Το μίσος

Το πιο παράλογο, το πιο απάνθρωπο, το πιο επιζήμιο για την ύπαρξη πάθος είναι το μίσος. Προϊόν του εωσφορικού εγωϊσμού του ο μισών άνθρωπος καθιστά είδωλο τον εαυτό του και κατασκευάζει μέσα του την ψευδαίσθηση ότι είναι θεός και πως μπορεί με τη βία και με κάθε άλλο μέσο να εξοντώσει τον συνάνθρωπο του, για να επιβάλει την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία… Αποτέλεσμα; Να καταστρέφει και να καταστρέφεται. Γιατί το μίσος στον άνθρωπο μπορεί να έχει στην αρχή ως στόχο τον συνάνθρωπο και όταν του κάνει το κακό, ως ηδονή, να του προκαλεί στιγμιαία ικανοποίηση, αλλά καταλήγει να είναι απάνθρωπο, τυραννικό και στον ίδιο τον μισούντα. Όσοι μισούν νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, ότι εφαρμόζουν δικαιοσύνη, ότι εκφράζουν την απεριόριστη ελευθερία τους, αλλά στην ουσία είναι δεσμώτες του εγωισμού  τους και είναι ψυχικά πεθαμένοι, έχουν νεκρώσει τη συνείδησή τους, και κινούν μόνο τη σάρκα και τα πάθη τους.

Όποιος πορεύεται στην οδό Σταδίου των Αθηνών νιώθει τι σημαίνει μίσος και πού οδηγεί τον άνθρωπο. Βαδίζει σ' ένα σχεδόν έρημο δρόμο, που άλλοτε έσφυζε από ζωή και που τώρα θυμίζει περισσότερο Βηρυτό, και Δαμασκό. Παντού βλέπει ερείπια, κλειστά καταστήματα, κατεβασμένα ρολά μουντζουρωμένα, λαμαρίνες που πρόχειρα τοποθετήθηκαν για να προστατεύσουν τα αποκαΐδια, λουκέτα, τζάμια σπασμένα, άδειες σκονισμένες βιτρίνες. Βλέπει ολοσχερώς κατεστραμμένο, λες κι έπεσε βόμβα ναπάλμ, το πολιτισμικό και αρχιτεκτονικό στολίδι της Αθήνας, που φιλοξενούσε τους κινηματογράφους "Αττικόν" και "Απόλλων" και το κατάστημα "Κόστα Μπόντα". Βλέπει κλειστές κάποτε ανθούσες επιχειρήσεις, στις οποίες εργάζονταν εκατοντάδες πολίτες. Να θυμίσουμε μερικές από την πλατεία Ομονοίας προς την πλατεία Συντάγματος: Γουτάκης, Αναγνωστόπουλος, Μπαλάσκας, Φωκάς, Ατενέ, Ματζώρης, Κάουφμαν, Άκρον, το ξενοδοχείο "Εσπέρια", ο παραδοσιακός κινηματογράφος "Άστορ", ενώ και ο Στρογγυλός άφησε την παραδοσιακή του θέση, στην γωνία Σταδίου και Παπαρρηγοπούλου, που τον ήξεραν οι Αθηναίοι και όχι μόνο, και μετακινήθηκε σε άλλο δρόμο των Αθηνών. Με φρίκη εξάλλου αναπολεί τον εμπρησμό του κτιρίου που είχε ως αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό και τον δια πυράς θάνατο ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και της εγκύου Αγγελικής Παπαθανασοπούλου. Είναι απάνθρωποι, μεσαιωνικοί ιεροεξεταστές αυτοί που από μίσος έκαψαν ανθρώπους ζωντανούς. 

Το μίσος και η θεοποίηση του ανθρώπου οδήγησαν στο ολοκαύτωμα, στη γενοκτονία Ελλήνων και Αρμενίων, στα γκουλάγκ, στις μαζικές δολοφονίες, αλλά και στις μεμονωμένες δήθεν συμβολικές ανθρωποκτονίες από τρομοκράτες. Ο Ντοστογιέφσκι ήταν διορατικός ως προς τα αποτελέσματα του μίσους και του μηδενισμού, στον οποίο αυτό οδηγεί. Στους "Αδελφούς Καραμάζοφ" ο Ιβάν Καραμάζοφ γαλούχησε με τις μηδενιστικές ιδέες του τον Σμερντιακόφ, και αυτός τις υλοποίησε σκοτώνοντας τον πατέρα του Ιβάν. Τον ρωτά ο Ιβάν αν το έκανε μόνος του, ή μαζί με τον αδελφό του Ντιμίτρι και αυτός του απαντά:

" Όχι Ιβάν, με εσάς σκότωσα τον πατέρα σας, ο Ντιμίτρι είναι εντελώς αθώος… Και γιατί τρέμετε μ' αυτό που ακούτε; Εσείς δεν με μάθατε πως χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται;…".

         

Πρώτα η Γαλλική Επανάσταση και στη συνέχεια η Ρωσική εξήγγειλαν τον θάνατο του Θεού και την "απόλυτη ελευθερία", χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς αναστολές. Δίδαξαν το μίσος στους "εχθρούς", εν ονόματι της δικαιοσύνης. Αυτή η "απεριόριστη ελευθερία" οδήγησε στον "απεριόριστο δεσποτισμό", όπως σημειώνει ο Μπερντιάγεφ. Και όπως γράφει ο ιδιοφυής ποιητής και στοχαστής Γιώργος Σαραντάρης "Το άτομο θέλοντας την αυθαιρεσία του, ζητά την ελευθερία του να την αντλήσει από τη φύση και δεν νιώθει πως κάνοντας έτσι, ακριβώς τότε παραλύει την πραγματική ελευθερία του…". Η άρνηση του Θεού και ο μηδενισμός είναι αποκλειστικό ιδίωμα των αρνητών του Χριστιανισμού, γιατί μόνο ο Χριστός δίδαξε την ελευθερία, μέσα στην οποία μπορεί κάποιος να τον αρνηθεί και να τον προδώσει. Κατά τον Ντοστογιέφσκι η ύπαρξη του κακού είναι η απόδειξη της υπάρξεως του Θεού. Ο Θεός υπάρχει, επειδή υπάρχει η ελευθερία. Ο Χριστός ανέχεται και συγχωρεί  τον εχθρό του, οι άθεοι τον εξοντώνουν. Ο σαρκικός άνθρωπος βρίσκεται πάντα εγκλωβισμένος στο μίσος και στη βία, νομίζοντας, ο αφελής, ότι τα εγκλήματά του είναι πράξεις δικαιοσύνης και ελευθερίας, γιατί δεν κατανοεί ή θεωρεί ανέφικτο και εξωπραγματικό τον Υπέρτατο Νόμο της Ζωής, όπως τον όρισε ο Θεάνθρωπος Ιησούς, που είναι η Αγάπη και προς τους εχθρούς ακόμη.

Θα ερωτήσει κανείς χριστιανοί, ίσως και κληρικοί, δεν μισούν; Η απάντηση είναι ότι μπορεί να υπάρχουν κάποιοι "Χριστιανοί" που μισούν, που επιδίωξαν ή κι επιδιώκουν να εξοντώσουν συνάνθρωπό τους ψυχικά ή / και βιολογικά. Όμως στο θέμα αυτό η διαφορά του χριστιανού από τον άθεο είναι χαώδης. Ο Χριστιανός που μισεί δεν είναι Χριστιανός, απλώς λέγει φαρισαϊκά πως είναι. Οι λόγοι του Χριστού, ότι "ο μη αγαπών με τους λόγους μου ου τηρεί" (Ιωαν. ιδ' 24) και του Ευαγγελιστή Ιωάννη "και εν τούτω γινώσκομεν ότι εγνώκαμεν αυτόν, εάν τας εντολάς αυτού τηρώμεν. Ο λέγων έγνωκα αυτόν και τας εντολάς αυτού μη τηρών ψεύστης εστίν και εν τούτω η αλήθεια ουκ εστίν" (Α' Ιωαν. β' 3-4) είναι σαφείς και απόλυτοι. Αντίθετα ο άθεος και μηδενιστής βιωματικά μισεί, μισεί επειδή είναι άθεος και μηδενιστής.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου