είναι ημέρα νηστείας.
 
Η Παραμονή Χριστουγέννων είναι, λοιπόν, μια μέρα εορταστική αλλά και πνευματική, με έντονη την αίσθηση της προετοιμασίας για ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα της Χριστιανικής πίστης: την ενσάρκωση του Θεού στον κόσμο.

Χριστουγ. Εγκύκλιος Οικουμ. Πατριάρχου

 

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

 

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,
 
Ἄνωθεν εὐδοκίᾳ ἐφθάσαμεν καί ἐφέτος εἰς τήν πανέορτον ἡμέραν τῆς κατά σάρκα Γεννήσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, τοῦ ἐλθόντος εἰς τήν γῆν καί συναναστραφέντος ἡμῖν «δι᾿ ἄφατον φιλανθρωπίαν». Τιμῶμεν ἐν ψαλμοῖς καί ὕμνοις καί ἐν χαρᾷ ἀνεκλαλήτῳ τό μέγα μυστήριον τῆς Ἐνανθρωπήσεως, τό «πάντων καινῶν καινότατον, τό μόνον καινόν ὑπό τόν ἥλιον»[1], διά τοῦ ὁποίου διανοίγεται εἰς τόν ἄνθρωπον ἡ ὁδός τῆς κατά χάριν θεώσεως καί ἀνακαινίζεται ἡ σύμπασα κτίσις. Τά Χριστούγεννα δέν εἶναι βίωσις συναισθηματισμῶν, οἱ ὁποῖοι «γρήγορα ἔρχονται καί ἀκόμη ταχύτερα παρέρχονται». Εἶναι ὑπαρξιακή μετοχή εἰς τό ὅλον γεγονός τῆς Θείας Οἰκονομίας. Καθώς μαρτυρεῖ ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος[2], ἡ ἡγεσία τοῦ κόσμου ἠθέλησεν ἐξ ἀρχῆς νά ἀφανίσῃ τό Θεῖον Βρέφος. Διά τούς πιστούς, ὁμοῦ μέ τό «Χριστός γεννᾶται» τῆς ἑορτῆς τῆς Σαρκώσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ Πατρός καί τούς πενθίμους κώδωνας τοῦ  Πάθους, συνηχεῖ πάντοτε τό «Χριστός Ἀνέστη», τό εὐάγ-γελον μήνυμα τῆς νίκης κατά τοῦ θανάτου καί τῆς προσδοκίας τῆς κοινῆς ἀναστάσεως.
 
Τό «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη» ἀκούεται καί πάλιν εἰς ἕνα πλήρη βιαιοτήτων, κοινωνικῆς ἀδικίας καί καταρρακώσεως τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας κόσμον. Ἡ ἐκπληκτική πρόοδος τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας δέν φθάνει εἰς τό βάθος τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι πάντοτε περισσότερον ἀπό αὐτό πού δύναται νά συλλάβῃ ἡ ἐπιστήμη καί ἀπό αὐτό εἰς τό ὁποῖον ἀποβλέπει ἡ πρόοδος τῆς τεχνολογίας. Δέν γεφυρώνεται ἐπιστημονικῶς τό χάσμα μεταξύ οὐρανοῦ  καί γῆς εἰς τό εἶναι τοῦ ἀνθρώπου.
 
Σήμερον ἠχεῖ ὁ λόγος περί τοῦ «μετανθρώπου» καί ἐγκωμιάζεται ἡ τεχνητή νοημοσύνη. Βεβαίως, τό ὄνειρον ἑνός «ὑπερανθρώπου» δέν εἶναι καινοφανές. Ἡ ἰδέα τοῦ «μετανθρώπου» στηρίζεται εἰς τήν τεχνολογικήν πρόοδον καί εἰς τόν ἐξοπλισμόν του μέ πρωτοφανῆ εἰς τήν ἀνθρωπίνην ἐμπειρίαν καί ἱστορίαν μέσα, διά τῶν ὁποίων θά δυνηθῇ νά ὑπερβῇ τό μέχρι σήμερον ἰσχύον ἀνθρώπινον μέτρον. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι τεχνοφοβική. Προσεγγίζει τήν ἐπιστημονικήν γνῶσιν ὡς «θεόσδοτον δῶρον εἰς τόν ἄνθρωπον», χωρίς ὅμως νά ἀγνοῇ ἤ νά ἀποσιωπᾷ τούς κινδύνους τοῦ ἐπιστημονισμοῦ. Εἰς τήν Ἐγκύκλιον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Κρήτη, 2016), τονίζεται ἡ συμβολή τοῦ Χριστιανισμοῦ καί «εἰς τήν ὑγιᾶ ἀνάπτυξιν τοῦ θύραθεν πολιτισμοῦ», ἀφοῦ ὁ Θεός «ἔθεσε τόν ἄνθρωπον οἰκονόμον τῆς θείας δημιουργίας καί συνεργόν Αὐτοῦ ἐν τῷ κόσμῳ». Ἐν συνεχείᾳ, σημειοῦται μετ᾿ ἐμφάσεως: «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἔναντι τοῦ συγχρόνου ῾ἀνθρωποθεοῦ᾽, προβάλλει τόν ῾Θεάνθρωπον᾽ ὡς ἔσχατον μέτρον πάντων: ῾Οὐκ ἄνθρωπον ἀποθεωθέντα λέγομεν, ἀλλά Θεόν ἐνανθρωπήσαντα᾽(Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Γ΄, 2 PG 94, 988)»[3].
 
Ἡ ἀπάντησις εἰς τό κρίσιμον ἐρώτημα, πῶς ἄχρι τῆς ἐσχάτης «ὀγδόης ἡμέρας», μέ τόν τιτανισμόν καί τόν προμηθεϊσμόν τοῦ τεχνολογικοῦ πολιτισμοῦ, τῶν μετεξελίξεων καί τῶν μεταπτώσεών του, ἐν μέσῳ ἀνθρωποθεϊστικῶν μετανθρωπισμῶν ἤ ὑπερανθρωπισμῶν, θά διασωθῇ ὁ «πολιτισμός τοῦ προσώπου», ὁ σεβασμός τῆς ἱερότητος καί ἡ ἀνάδειξις τῆς ὡραιότητός του, ἐδόθη ἅπαξ καί διά παντός ἐν τῷ μυστηρίῳ τῆς Θεανθρωπινότητος. Ὁ Θεός Λόγος ἐγένετο σάρξ, ἡ «ἀλήθεια ἦλθε» καί «παρέδραμεν ἡ σκιά. Εἰς τό διηνεκές τό ἀληθεύειν διά τόν ἄνθρωπον θά συνδέεται μέ τήν σχέσιν του μέ τόν Θεόν, ὡς ἀπάντησις εἰς τήν κάθοδον τοῦ Θεοῦ πρός αὐτόν καί ὡς ἀναμονή καί ὑπάντησις τοῦ ἐρχομένου Κυρίου τῆς δόξης. Ἡ ζῶσα αὐτή πίστις στηρίζει τόν ἀγῶνα τοῦ ἀνθρώπου νά ἀνταποκριθῇ εἰς τάς ἀντιφάσεις καί τάς προκλήσεις τοῦ ἐπιγείου βίου του, εἰς τήν «ἐπ᾿ ἄρτῳ» ζωήν[4], εἰς τήν ἐπιβίωσιν καί τήν κοινωνικήν καί πολιτισμικήν ἀνάπτυξιν. Τίποτε ὅμως εἰς τήν ζωήν μας δέν εὐδοκιμεῖ ἄνευ ἀναφορᾶς εἰς τόν Θεόν, μέ ὁρίζοντα τήν «πληρότητα ζωῆς, τήν πληρότητα χαρᾶς καί τήν πληρότητα γνώσεως» τῆς Βασιλείας Του[5].   
 
Τά Χριστούγεννα εἶναι εὐκαιρία διά νά συνειδητοποιήσωμεν τό μυστήριον τῆς ἐλευθερίας τοῦ Θεοῦ καί τό μέγα θαῦμα τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Χριστός κρούει τήν θύραν τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας, ὅμως μόνον ὁ ἴδιος ὁ ἐλευθερίᾳ τετιμημένος ἄνθρωπος δύναται νά τήν ἀνοίξῃ. «Ἀσφαλῶς, χωρίς Αὐτόν, χωρίς τόν Χριστόν», γράφει ὁ μακαριστός π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, «ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά κάνει τίποτε. Κι ὅμως, ὑπάρχει κάτι πού μόνο ἀπό τόν ἄνθρωπο μπορεῖ νά γίνει – τό νά ἀνταποκριθεῖ στήν κλήση τοῦ Θεοῦ καί νά ῾δεχθεῖ᾽ τόν Χριστόν»[6].
 
Διά τοῦ «Ναί» εἰς τήν ἄνωθεν κλῆσιν ὁ Χριστός ἀποκαλύπτεται ὡς «τό φῶς τό ἀληθινόν»[7], ὡς «ἡ ὁδός, ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή»[8], ὡς ἡ ἀπάντησις εἰς τά ἔσχατα ἐρωτήματα καί τάς ἀναζητήσεις τοῦ νοός, εἰς τούς καρδιακούς πόθους καί τάς ἐλπίδας τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί εἰς τό πόθεν καί πρός τί τῆς δημιουργίας. Εἰς τόν Χριστόν ἀνήκομεν, ἐν Αὐτῷ εἶναι ἡνωμένα τά πάντα. Ὁ Χριστός εἶναι «τό Α καί τό Ω, ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος, ἀρχή καί τέλος»[9]. Ἐν τῇ ἑκουσίᾳ σαρκώσει Του «δι᾿ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν», ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος «οὐκ ἀνθρώπων ᾤκησεν ἕνα, ἀλλ᾿ ἀνθρώπου φύσιν τῇ ἑαυτοῦ περιέθηκεν ὑποστάσει»[10], θεμελιώσας τοιουτοτρόπως τόν κοινόν αἰώνιον προορισμόν καί τήν ἑνότητα τῆς ἀνθρωπότητος. Δέν ἀπελευθερώνει ἕνα λαόν, ἀλλά σύμπαν τό γένος τῶν ἀνθρώπων, δέν τέμνει σωστικῶς μόνον τήν ἱστορίαν, ἀλλά καινοποιεῖ τήν κτίσιν πᾶσαν. Ὁμοῦ μετά τῆς ἱστορίας, ἰσχύει καί διά τά σύμπαντα ὁριστικῶς καί καθοριστικῶς τό «πρό Χριστοῦ» καί τό «μετά Χριστόν». Καθ᾿ ὅλην τήν ἐν τῷ κόσμῳ, ἐν τῇ ἱστορίᾳ καί δι᾿ αὐτῆς πρός τά Ἔσχατα, πρός τήν ἀνέσπερον ἡμέραν τῆς ἐπουρανίου Βασιλείας τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πορείαν της, ἡ «οὐκ ἐκ τοῦ κόσμου» Ἐκκλησία μαρτυρεῖ περί τῆς ἀληθείας, ἐπιτελοῦσα τό ἁγιαστικόν καί πνευματικόν αὐτῆς ἔργον «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς». 
 
Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ,
 
Κλίνοντες εὐσεβοφρόνως τό γόνυ ἐνώπιον τῆς βρεφοκρατούσης Θεομήτορος καί προσκυνοῦντες ἐν ταπεινώσει τόν τήν ἡμετέραν μορφήν ἀναλαβόντα «ἐν ἀρχῇ  Λόγον», εὐχόμεθα πᾶσιν ὑμῖν εὐλογημένον Ἅγιον Δωδεκαήμερον, αἴσιον δέ, ὑγιηρόν, εἰρηνικόν, εὔκαρπον ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς, πλήρη πνευματικῆς εὐφροσύνης καί θείων δωρημάτων τόν νέον ἐνιαυτόν τῆς χρηστότητος τοῦ Κυρίου, κατά τόν ὁποῖον σύμπας ὁ χριστιανικός κόσμος συνεορτάζει καί τιμᾷ τήν 1700ήν ἐπέτειον τῆς Α’ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.      
 
Χριστούγεννα 2024
 
† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως
 
διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν
 
——————————————–
1. Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, PG 94, 984.
2. Ματθ. α’, 18 – β’, 1-23.
3. Ἐγκύκλιος, § 10.
4. Βλ. Ματθ. δ΄, 4.
5. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν, Πιστεύω, ἐκδ. Ἀκρίτα, Ἀθήνα 1991, σ. 129.
6. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, Δημιουργία καί ἀπολύτρωση, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1983, σ. 17.
7. Ἰωάν. α’, 9.
8. Ἰωάν. ιδ΄, 6.
9. Ἀποκ. κβ΄, 13.
10. Νικολάου Καβάσιλα, Ἑπτά ἀνέκδοτοι λόγοι, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 108.
 
______
Φωτό: Νίκος Παπαχρήστου