Το παιδί στο Σταυροδρόμι των Συγχρόνων Προκλήσεων

Πραγματοποιήθηκε (απο την Πέμπτη 30 Νοεμβρίου μέχρι το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου) το επιστημονικό συμπόσιο με τίτλο ‘Το Παιδί στο Σταυροδρόμι των Συγχρόνων Προκλήσεων’ στην Ιερά Πατριαρχική Μονή Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη. Η Ιερά Μονή, σε συνεργασία με την Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ και το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών διοργάνωσαν το συνέδριο με σκοπό να προσεγγίσει τα προβλήματα που ταλαιπωρούν το παιδί στον σύγχρονο, μεταβαλλόμενο κόσμο, μέσα από το πρίσμα όσων ασχολούνται με αυτά: Θεολόγων, παιδαγωγών, ψυχολόγων, ψυχιάτρων, παιδιάτρων, κοινωνιολόγων, δικαστικών λειτουργών, επισήμων φορέων για την προστασία του παιδιού, αλλά και εθελοντικών οργανισμών όπως το Χαμόγελο του Παιδιού, η Κιβωτός του Κόσμου και ο Φάρος του Κόσμου.

Το συνέδριο άρχισε με την ομιλία του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Χριστουπόλεως, κ. Μακαρίου, ο οποίος μίλησε για την Ιερότητα της Παιδικής Ηλικίας, αναφερόμενος σε ανησυχητικά παγκόσμια στατιστικά (σχετικά με την φτώχια, την παιδική δουλεία, εμπορία, ψυχολογική και σωματική κακοποίηση) αλλά και την υποδειγματική προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριάρχη στο θέμα αυτό, ανακηρύσσοντας το 2017 ‘Ετος Προστασίας της ιερότητας της Παιδικής Ηλικίας. Η Εκκλησία ( σε συνεργασία με τις αρχές και την ευρύτερη κοινωνία ) τόνισε ο Επίσκοπος Μακάριος, έχει μια μεγάλη ευθύνη να προστατεύσει την ιερότητα της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, διασφαλίζοντας το σωστό και φυσιολογικό πλαίσιο για την ανάπτυξη τους ούτως ώστε να απολαύσουν ελεύθερα το μοναδικό και ιερό στάδιο της ανθρώπινης ζωής, με ασφάλεια, στήριξη και ψυχοσωματική υγεία. Απο τον εγωκεντρισμό και τη δική μας ιδιοτέλεια, εκατομμύρια παιδιά ζούν σε φρικτές καταστάσεις, υπογράμμισε ο Θεοφιλέστατος. Γι’ αυτό, με την δική μας οικονομική, πρακτική και θυσιαστική φιλανθρωπία μπορούμε να αλλάξουμε το σήμερα και το μέλλον των παιδιών μας, ακολουθώντας τα λόγια και τις εντολές του Αρχιποίμενος Χριστού:

‘Καὶ προσέφερον αὐτῷ παιδία, ἵνα αὐτῶν ἅψηται· οἱ δὲ μαθηταὶ ἐπετίμων τοῖς προσφέρουσιν. ἰδὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς ἠγανάκτησε καὶ εἶπεν αὐτοῖς· ἄφετε τὰ παιδία ἔρχεσθαι πρός με, καὶ μὴ κωλύετε αὐτά· τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὃς ἐὰν μὴ δέξηται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν.’  (Μαρκ. 10-13)

Ο πρωτ. Αθανάσιος Γκίκας, καθηγητής του τμήματος Ποιμαντικής & Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ ανέπτυξε το θέμα της ταυτότητας της παιδικής ηλικίας και η σχέση με την ψυχική ορίμανση του παιδιού. Παρουσίασε, απο ψυχολογικές και θεολογικές επιστημονικές απόψεις και έρευνες, τους παράγοντες που καθορίζουν την προσωπικότητα και ταυτότητα του παιδιού: το σημαντικό ρόλο των γονέων, τη νοοτροπία τους, την παθολογία, η την απουσία και το παράδειγμα τους, τη προσωπικότητα του πατέρα, την Εκκλησιαστική παιδεία, την αλληλοπεριχώρηση, την θυσιαστική αγάπη και το διάλογο μεταξύ των μελών της οικογένειας, αρνητικές συνέπειες του άγχους μέσα στο σπίτι και την ηρεμία που χρειάζεται για την σωστή ανάπτυξη του προσώπου. Η ομιλία του π. Αθανασίου τόνισε την αξία της υγιής Χριστιανικής παιδείας, η οποία προσφέρει την δυνατότητα για το κάθε παιδί να γνωρίσει την πραγματική του, θυσιασιαστική, αξία στον κόσμο και στην κοινωνία.

Εν συνεχεία, μίλησε ο Αρχιμ. Βαρνάβας Γιάγκου, Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης, για την ‘Ποιμαντική Παρέμβαση στο παιδί της σύγχρονης κοινωνίας.’ Σήμερα, όπου το 1/5 των παιδιών υποφέρουν απο ψυχική διαταραχή, όπου ο διπλανός μας θεωρείται απειλή αντί για δώρο και χαρά, και όπου το περιβάλλον δεν βοηθάει το υπαρξιακό μας προσανατολισμό,  Η τοπική μας Εκκλησία, έλεγε ο Πανοσιολογιώτατος, ώς ζωντανή κοινότητα πρέπει να προσφέρει εμπειρίες της Θεανθρώπινης ζωής ούτως ώστε ο σημερινός νέος να μπορέσει να πιστέψει στην αληθινή του αξία, στην προσευχή, και στην προσωπική αιώνια αγάπη του Κυρίου Ιησού Χριστού.

Οι ψυχολόγοι Αγγελική Λεοντάρη και Μαρία Πλατσίδου εισήγαγαν το θέμα της πνευματικότητας των παιδιών αλλά και το επίκαιρο θέμα της ταυτότητας φύλου. Η επιστήμη της ψυχολογίας δείχνει οτι η πνευματικότητα ενώς παιδιού προκύπτει απο την επιθυμία να γνωρίσει το ‘τι’ αλλά και το ‘γιατί’ σε νεαρή ηλικία. Το παιδί προσπαθεί να κατανοήσει υπαρξιακές ερωτήσεις δηλαδή, όπως ‘ποιός είμαι,’ ‘που ανήκω,’ και ‘γιατί είμαι εδώ.’ Η ψυχολογία, κατα την καθηγήτρια Αγγελική Λεοντάρη αποδυκνεί οτι η πνευματική ανάπτυξη και ευζωία έχει ως αποτέλεσμα την ψυχική ευημερία (Donahue and Benson) την θετική στάση και ικανοποίση απο τη ζωή και μια έμπρακτη ελπίδα για το μέλλον (Smith and Farris) τη σωματική υγεία (Jessor) τη θετική διαμόρφωση ταυτότητας, μια ιδιαίτερη σύνδεση με τη φύση του Θεού (Montessori and Steiner) αλλά και την υψηλή αυτοεκτίμηση. Ταυτόχρονα η διαμόρφωση μιας ‘αυθεντικής κοινότητας’ ενός χώρου που χαρακτηρίζεται απο κλίμα εμπιστοσύνης, αποδοχής και ανεκτηκότητας ( και πού αλλού υπάρχει τέτοιο πλαίσιο με τα κριτήρια αυτά παρά το ιερό και μοναδικό χώρο του σωματος του Χριστού, της Εκκλησίας) δίνει τα ιδανικά πρότυπα και στοιχεία ανάπτυξης και προσωπικής υγείας για το παιδί. Στο θέμα της ταυτότητας φύλου η καθηγήτρια Μαρία Πλατσίδου επισημάνθηκε τις περιβαλλοντικές παράγοντες και συνθήκες όπως της συζυγικές σχέσεις, τα πρότυπα των παιδιών, ψυχιατρικά προβλήματα και τραυματικά γεγονότα ζωής και η κακοποίηση κατα την παιδική η εφηβική ηλικία.

Ο π. Αντώνιος Παπανικολάου απο τον οργανισμό μέριμνας και προστασίας μητέρας και παιδιού ‘Η Κιβωτός του Κόσμου’ μίλησε για την θεραπεία της παιδικής ψυχής και αθωότητας μέσα στο πλαίσιο των αρχών της αξιοπρέπειας, του φιλότιμου και της αλληλεγγύης. Στη συνέχεια ο Αρχιμ. Αθηναγόρας Λουκατάρης απο το ίδρυμα ‘ Φάρος του Κόσμου’ της Ιεράς Μητροπόλεως Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, μοιράστηκε, με ιδιαίτερη αισιοδοξία και χαρά, τις δικές του εμπειρίες και ιστορίες απο το ιερό του έργο στο Δενδροπόταμο της δυτικής Θεσσαλονίκης. Οι δύο πατέρες εξέφρασαν το σημαντικό στοιχείο του φιλανθωπικού έργου ενάντια στον ρατσισμό, στον θρησκευτικό φανατισμό, πάντα σεβόμενοι τα έθιμα του κάθε παιδιού.

‘…Λυσιτελεῖ αὐτῷ εἰ λίθος μυλικὸς περίκειται περὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ ἔῤῥιπται εἰς τὴν θάλασσαν, ἢ ἵνα σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων.’ (Λκ 17:2)

Αξίζει να σημειωθεί οτι έλαβαν μέρος στο συνέδριο ο καθηγητής π. Hans Zollner SJ, εκπρόσωπος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, η Frederique Seidel, εκπρόσωπος του ‘Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών,’η Σοφία Τζιτζίκου, πρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής UNICEF, μεταξύ άλλων ψυχολόγων, θεολόγων και παιδαγωγών.

Το συνέδριο - άν και φανέρωσε την πρωτοφανή κρίση του θεσμού της οικογένειας και της παιδείας, την αδιαφορία του κράτους, τα δυσάρεστα στατιστικά των ψυχολογικών προβλμάτων που αντιπετωπίζουν τα παιδιά σήμερα - εξέφρασε την μοναδική χαρά, ελευθερία, αξία και τιμή που δίνει Η Εκκλησία στον κάθε παιδί, όπως και σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο ως εικόνα του Θεανθρώπου και Σωτήρος Χριστού. Το συμπόσιο μας υπενθύμισε ταυτόχρονα την μεγάλη ευθύνη των κληρικών και των παιδαγωγών να δράσουν εναντίον της ανισότητας, με τις οικονομικές, εκπαιδευτικές, πρακτικές δυνατότητες μας. Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αμορίου, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βλατάδων κατέληξε καταλλήλως στο συμπέρασμα οτι (με την ποιμαντική μας διακονία, προσπάθεια, στήριξη και φιλανθρωπικό έργο) το Φώς της Αναστάσεως ‘ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν.’ ( Ιω 1:5)

Αλέξης Φλωρίδης

Θεολόγος

Σημείωση: Το σύντομο αυτό άρθρο αφιερώνεται στον Αρχιμ. Αθηναγόρα και στα παιδιά του Φάρου.