Εμείς ποτέ δεν θα πτωχεύσουμε

 
Νάτος πάλι!
 

Μέχρι τις προάλλες δεν τον ήξερα τον άνθρωπο, ούτε τον γνώρισα ποτέ, ούτε και πρόκειται να τον ανταμώσω προσωπικά, τουλάχιστον,  στην επίγεια ζωή. Τον συνάντησα διαδικτυακώς στις αρχές του Σεπτέμβρη όταν γύρευα να μάθω πως λεγόταν το Κιρετς Μπουρνού στα Ελληνικά. Τις συστάσεις έκανε ο Σκαρλάτος Βυζάντιος και αυτός μέσα από τα γραφόμενά του. Πρόκειται για τον, από χρόνια,  μακαρίτη, Γάλλο ερευνητή - τοπογράφο και άλλα πολλά, Pierre Gilles. Πέτρο Γύλλιο στα Ελληνικά -πότε με ένα λάμδα, πότε με δύο-, Petrus Gyllius στα Λατινικά και Peter Giles στα Αγγλικά.
 
Έπεσε στα χέρια μου, Κύριος οίδε πως, ένα βιβλίο, θησαυρός θα έλεγα, για το Μεσάχωρον ή Μεσαχώριον, κοινώς και γνωστό σε μένα μέσα στην ημιμάθειά μου, για να μην πω την αμάθειά μου, Ορτάκιοϊ, και εκεί στην σελίδα 6 και μετά στην εβδόμη και στην ογδόη, νάτος πάλι! Πόσο καιρό άραγε τότε στα μέσα του 1500, αυτός ο φωτισμένος επιστήμων  να πέρασε στα δικά μας μέρη, περιοδεύοντας, τις ακτές μας από την Βοσπόριο Άκρα, το τωρινό Saray Burnu, γράφοντας, σβήνοντας, καταγράφοντας, μέχρι τις Συμπληγάδες Πέτρες και υποθέτω, ακόμα παραπέρα; Πόσο μελάνι ξοδεύτηκε άραγε; Ποιός θα πλήρωσε τα έξοδα; Βαποριάτικα, διαμονή, φαγητό και τα υπόλοιπα;
 
Ο θησαυρός που τώρα τελευταία απόκτησα, είναι οι "Ιστορικαί Μελέται" του Γεωργίου Ι. Τσαπακέ, γράφτηκε το 1956 επανεκδόθηκε  το 2007 από την Επιτροπή του Ι. Ναού Αγίου Φωκά για την επέτειο των εκατόν πενήντα χρόνων του. Στην καθαρεύουσα, με την ξεχασμένη, πλέον, δοτική, με οξείες και βαρείες, ψιλές και δασείες, περισπωμένες, και βέβαια με την άλλη ξεχασμένη,  υπογεγραμμένη, το βιβλίο αυτό δεν διαβάζεται στα γρήγορα, ούτε μία αράδα δεν προσπερνιέται βιαστικά, χρειάζεται καιρός, θέλει σπουδή και μελέτη. Το φωνάζει άλλωστε ο τίτλος του.
 
Μεταφέρθηκα, μεταφέρομαι να πω καλύτερα, αφού ακόμα δεν έφτασα ούτε στα μισά του δαντελωτού δρόμου του συγγραφέα που τον πλέκει με ψιλό κροσεδάκι (βελονάκι), που αλλού;,  στου Βοσπόρου τα νερά, εις τον Θρακικόν Βόσπορον, στην καθαρεύουσα. Σε κάποια σελίδα του αναφέρεται και στα Θεραπειά μας. Διάβασα πως πριν ονομαστεί ORTAKOY, Μεσάχωρον ή Μεσαχώριον το χωριό στα παλιά Βυζαντινά χρόνια, λεγόταν Άγιος Φωκάς, μάλλον  από τον Αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά και τους απογόνους του και παλιότερα Αρχείον ή Αρχίας. Είπαμε, χρειάζεται μελέτη.
 
ORTAKOY RUM ILKOKULU, δηλ Ρωμέικο Σχολείο του Ορτακιοϊ,  έγραφε η πινακίδα, όταν το ASAGΙDAN [1] Ότομπους, αυτό που πήγαινε παραθαλάσσια, από το Σαρίγερι μέχρι το Ταξίμι περνούσε από μπροστά του. Είχε και άλλο λεωφορίο, το 42, ORMAN FAKULTESI, που ήταν για να μεταφέρει τους φοιτητές της Δασικής Σχολής, που πήγαινε YUKARDAN, δηλαδή από πάνω και περνούσε κάπως και από δασικές περιοχές. Εγώ, πηγαίνοντας στο Ζάππειο (για δύο χρονιές) έπαιρνα αυτό που ταξίδευε δίπλα στην θάλασσα, ή σχεδόν δίπλα, από την δεύτερη στάση των Θεραπειών, στο Πάρκο, η πρώτη ήταν στο Τσαρσί.
 
Στο κάθε χωριό / προάστιο, σε κάθε στάση, γέμιζε το όχημα από μαθητές, μαθήτριες και κόσμο που πήγαινε στις δουλειές του, με τσάντες πέτσινες, πανένιες και σεφερτάσια, αυτά τα κλασικά μετάλλινα δοχεία φαγητού, καμιά φορά και τρίπατα, περασμένης εποχής. Κάποτε φτάναμε στο Ορτάκιοϊ και αυτή η πινακίδα του Σχολείου προβάλλει ζωντανή, ακόμα και τώρα μπροστά στους οφθαλμούς μου. Το Καμπαναριό της Εκκλησίας, φαινόταν σαν μιά μικρή πυραμίδα, πάνω από στέγες, μαγαζιά και κεραμίδια και για κάποιο λόγο, σε εκείνο το σημείο, γινόταν μποτιλιάρισμα. Δεν βρίσκω άλλη λέξη- και έτσι με την ησυχία μου, διάβαζα και ξαναδιάβαζα την πινακίδα που ενημέρωνε τους περαστικούς,  ενδιαφερόμενους  και μη για την ύπαρξη μιά Ρωμαίικης ανάσας. Μάταια προσπαθούσα να αφουγκραστώ φωνές, γέλια, κλάματα και σχολικά άσματα να βγαίνουν από τα παραθύρια  του εκπαιδευτηρίου,  αλλά τα "μπιπ-μπιπ", τα "πραμ-πραμ" από τα κλάξον, τα "ααα" και τα "ου"από τις αγανακτισμένες κραυγές, "αϊντε, χάϊντε, αμάν, νε ολούγιορ (τί γίνεται), των αγανακτισμένων σωφέρ των ταξί, ντολμούς[2] καμιονιών[3] και λοιπών οχημάτων και των ζαρζαβατσίδων που ήταν πανταχού παρόντες, εμπόδιζαν την ευκαιρία. "KAZA OLDU, έγινε ατύχημα" έλεγε ο ένας, "YOK OLMADI, όχι δεν έγινε" έλεγε ο άλλος, μέχρι να ανοίξει ο δρόμος.
 
Το Καμπαναριό φαινόταν και από την θάλασσα αν δεν απατώμαι και θα το έβλεπα όταν ταξίδευα με το βαπόρι για το Εμινονού, από το Νιχώρι, αφού η δικιά μας η βαπορόσκαλα είχε αχρηστευτεί.  Βέβαια, δέσποζε το τζαμί στην παραλία που βρισκόταν και βρίσκεται, σήμα κατατεθέν, μέσα στα τόσα άλλα του Βοσπόρου, αφού υπάρχει και στο ημερολόγιο του 2022 της ΟΙΟΜΚΩ, στον έκτο μήνα Ιούνιο, δηλαδή στα μισά του χρόνου, στα ORTA. Όπως και το Μεσάχωρο. 
 
Ντρέπουμαι που το λέω, αλλά ποτέ δεν προσκύνησα τον Άγιο Φωκά, αφού ποτέ δεν σκέφτηκα να πάω στο Ορτάκιοϊ. Ο Άγιος αυτός, πριν ακόμα γεννηθεί ο Αη Νικόλας, ήταν ο προστάτης των ναυτικών, όπως μαθαίνω από τον Γεώργιο Τσαπακέ που προσθέτει, πώς σε μια Εικόνα του Ι. Ναού στον Νάρθηκα, υπάρχει και ένα θαλασσοδαρμένο καράβι σε μια άκρη της.
 
Έτσι που λέτε, οι σελίδες της Μελέτης που καταπιάνεται το σύγγραμμα, με φέρνουν στα Βυζαντινά χρόνια, στα φιρμάνια των Σουλτάνων σε παλιά Τούρκικα και τις μεταφράσεις τους. Έτσι επισκέφτηκα στον Γαλατά  τον Αγιο Νικόλαο, την Παναγιά Καφατιανή και την Κριμαία και βάλθηκα να σεργιανίζω τις Φωκότρυπες στην Σύρο, και έχω βάλει πλώρη για να συνεχίσω την πορεία.
 

Λέγαμε στην Πόλη πως με τον Εορτασμό Της Υπαπαντής στις αρχές του Φεβρουαρίου, κλείνουν οι γιορτές. Πως βγήκε αυτό; Δεν νομίζω πως κλείνουν ποτέ. Γύρω-γύρω πάνε. Μόνο μέσα στον Σεπτέμβριο μέτρησα πόσες, γνωστές που τις λέμε Μεγάλες,  σαν Το Γενέθλιον της Θεοτόκου και του Σταυρού, του Αη Νικήτα και του προαναφερόμενου Αη Φωκά από την Σινώπη, της Αγίας Θέκλας που καταγόταν από το Ικόνιο και άλλες. Μετά, ο Οκτώβριος μέσα σε άλλες μας φέρνει στον Αη Δημήτρη, ο Νοέμβριος στην Νηστεία για την Γέννηση, στα Εισόδια, στην Αγία Αικατερίνη, στον Άγιο Στυλιανό και τον Σηλυβριανό Νεκτάριο που έγινε και Αιγινήτης και γιορτάζει δυό φορές τον χρόνο... Άντε και ο Δεκέμβρης,  και ώσπου να το καταλάβουμε καταφθάνει και ο Αη Βασίλης, από την Καισαρεία. "Κάθε μέρα γιορτή" έλεγε η γιαγιά μου και πρόσθετε "Από γιορτές εμείς ποτέ δεν θα πτωχεύσουμε". Πλούσιο το Εορτολόγιο; Πλούσιοι και εμείς.
 
