Wednesday 2 June 2010

Μια κριτική του «Αίνου»

Για την ποιητική συλλογή του Τάσου Βυζάντιου
Φαεσφόρος Αίνος (εκδ. Ούτις, Αθήνα, 2009)


Η μέρα άσπρισε
.....σήμερα
για κάτι
.....σίγουρα
σημαντικό (Άσπρες ανταύγειες, Ι).

Έτσι αρχίζει την ποιητική του συλλογή Φαεσφόρος Αίνος ο Ναυπλιώτης ιερέας και ποιητής Τάσος Βυζάντιος, ο οποίος φαίνεται πως ασπρίζει τις μέρες του τόσο με την υπηρέτηση του ενσαρκωμένου και αναστάντα Θεού από την άπειρη αγάπη Του για τον Άνθρωπο, όσο και με τα νάματα που πηγάζουν από το λόγο της ποίησης.

Αποδημία, ως κυριολεκτική μετάβαση σε άλλη χώρα, νόστος, πόνος, οι χάρες της νέας Κέλτικης πατρίδας, του σπιτιού που υιοθέτησε, ιδωμένες υπό το πρίσμα της παλαιάς, δημιουργικό σμίλεμα νέων καταστάσεων και καταφάσεων, νέα πνοή, ρίζωμα του παλιού τόπου στο νέο, αλλά και αποδημία με την πνευματική έννοια, δηλαδή ο άνθρωπος ως εξόριστος στη γη από την Ουράνια Πατρίδα της ανεκλάλητης χαράς, είναι έννοιες και ιδέες κλειδιά που διαποτίζουν την ποίηση του Τάσου Βυζάντιου.

Και πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά αφού ο ποιητής ιερέας υπηρετεί στο εξωτερικό, στον απόδημο Ελληνισμό, στην Ορθόδοξη αρχιεπισκοπή των Θυατείρων της Αγγλίας; Και εκεί πέρα, Τούτο το φθινόπωρο / μ’ όση δόξα κι αν στολίστηκε / φαίνεται πως δεν έπεισε κανέναν / κι ακόμη και τα αθώα φύλλα / ψάχνουν το δικό τους καταφύγιο / τη δική τους μικρή φωλιά. (Φθινόπωρο στην πόλη του Τάμεση, ΙΙΙ).

Κι η καρδιά του ποιητή πετάει νότια εκεί όπου Η δική μας η ψυχή / είναι από γεννησιμιού της ελεύθερη... / ένα σύμπλεγμα καλύτερα / από αρχαίες γλάστρες / με σκαλιστά λουλούδια / ήχους βυζαντινούς / πασχαλιές μοσχομύριστες / μα πάνω απ’ όλα αναστάσιμες / και κύματα αφρισμένα / αλλά οπωσδήποτε γνώριμα / και φιλικά (Αναμένοντας το Πάσχα).

Στην ποιητική του ποιητή, όμως, δεσπόζουσα θέση κατέχει και η φύση ως ζείδωρο περιβάλλον, τροφή των αισθήσεων (αφού για τη σύνοψη μιας ήρεμης συνθήκης / αφεθήκαμε / τη μουσική της φύσης ν’ ακούμε - Ηρεμία) αλλά και των αναμνήσεων και ιδίως η θάλασσα, η δική του μάλιστα θάλασσα: οι αναμνήσεις μας / στολισμένες με την άμμο / της θάλασσας του Αγαμέμνονα (Άμμος).

Αλλά έχουμε και τη φύση ως ένδειξη / σημείο παρουσίας και δράσης του Θεού και υπενθύμιση του προορισμού της Θέωσης του ανθρώπου: και θα γεμίσουν τότε / το σύμπαν και οι καρδιές / λουλούδια / και αστέρια / ήλιους / που θα ζεσταίνουν απαλά / πετούμενα αποδημητικά / φωλιές / χτισμένες με μεράκι. Τέτοια η μέρα της ανάστασης / τέτοια κι η μέλλουσα ζωή (Ανοιξιάτικο).

Αλλά έχουμε και τις μικρές χαρές της καθημερινής ζωής που δίνουν τη δική τους ευφρόσυνη νότα στις ποιητικές στιγμές του Τάσου Βυζάντιου και γίνονται στιγμές ανάπαυσης ή σπίθες ψυχικής ανάτασης όπως στο ποίημα Graduation Day, ΙΙΙ: με δεκάχορδο ψαλτήρι / με άσματα και με κιθάρα / νάμα πίνοντας από υδρίες ελληνικές... η ημέρα και η ευφροσύνη / καρπούς προσφέρουν εύγεστους.../ Των αποφοίτων των τεχνών / εις υγείαν....

Η γλώσσα του Τάσου Βυζάντιου είναι ανεπιτήδευτη, καθημερινή, μια ποίηση σύγχρονης τεχνοτροπίας, ενίοτε λυρική με σαφείς εκκλησιαστικές επιρροές με υμνολογικά και δοξαστικά στοιχεία. Άλλωστε έχει συλλέξει ένα Μεγαλοβδομαδιάτικο γλωσσάρι ανθολόγηση από το θησαυροφυλάκιο της Ορθόδοξης Χαρμολύπης στο οποίο συμπεραίνει στο τέλος: Κι αν είναι λέξεις / είναι και οίνος λυρικός / μα είναι εξαιρέτως / γιασεμί / ευωδιαστό / γεννημένο / κι αντρειωμένο / σε κήπο κυκλαδίτικο (Μεγάλο Σάββατο). Κι επειδή ως ποιητής και λειτουργός του Υψίστου, οφείλει το πεπερασμένο να το μετουσιώνει σε άπειρο και αιώνιο έχει ο στίχος του και φιλοσοφικές διαστάσεις: Όταν κάποιο μικρό κεράκι / βρίσκεται στο τέλος του / προσπαθεί να δώσει / όσο περισσότερο φως μπορεί (Άσπρες ανταύγειες, ΙΙ).

Ο ποιητής, σε γενικές γραμμές, την ουσία, τις λέξεις, την κάνει πνεύμα και τέχνη αλλά κατά την ταπεινή μου άποψη, θα έπρεπε σε μερικές στιγμές απλά να παρουσιάζει τα αισθήματα του μέσα από το φακό και πρίσμα της ποίησης και όχι να τα περιγράφει με μια κάποια πεζολογική ακριβολογία. Δηλαδή, να ακολουθήσει τη συμβουλή του Ezra Pound “don’t describe, only present”.

Ως καθηγητής Αγγλικής φιλολογίας, ως άτομο που ασχολείται ενεργά με την ποίηση αλλά και ως άνθρωπος που ανακαλύπτει το διαυγές και καταυγάζον άστρο της Ορθοδοξίας, αισθάνομαι μεγάλη χαρά όταν συναντώ στο διάβα μου αισθητικώς ωραία ποιητικά έργα ιερέων με ουσιαστική αξία. Ο Φαεσφόρος Αίνος, ένα πραγματικά καλαίσθητο βιβλίο από τις εκδόσεις Ούτις, χωρίζεται σε 5 μέρη: Προεικονίσεις, ... εν αποδημία, Τα τρέχοντα, Γλωσσάρια, και λίγες Μεταφράσεις.

Και αλήθεια, θα ήμουν περίεργος να μάθω αν ο Τάσος Βυζάντιος, λειτουργός του Θείου και της ποιητικής τέχνης έχει έρθει, εκεί στη Γηραιά Αλβιόνα όπου βρίσκεται, σε επαφή με αριστουργήματα Βρετανών ποιητών του παρελθόντος τα οποία ευωδιάζουν πίστη και μεγαλειώδη ποίηση όπως τα έργα του Milton, του William Langland, του αποκαλούμενου Pearl poet, του Edmund Spencer κλπ.

Άλλωστε, η ομορφιά του νοητού κόσμου, κατά τη γνώμη μου, είναι σύμβολο, προϊδέαση και οδοδείκτης του κάλλους του Θεού. Γιατί, όπως λέει και ο Τάσος Βυζάντιος

πώς θα ήταν ο κόσμος,
άραγε,
πώς θα ζωγράφιζαν τα παιδιά,
στην απουσία της ομορφιάς; (Χειμώνας)

Βασίλης Κομπορόζος, καθηγητής Αγγλικών, μεταφραστής, ποιητής

No comments: