Κρίστοφερ Μάρλοου

Ο Άγγλος ποιητής και δραματουργός Κρίστοφερ Μάρλοου δολοφονήθηκε στην ηλικία των είκοσι εννέα ετών και όπως σε πολλές άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, έτσι και εδώ, υπάρχουν πολλές θεωρίες αναφορικά με την δολοφονία του: πως ο δολοφόνος του τον σκότωσε για λόγους ερωτικής αντιζηλίας, πως υπήρξε θύμα πολιτικών συνομωσιών, πως ήταν ένας απλός καυγάς για το ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό, πως δεν δολοφονήθηκε ποτέ και πως έζησε εξόριστος.  Μετά από τόσα χρόνια και χωρίς να διαθέτουμε τα στοιχεία δεν θα μάθουμε ποτέ την αλήθεια. Το αναμφισβήτητο  πάντως είναι πως ο Κρίστοφερ Μάρλοου είναι από τους σημαντικότερους συγγραφείς της ελισαβετιανής εποχής και ο πρόωρος θάνατός του στέρησε την ανθρωπότητα από ένα ελεύθερο πνεύμα και από ένα μεγάλο ταλέντο.

Ο Κρίστοφερ Μάρλοου γεννήθηκε ακριβώς την ίδια χρονιά με τον Σαίξπηρ, το 1564 στο Καντέρμπερι. Ήταν γιος ενός φτωχού τσαγκάρη, αλλά κατάφερε να λάβει υποτροφία για το Corpus Christi College του Καίμπριτζ όπου σπούδασε φιλοσοφία, θεολογία και ιστορία.  Υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι ο Μάρλοου εργάστηκε ως κατάσκοπος υπό την επιτήρηση του Σερ Φράνσις Γούολσινχαμ για λογαριασμό της βασίλισσας Ελισάβετ. Το 1587 βρίσκει τον Κρίστοφερ Μάρλοου στο Λονδίνο να αρχίζει επισήμως την συγγραφική του δραστηριότητα. Μέσα στην εξαετία αυτή μας έδωσε πέντε θεατρικά έργα: Ταμερλάνος ο Μέγας, Η τραγική ιστορία του Δόκτορα Φάουστους, Εδουάρδος ο Δεύτερος, Η σφαγή των Παρισίων και ο Εβραίος της Μάλτας. Ο Μάρλοου έγραψε επίσης το ποίημα «Ηρώ και Λέανδρος» που βασίζεται στο ομώνυμο δράμα της ελληνικής μυθολογίας και συνέγραψε μαζί με τον Τόμας Νας το έργο «Διδώ, η βασίλισσα της Καρχηδόνας». Μετέφρασε από τα λατινικά τις «Ελεγείες» του Οβίδιου και το πρώτο βιβλίο από τα «Φαρσάλια» του Λουκανού. Ο Μάρλοου ήταν καινοτόμος στην χρήση του ανομοιοκατάληκτου στίχου στα έργα του και ο Σαίξπηρ ακολούθησε το παράδειγμά του. Η μορφή αυτή επηρέασε την αγγλική ποίηση και σηματοδότησε την ελισαβετιανή αναγέννηση. Ο Μάρλου είναι θαμμένος στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Ντέπτφορντ του Λονδίνου. Ο επισκέπτης μπορεί να δει την τιμητική πλάκα με το όνομα του δραματουργού στον τοίχο της εκκλησίας.

Ο Μάρλοου εμπνέεται από ιστορικά γεγονότα και περιγράφει αμφιλεγόμενες καταστάσεις. Στον «Ταμερλάνο» αφηγείται την ιστορία του βοσκού που κατέκτησε το στέμμα της Περσίας. Παρά τις ιστορικές του γνώσεις το έργο δεν εστιάζει σε αυτές, αλλά στην επιμονή και την θέληση του νέου άντρα που άγγιξε το μεγαλείο.  Στον «Εδουάρδο τον Δεύτερο» ασχολείται με την εκθρόνιση του Εδουάρδου από τους βαρόνους - ευγενείς και την σύζυγό του και τα προβληματικά χρόνια της βασιλείας του. Στον «Εβραίο της Μάλτας» ο Μαλτέζος Εβραίος του τίτλου εκδικείται τις αρχές και τους ανθρώπους για τα κακά που υπέστη. Στην «Σφαγή των Παρισίων» έχουμε την εξιστόρηση των τραγικών γεγονότων της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου στην Γαλλία. Τέλος στον «Δόκτορα Φάουστους» συναντάμε σε θεατρική μορφή για πρώτη φορά τον μύθο του Φάουστ που πουλάει την ψυχή του στον διάβολο (ο μύθος πρωτοπαρουσιάστηκε κατά τον 4ο αιώνα).

Όλα τα έργα του Μάρλοου αντανακλούν μια απογοήτευση για τον άνθρωπο, και για αυτό παρωδούν και ασκούν κριτική σε μικροπρέπειες και σε αμφιλεγόμενες δήθεν αξίες. Για τον Μάρλοου ο άνθρωπος είναι προικισμένος με τον κοινό νου και με την λογική, έχει ελευθερία επιλογών. Δυστυχώς όμως αυτήν την ελευθερία την χρησιμοποιεί για να πράξει το κακό και όχι το καλό: η βασίλισσα συνομωτεί με τους βαρόνους για να εκθρονίσει και να σκοτώσει τον άντρα της - βασιλιά, οι χριστιανοί φέρονται άσχημα στον εβραίο και αυτός με την σειρά του φέρεται ακόμα πιο πονηρά, οι μισοί κάτοικοι των Παρισίων  σκοτώνουν τους άλλους μισούς με αφορμή ένα θρησκευτικό δογματισμό,  ο έξυπνος λόγιος πουλάει τα πάντα για το κέρδος και την ηδονή.

Για τον χαρακτήρα του Κρίστοφερ Μάρλοου υπάρχουν αρκετές φήμες: κατάσκοπος, καυγατζής, βλάσφημος, αιρετικός, οξύθυμος. Ίσως τελικά η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του συγγραφέα να επηρέασε το έργο του, οι μελανές στιγμές της ζωής του αποτυπώθηκαν στα γραπτά του και μας δείχνουν έναν άνθρωπο πανούργο και κακό, έξυπνο και ικανό, έναν άνθρωπο έτοιμο για την μεγαλύτερη αυτοθυσία και το χειρότερο ατόπημα. Ίσως τελικά ο άνθρωπος να είναι και τα δύο: το πιο άγριο θηρίο και το πιο ευγενικό πλάσμα.

Εύη Ρούτουλα