Γιορτές, γιορτές και προσκυνηματικές περιοδείες. Ήταν μετά τις απελάσεις, αντέχαμε ακόμα, το Ομογενειακό Πρακτορείο Αναντολού Τουρίζμ διοργάνωνε εκδρομές στην Ανατολή. Τέλος καλοκαιριού, αφήσαμε τον μπαμπά μου να ακούει τις καρδερίνες και τα φλώρια του με την ησυχία του, να παρακολουθεί από το ράδιο τους διάφορους ποδοσφαιρικούς αγώνες, Fenerbahce - Galatasaray, Galatasaray – Besiktas, ο Αθλητικός Σύλλογος Πέρα δεν ήταν πλέον στην πρώτη κατηγορία- ανενόχλητος. Η μαμά μου, η θεία με τον θείο μου και εγώ βρεθήκαμε σε ένα άνετο πούλμαν με τελευταίο σταθμό, την Αλεξανδρέττα. Καθ' οδόν σταθήκαμε σε πολλές πόλεις, κάθε μιά με την ιστορία της, δεμένη με την δική μας, όσο μακρινή και νά φαίνεται, στην Αντάλια και τον καταρράκτη της λίγο παραπέρα, στην Κόνια και στον τάφο του Μεβλανά Τζελαλεντίν Ρουμί. Φθάσαμε στη Σελεύκεια και λίγο πιό εκεί σταματήσαμε μπροστά σε ερείπια και μιά παλιά καγκελόπορτα με μιά πινακίδα "Aya Tekla'ya hosgeldiniz" πάνω της μας καλωσόριζε στην Αγία Θέκλα. Στο σπήλαιο που η Αγία πέρασε πολλά και τα τελευταία χρόνια της ζωής της. Δεν υπήρχε φύλακας, σπρώξαμε, μπήκαμε μέσα, σκοτάδι και πάλι σκοτάδι, ανάφτηκαν  σπίρτα και τσακμάκια[4]. Όσοι είχαν φωτογραφικές μηχανές με φλας, επιχείρησαν να βγάλουν φωτογραφίες. Το ίδιο και εγώ. Δίχως φλας. Μιά Κodak, δώρο από τα μικράτα μου, την οποία ο εξάδελφος μου ο Βασίλης, ο φωτογράφος της οικογένειας -και πολύ καλός ερασιτέχνης -, καφεκούτι την ανέβαζε, καφεκούτι την κατέβαζε και με πείραζε διαρκώς. Αυτό το καφεκούτι όμως έβγαλε την μοναδική φωτογραφία της εκδρομής στο κατάλυμα της Αγίας Θέκλας.
 
Μετά το προσκύνημα στην Αλεξανδρέττα και με ζεμπίλια γεμάτα από πορτοκάλια και χουρμάδες, πήραμε τον δρόμο της επιστροφής, από άλλο δρόμο. Επόμενοι σταθμοί, Καισαρεία, και Προκόπιο στην Καππαδοκία, πατρίδες του Αη Βασίλη και του Δεσπότη μας, "Ιακώωωωβου του Σεβασμιωτάτου και Θεοπροβλήτου Μητροπολίιιιιτου, της ...Μητροπόλεως Δέεερκων". Προσκυνήσαμε τα Εκκλησάκια και χωρίς φόβο και πάθος, κάναμε τον Σταυρό μας μέσα στα άσπρα βράχια, μερικά ήταν κατοικίες φτωχών μεροκαματιάριδων χωρικών. Κάποιες Εικόνες ήταν παρούσες, άλλες κατεστραμμένες, άλλες ασβεστωμένες, άλλες μουντζουρωμένες και άλλες που μισο φαίνονταν  πίσω από πρόχειρες πιατοθήκες.
 
Φιλόξενες χανούμισσες με τα λευκά φακιόλια τους μας κάθισαν στα χειροδουλεμμένα κιλίμια τους, μας πρόσφεραν τσάγια και καφέδες και νερό για να δροσιστούμε. Ούτε δέχτηκαν να πάρουν φιλοδώρημα, Ikram[5] ikram, μας έλεγαν και δεν μας άφηναν να φύγουμε. Πρωί πήγαμε και σουρούπωνε όταν αναχωρήσαμε... Τα περίφημα PERI BACALARI, οι Νεραϊδοκαμινάδες, λουζόταν στα μοναδικά χρώματα του ηλιοβασιλέματος εκεί που γεννιέται ο ήλιος, όταν αποχαιρετήσαμε το Κόραμα. Στο επανιδείν.
 
Αυτή δεν ήταν η μοναδική μου εξόρμηση στην δικιά μας Ανατολή, ούτε η πρώτη, ήταν όμως η τελευταία, σε λίγο καιρό πήρα τον αντίθετο δρόμο, τον δρόμο προς την Δύση. Έτσι τα έφερε η ζωή.
 
Νίκη Beales
Οκτώβριος 2023
Buckingham, Αγγλία
 
[1] από κάτω
[2] ταξί που παίρνει πολλά άτομα-γεμίζει
[3] φορτηγά
[4] αναπτήρες
[5] κέρασμα