Ρίτσαρντ Κλαρκ, ένας σύγχρονος φιλέλληνας

Πρόσφατα γνώρισα τον Ρίτσαρντ Κλαρκ. Σχεδόν αμέσως μας ένωσε η Ελλάδα και η αγάπη του για αυτήν. Θα μπορούσαν ίσως να μας είχαν ενώσει πολλά άλλα πράγματα: η Αγγλία, η συγγραφή βιβλίων, κοινά ενδιαφέροντα και προβληματισμοί, οικογενειακές και προσωπικές ιστορίες. Αλλά δεν έγινε αυτό. Η αρχή της φιλικής γνωριμίας μας υπήρξε η μεγάλη αγάπη του Ρίτσαρντ για την Ελλάδα. Εμείς ως Έληνες είμαστε περήφανος λαός και ακριβώς επειδή αγαπάμε την χώρα μας, στενοχωριόμαστε για τα κακώς κειμενά της και νευριάζουμε με όλες τις ατέλειές της. Ο Ρίτσαρντ με έκανε να δω την ίδια μου την χώρα με μια διαφορετική ματιά, με έκανε να την αγαπήσω ξανά.

Ο Ρίτσαρντ Κλαρκ είναι συγγραφέας, εκδότης και δημοσιογράφος, ζει στο Κεντ της Αγγλίας και είναι παντρεμένος και ευτυχισμένος με την γυναίκα του, Ντενίς. Έχει δύο ενήλικα παιδιά και πολλά κατοικίδια, η αλήθεια είναι ότι έχω χάσει τον αριθμό των σκυλιών και των γατιών που φροντίζει και αγαπάει. Τελείωσε αγγλική φιλολογία και πρωτοεπισκέφτηκε την Ελλάδα  και συγκεκριμένα την Κρήτη το 1982, όπου εργάστηκε ως καθηγητής αγγλικών. Πήγε σε μια χώρα που δεν είχε κανέναν συνδετικό κρίκο, που δεν ήξερε κανέναν, που δεν ήξερε την γλώσσα και την νοοτροπία των κατοίκων. Πήγε σε μια χώρα που δεν ήξερε τι θα αντιμετωπίσει, κουβαλώνοντας μέσα του μια άλλη ψυχοσύνθεση. Όσο και να θέλουμε να πιστέψουμε ότι οι άνθρωποι είναι παντού ίδιοι, είναι ψέμα και αυταπάτη. Ο κάθε άνθρωπος κουβαλάει μέσα του αιώνια τις παιδικές του αναμνήσεις και τα πιστεύω της πατρίδας του. Η εθνική ταυτότητα είναι ένα στοιχείο του εγώ μας που δεν αλλάζει εύκολα. Ο Ρίτσαρντ ήρθε αγνός και ανεπηρέαστος στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1980 και αγάπησε την κάθε της σπιθαμή, ακόμα και τα πασίγνωστα ελαττώματα της φυλής μας.

Ο Ρίτσαρντ συνεχίζει να επισκέπτεται σταθερά την Ελλάδα κάθε χρόνο και διατηρεί μια πραγματική και αγνή αγάπη για την χώρα μας μέσα του. Ίσως γιατί δεν κατέκρινε ποτέ τα ελαττώματα, εν αντιθέσει τα κατανόησε και τα δικαιολόγησε. Μου έκανε εντύπωση ένα κείμενο που έγραψε σχετικά με την κακή συνήθεια των Ελλήνων μοτοσικλετιστών που δεν φοράνε κράνος όταν οδηγούν. Παραδέχεται μεν το γεγονός αλλά το αποδέχεται και το δικαιολογεί λέγοντας ότι «οι Έλληνες είναι ελεύθερος και περήφανος λαός, ζήσαν επί εκατοντάδες χρόνια κάτω από ξένο ζυγό, είναι λογικό πλέον να μην αποδέχονται τον κάθε κανόνα και τον κάθε νόμο που τους επιβάλλεται.» Εγώ ως Ελληνίδα θεωρώ την συγκεκριμένη παρανομία επικίνδυνο ελάττωμα και ποτέ δεν είχα σκεφτεί την εξήγηση του Ρίτσαρντ. Ίσως ως Ελληνίδα είμαι πιο αυστηρή με τους συμπατριώτες μου. Ίσως όταν αγαπάμε κάτι το εξιδανικεύουμε, ειδικά όταν αυτό το κάτι δεν αποτελεί την βαρετή καθημερινότητά μας. Όσο πιο μακρινό και απλησίαστο είναι το ιδανικό τόσο πιο πολύ το λατρεύουμε. Για τον Ρίτσαρντ Κλαρκ βέβαια δεν ισχύει ακριβώς αυτό. Έζησε πολύ καιρό στην Ελλάδα, επισκέφτηκε πολλά νησιά και πολλά μέρη, γνώρισε Έλληνες, έμαθε τα καλά και τα κακά του λαού μας. Αγάπησε τα καλά και αντιμετώπισε με στωϊκότητα και κατανόηση τα κακά.

Ο Ρίτσαρντ έχει γράψει έως τώρα τρία βιβλία για την Ελλάδα: «Ένα σημειωματάριο- τα ελληνικά νησία», «Ένα σημειωματάριο - η Κρήτη» και «Ένα σημειωματάριο - η Ρόδος». Αυτή τη στιγμή τελειώνει το τέταρτο βιβλίο του, το «Ένα σημειωματάριο - η Κέρκυρα». Τα βιβλία του γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία και αποτελούν μια διαφήμιση και έναν ύμνο στην Ελλάδα. Διαφέρουν από τους συνήθεις ταξιδιωτικούς οδηγούς που απλά αναφέρουν τα αξιοθέατα ή κάποιες γενικές πληροφορίες συγκοινωνιών. Τα βιβλία του Ρίτσαρντ είναι ταξιδιωτικά ημερολόγια, μαζί μας μοιράζεται τις εμπειρίες του, τα στραβά και τα υπέροχα που έζησε, μας δίνει πληροφορίες για τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων, για τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην κάθε περιοχή, για την συμπεριφορά των ανθρώπων ως προς τους τουρίστες, για τους άλλους ταξιδιώτες που συνάντησε και την νοοτροπία τους. Τα βιβλία του Ρίτσαρντ δεν είναι ταξιδιωτικοί οδηγοί με την αυστηρή έννοια του όρου, δεν προτείνουν ξενοδοχεία και εστιατόρια. Διεισδύουν όμως στην ψυχή του Έλληνα, ψυχαναλύουν την μεσογειακή συμπεριφορά, βρίσκουν εξηγήσεις ακόμα και για τις χειρότερες ατέλειές μας. Ίσως τελικά η αγάπη μας βοηθάει να βλέπουμε έναν πιο όμορφο κόσμο.

Εύη Ρούτουλα