Ἀναγνώσεις...

Λίνα Γαρυφαλάκη-Νικολάου, Λόγος περὶ φαντασίας-Σκέψεις καὶ ρήσεις σὲ ὥρες περισυλλογῆς, (Δοκίμια), Δρόμων, Ἀθήνα 2011, σσ.48

Στὸ περιθώριο τοῦ ἥσυχου καὶ σιωπηλοῦ, ἐν στοχασμῶ καὶ μελέτῃ πορευομένου, βίου της ἡ πολυγραφότατη καὶ ἐπιμελῶς καταρτισμένη κυρία Λίνα Γαρυφαλάκη-Νικολάου, προσπαθεῖ νὰ ἀνοίξει διάλογο, τόσο μὲ τὸν ἑαυτό της, ὅσο καὶ μὲ τὸν κάθε καλοπροαίρετο στοχαστή, ὁ ὁποῖος θὰ ἐπιθυμοῦσε νὰ ξεφύγει ἀπό τὴ στεγνὴ τὴν καθημερινότητα καὶ νὰ βρεῖ δρόμους συννενόησης καὶ «πρὸς οἰκοδομὴν» συζήτησης. Γιατὶ μονάχα ἐκεῖνος ποὺ καταλαβαίνει πόσο εὐργετικὸς εἶναι ὁ διάλογος καὶ δὴ ὁ φιλοσοφικός, τὸν ἀποδέχεται καὶ τὸν ὑπηρετεῖ. Κι ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀψευδεῖς διακόνους τοῦ δια-λόγου εἶναι καὶ ἡ κ. Λίνα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ δημοσιεύει τὶς σκέψεις της καὶ φυσικὰ τὰ ὅσα βιώνει στὶς φωτεινὲς συναντήσεις ποὺ γίνονται στὸ Φιλοσοφικὸ Καφενεῖο, τὸ ὁποῖο λειτουργεῖ μὲ τὴν ἔγνοια καὶ τὸ ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον τοῦ κυρίου Νίκου Μακρή, ἑνὸς σημαντικοῦ λογίου μὲ ἰκανὴ φιλοσοφική, καὶ ὄχι μόνο,  παιδεία.

Ὁ «Λόγος περὶ Φαντασίας», εἶναι μιὰ πυκνὴ σὲ νοήματα  δοκιμιακὴ γραφή, ποὺ  ἔχει τὶς ρίζες της τόσο στοὺς Προσωκρατικούς ὅσο καὶ στὸν Πλάτωνα (σελ. 11, 13). Γι᾿ αὐτὸ μέσα στὶς λίγες σελίδες τοῦ δοκιμίου της αὐτοῦ -τὸ ὁποῖο θεωρῶ μιὰ πρώτη ὕλη/μαγιὰ γιὰ νὰ ξετυλιχτεῖ κι ἄλλο ὁ στοχασμός της- προσπαθεῖ νὰ μᾶς δώσει νὰ καταλάβουμε πὼς ἡ «φαντασία εἶναι ἡ ὑπ᾿ ἀριθμὸν ἔνα ίδιότητα τοῦ ἀνθρώπου...» (σελ. 9). Γιὰ νὰ συνεχίσει νὰ μᾶς πεῖ ὅτι εἶναι ἐντελῶς διαφορετικὴ ἡ φαντασία ὡς ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος ἀπό τὴν φαντασιοπληξία, γιατὶ αὐτὴ δημιουργεῖται ἀπὸ ἐρεθισμοὺς ποὺ δέχεται τὸ ἄτομο καὶ ἐπηρεάζουν ἀρνητικὰ ἡ φαντασία καὶ «οἱ βασικὲς διανοητικὲς ἰκανότητες, ποὺ εἶναι ἡ ἀντίληψη, ἡ νόηση, ἡ σκέψη, ἡ κρίση...» (σελ. 10).

Ἄν οἱ Ὀρφικοὶ μὲ τὴν παιδεία τους ἀναλύουν τὰ ἐπίπεδα τῆς ψυχῆς  (σελ. 12) ὁ Πλάτων μὲ τὴ «μνημονικὴ ψυχὴ», μᾶς διδάσκει πὼς αὐτή «ἐπικοινωνεῖ ἄμεσα μὲ τὸ Πνεῦμα καὶ στὸ ἐπίπεδο αὐτὸ καταγράφεται στὴ μνήμη της ἡ ἀφομοιωμένη, ἡ βιωμένη πεῖρα» (σελ. 13). Μὲ λίγα λογια εἶναι τὸ tabula rasa τῆς ψυχῆς ποὺ ἐγγράφει τὰ βιώματα καὶ τὰ ἐπεξεργάζεται μὲ βασικὸ ἐργαλεῖο τὴν φαντασία.

Τὸ βιβλίο αὐτὸ γίνεται πολύτιμο κι ἐνδιαφέρον καὶ στὸ δεύτερο μέρος του, (σελ. 17-47) ὅπου ὁ ἐμβιωμένος στοχασμὸς τῆς συγγραφέως κατατίθεται στὸ χαρτὶ μὲ «σκέψεις καὶ ρήσεις», μὲ ἀφορισμοὺς θὰ ἔλεγε ὁ Κων. Τσάτσος π.χ. ποὺ δούλεψε πολὺ τὸ εἶδος αὐτοῦ τοῦ λόγου καὶ μᾶς παρέδωσε τοὺς περίφημους «Ἀφορισμοὺς καὶ Διαλογισμούς» του.

Εἶναι ἡ Πέμπτη συλλογὴ τῶν σκέψεων τῆς σ., ποὺ τὴ θεωρῶ ὡς χαρτογράφηση τοῦ ψυχισμοῦ της. Γιατὶ μέσω αὐτῶν τῶν στοχασμῶν, ἀφήνει νὰ ἐννοηθεῖ ὁ προβληματισμός της καὶ ἡ ἔγνοια της γιὰ τὸν συνάνθρωπο, τὸν ἑαυτό της  καὶ τὸ Θεό. Ἕνας-ἕνας οἱ διαλογισμοὶ αὐτοὶ εἶναι ἀξιοπρόσεχτοι καὶ μὲ ἐκρηκτικὸ περιεχόμενο, ποὺ ἀνοίγει τὴν ψυχή, ἀνοίγει τὸ νοῦ, γιὰ διάλογο, γιὰ ἀναζήτηση νοήματος στὴ ζωή.

«Στὴν πίστη περικλείεται ἡ Ἀγάπη, ποὺ ἐνίοτε φθάνει μέχρι τὴ θυσία, καὶ ὅλες οἱ δημιουργικὲς ἀρετὲς ποὺ ἀπορρέουν ἀπό αὐτήν» (σελ. 21, ἀρ. 36). Ἤ, «Ἡ ἀναζήτηση τῆς Ἀλήθειας δὲν πρέπει νὰ περικλείει οὔτε στὸ ἐλάχιστο ποσοστὸ ἰδιοτέλεια» (σελ. 25, ἀρ. 57).

Φρονῶ ὄτι αὐτοῦ τοῦ εἴδους τὰ βιβλία πρέπει νὰ τυγχάνουν κάποιας προσοχῆς, ἰδιαίτερα στὶς μέρες μας ὅπου ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ ἔντιμο καὶ στέρεο λόγο. Γιατὶ παραγεμίσαμε ἀπὸ κούφια λόγια καὶ ἀ-νόητα. Ἴσως δὲ καὶ αὐτὴ τὴν ἀ-νοησία (ἡ λ. γράφεται μὲ τὸ πρωταρχικό της νόημα, ποὺ δηλοῖ τὸν μὴ στοχαζόμενο, διόλου προβληματιζόμενο καὶ κυρίως δίχως ὑπεύθυνη κρίση. Θὰ τὸν ἔλεγα τὸν τηλεόπληκτο ἄνθρωπο τοῦ καιροῦ μας) πληρώνουμε σήμερα.

π. Κων.Ν. Καλλιανός